Zihninizi oyunla açık tutun

Deniz İNCEOĞLU
dinceoglu@hurriyet.com.tr
 
Her gün sadece 15 dakika zekâ oyunu çözmek bile zihninizi daha açık, dinç ve işlevsel tutmak için yeterli. Sudoku, sözcük oyunları ya da amiral battı, bu oyunlardan sadece birkaçı. Hemen köşe başındaki gazete bayiinde ya da markette bulmak mümkün.

Zekâ oyunu denince geriliyor musunuz yoksa? Beyninize meydan okunduğunu düşünüyor, çözememekten mi korkuyorsunuz? İşin sonunda yeterince zeki veya bilgili olmadığınızın ortaya çıkması mı endişeniz?
Bunları atın kafanızdan. Çünkü zekâ oyunları ne IQ testlerinde  olduğu gibi zekâyı ölçüyor, ne de gazetelerde gördüğümüz kare bulmacalarda olduğu gibi bilgiyi sınıyor. Amaçları oldukça basit; eğlenirken zekânızı kullanmanızı sağlamak. Zaten günlük hayatta, basit de olsa, kıvrılmış telefon kablosunu düzeltmek gibi ortalama 20 problemle yani zekâ oyunuyla karşılaşıyorsunuz. Neden bunu daha profesyonel bir hale getirmeyesiniz ki...

SEND + MORE = MONEY

Mantık, mekanik, matematik ve kelime (sözcük) gibi başlıklarda toplanabilecek zeka oyunlarının her yaşa, her zevke uygun pek çok çeşidi var. Günümüzde en popülerleri sudoku, kakuro, kelime yerleştirme ve problemler. Beyin tembelliğini engelleyen bu oyunların nasıl ortaya çıktığını ve çeşitlerini Türk Beyin Takımı Kaptanı ve Akıl Oyunları Yayıncılık’ın yöneticilerinden Ferhat Çalapkulu şöyle anlatıyor:
“Zekâ oyunlarının temel çıkış noktası, eğlenceli matematik oyunlarına dayanıyor. Bunlar okulda gördüğümüz havuz ya da işçi problemleri gibidir. Yani matematik mantığı yürüterek çözebileceğiniz sorulardır. Ama her şeyde olduğu gibi zamanla bunlarda da çeşitlenmeler oldu. Bu işin mantığını, mekanik boyutunu öne çıkarmak isteyenler farklı alanlar yarattı. Mekanik oyunlarda rubik küpü gibi türler karşımıza çıkıyor. Pek çok mağazada bulabileceğiniz ahşap ya da metalden yapılmış, oyuncak da denilebilen bu oyunlarda amaç; bir anahtarı, boncuğu ya da ipi bulunduğu yerden çıkartmak ya da bir düğümü çözmektir. Matematiksel oyunlarsa Sam Loyd adlı Amerikalı çok ünlü bir bulmacacının 1800’lerin sonunda büyük bir furya yaratmasıyla popüler oldu. Gazetede bin dolar ödüllü sorular yayınladı. En önemli örneklerinden biri ‘Send + more = money’dir. Bu harfleri belli bir sistemde toplamanız ortaya ‘money’ cevabını çıkarır. Şimdilerde bunun örneklerini çeşitli gazete ve dergilerde görmek mümkün. Sözcük oyunları da önemli bir başlık. İçinde genel kültürü de barındıran bu oyunlara en güzel örnek; Dan Brown’ın kitaplarında sıkça rastladığımız şifreleme yöntemi, anagramdır. Bunlar dışında son dönemde çok popüler olan sudoku ise mantık oyunlarına dahildir.”

YARIŞMAYA KATILIN

Akıl Oyunları Dergisi, Türkiye genelinde Türk Beyin Takımı ve Türk Sudoku Takımı seçmeleri yapıyor. Bu yarışmaları dergiden ya da www.akiloyunlari.com sitesinden takip edip yayınlanan ön eleme sorularını doğru yanıtlayın. Mantıksal ya da matematiksel alandaki bu sorulardan sonra İstanbul, Ankara ve İzmir’de yarı final yapılıyor. Final ise İstanbul’da oluyor. Geçen haftalarda seçilen Türk Sudoku Takımı, gelecek aylarda ülkemizi ABD’de, Dünya Sudoku Şampiyonası’nda temsil edecek.
Aynı şekilde Akıl Derneği, her ay belli konularda amatör yarışmalar yapacak. İlk yarışma şubat ayında sudoku üzerine.

NE İŞE YARAR

- Zekâyı aktif tutar.
- Belirli bir tempoda çalışan kişiler, bazı konuları sürekli aynı şekilde düşündükleri için zihinlerinde tembellik başlar. Zekâ oyunları bunu engeller. Farklı şeylerle karşılaşıldığında çözüme kolay ulaşılmasını sağlar.
- Sistemli düşünme alışkanlığı kazandırdığından, hayatın her alanında problem çözme becerinizin gelişmesini sağlar.
- Alzheimer’ı önlediğine veya başlamasını geciktirdiğine yönelik iddialar var.
- Zihin açıklığı sağlar. Algı daha kuvvetli olur.
- Olayların sebep-sonuç ilişkisini kavramakta hız ve kolaylık sağlar.

KURSA GİDİN

Zekâ oyunlarındaki son gelişmelerden biri Akıl Oyunları Dergisi’nin kurduğu “Akıl Derneği”. Zekâ oyunlarının gelişmesi ve ileride federasyonun kurulmasını hedefleyen derneğin ilk planı kurs açmak. Şubat ayında çocuklar ve öğretmenler için zekâ oyunları eğitimlerine başlanacak. İlgi olursa yetişkinlere de ders verilecek. www.akildernegi.org sitesinden gelişmeleri ve etkinlikleri takip edebilirsiniz. Tel: (216) 450 30 53.

BAŞLADIĞINIZ İŞİ BİTİRİN SABIRLI OLUN

- Sudoku çözerken kullandığınız kalemin tonu bile önemli. Örneğin 2B ile daha net bir algılama sağlayabilirsiniz. Hem de silmesi rahat olur.
- Yine sudoku çözerken, bir kutu için bir ya da iki rakam ihtimali varsa bunu mutlaka not alın, es geçmeyin. Yoksa aynı yer için tekrar hesap yapmanız gerekir.
- ABC bağlama ya da çit çekme gibi oyunlarda tablonun her yeri doldurulmuyor. Bu tarz oyunlarda boşlukların boş olduğunu belirten işaretler kullanmak önemli. Başlangıç seviyesinde en çok yapılan eksikliklerden biri bu. Unutmayın, bunun gibi ufak detaylar bile kendi yönteminizi geliştirmenizi sağlar.
- Herhangi bir oyuna başladığınızda hemen bitiremeseniz bile en azından beş dakika ara verip devam edin. Bitirebilmek sizi her zaman diğer oyun için tetikler. Sabırlı olmak şart.
- Her oyunda zaman tutun. Gelişmenizi görmek size moral verir, motive eder. Ayrıca düşünme ve algınızı geliştirir, hızlandırır.

KİTAPLARDAN FAYDALANIN BOL PRATİK YAPIN

Matematik ve Oyun: Ali Nesin’in hazırladığı kitapta, eğlenceli matematik bilgileri ve oyunları öne çıkıyor.
Düşünme Kulesi: Geçen yıllarda kaybettiğimiz Doç. Dr. Selçuk Alsan’ın hazırladığı kitapta, Tübitak’ın Bilim Teknik Dergisi’ndeki köşesinde anlattıkları mevcut. Çeşitli zekâ problemleri bulmak mümkün.
Akıl Oyunları: Emrehan Halıcı’nın hazırladığı kitapta matematik ve
mantık oyunları arasından seçilen 200 soru yer alıyor. Akıl Oyunları 2, 3 ve 4
adlı kitaplar da var.
Sıradışı Zekâ Bulmacaları: Yılmaz Ekici’nin hazırladığı kitabın amacı; farklı düşünmeyi, alışılmışın dışında mantık yürütmeyi ve görünmeyeni görmeyi sağlamak.
Işıldayan Beyinler-Zekâ Bulmacaları: İsmail Türk ve Yılmaz Ekici hazırlamış. Elemeler sonucu seçilen 200 soru var içinde.
Dergiler: Kitaplar dışında dergilerden de faydalanabilirsiniz: Türkiye Zekâ Vakfı’nın çıkardığı Oyun Dergisi, Akıl Oyunları, Sudoku ve Ötesi, Karala dergileri bunlara örnek.