Yumurtalık faaliyetlerinizi takipte kalın

Çok sayıda yumurtalık hastalığı var. Yumurtalık hastalıkları basit ve kendiliÄŸinden geçen kistler olabilir. Yine daha ciddi sorunlarla seyreden kısırlık nedeni de. Hatta daha kötüsü tanı ve tedavinin gecikmesi halinde kadının hayatına mal olabilecek kanserler de bu grup içinde yer alır.Yumurtalıklar sadece muayene deÄŸil mutlaka ultrasonografiyle de deÄŸerlendirilmeli. Karın aÄŸrısı, adet aÄŸrıları, cinsel birliktelikte aÄŸrı, mesane veya makata baskı hissi, sık idrara çıkma, adet düzensizliÄŸi durumunda jinekolojik muayene ve ultrasonografi uygulanmalı.l Kadınlar hangi aralarla jinekolojik muayeneden geçmeli?Åžikayetleri bulunmasa bile altı ayda bir. l Yumurtalığın fonksiyonu nedir? Yumurtalıklar karın boÅŸluÄŸunda, rahmin iki tarafında baÄŸlarla serbest olarak asılı duran organlardır. Kadınların doÄŸurganlığını saÄŸlayan yumurta bu organda depolanır. Ayrıca beyinden salgılanan hormonların etkisi ile yumurtalıklardan salgılanan hormonlar, adet düzenini saÄŸlar. Her ay hormonların etkisiyle yumurtalıklardan yumurtayı içeren küçük bir kist oluÅŸur. Bu kiste folikül denir. Yumurta büyüyen folikülden atılır ve sperm ile buluÅŸursa oluÅŸan embriyo hormonların etkisi ile rahimden oluÅŸmuÅŸ dokuya tutunur. Gebelik oluÅŸur. Yumurtalıkta bebeÄŸi erken dönemde besleyen bir kist oluÅŸur. Gebelik oluÅŸmamış ise adet kanaması ile son bulur. Folikül kistleri bazen büyüyebilir ve fonksiyonel over kisti denilen ince cidarlı, sıvı ile dolu yapıları oluÅŸturur ve 1 ila 3 ay içinde kaybolurlar.l Yumurtalık kisti tehlikeli midir?Yumurtalık kisti yumurtalıkların yüzeyinde veya içinde, içi sıvı ile dolu olan keselerdir. Pek çok kadın hayatının bir döneminde bununla karşılaşır. Fonksiyonel over kistleri bazen hiç fark edilmeyebildiÄŸi gibi, kasık aÄŸrısı, baskı hissi, sık idrara çıkma gibi ÅŸikayetler yapabilir. Yırtılabilir, kendi ekseni etrafında dönebilir veya kistlerin içine kanama olabilir. Bu durumda ÅŸiddetli aÄŸrı oluÅŸur. l Kist yırtılması nasıl olur?Fonksiyonel kistlerin birçoÄŸu ÅŸikayete yol açmaz. Muayene sırasında farkedilir. 1-3 ay içinde kendiliÄŸinden kaybolabilirler. DoÄŸum kontrol hapları yumurtlamayı baskılayıcı özelliklerinden dolayı tedavide kullanılırlar. Kist içine kanama olduÄŸunda ÅŸiddetli aÄŸrı olur, aÄŸrı kesici kullanılarak takip edilebilir. Nadiren yumurta kisti çatlarken damara isabet eder ve batın boÅŸluÄŸuna yumurtlama sırasında kanama olursa, operasyon gerekebilir. Kist yırtılmalarında ani baÅŸlayan aÄŸrı oluÅŸur. Kist sıvısı karın organlarını saran periton denilen zar tarafından emilir. Bu hastanede takibi gerektirir. Kistler batın boÅŸluÄŸunda asılı duran yumurtalıkların kendi etrafında dönmesine ve yumurtalığın dolaşımının bozulmasına neden olabilirler. Bu durumda da aÄŸrı olur. Takip ve gerekirse laparoskopi uygulanır. l DiÄŸer kist çeÅŸitleri hangileri?- Yumurtalıklarda bulunan üreme hücrelerinden dermoid kist geliÅŸir. Saç, diÅŸ, kıkırdak, kemik, bağırsak vb. içerir. Bunlar ameliyatla alınır. - Bazı kistler de neoplazik(tümoral) özellikler taşırlar. Ä°leri yaÅŸta geliÅŸen, birkaç siklusta geçmeyen ultrasonografide içinde yoÄŸun görünen yapılar, bölmeler içeren, karında sıvı toplanması, kilo kaybı, halsizlik ile beraber olan kistlere şüphe ile yaklaşılır. Bu bulgular varlığında genellikle bir patolog eÅŸliÄŸinde hasta ameliyat edilir. Kist kanser olarak deÄŸerlendirilirse kanserin evresine göre sadece yumurtalığın alınması veya rahim ve yumurtalıkların karın zarı lenf bezleri ve apandistin alınması ve ardından ilaç tedavisi gerekebilir.- En çok bilineni çikolata kisti ya da tıbbi adıyla endometriosis. Rahimin iç duvarının yumurtalıklarda yerleÅŸmesidir. Kronik kasık aÄŸrısı, adet döneminde ve cinsel beraberlik sırasında aÄŸrıya yol açabilir. Yumurtalıkta oluÅŸan kist erimiÅŸ çikolata görüntüsünde olduÄŸu için çikolata kisti olarak adlandırılır. Önemli kısırlık nedenlerinden biridir. - Yumurtalıkların cidarında sıkalanan küçük kistlere polistik over deniyor. Hormon dengesinde oluÅŸan deÄŸiÅŸiklik adet gecikmelerine yol açar. Metabolik problemleri de içerebilir. Ä°nsülin direnci, tip 2 diyabet, obezite, kalp damar hastalığı riski, kısırlık, gebelikte düşük riski artışı görülebilir.- Yirmili veya otuzlu yaÅŸlarda yumurtalık rezervinin azalması ve menopoz geliÅŸine POF ya da prematür over yetmezliÄŸi yol açar. Adetten kesilmesi ile belirti verir. Yumurtlama geliÅŸmediÄŸi için çocuk sahibi olamaz.Hazırlayan: Mesude ERÅžANÂ