Yollarda et yemeklerine dikkat

Geçtiğimiz aylarda İzmir’de çiğköfte yiyen birkaç kişiye ‘trişinellozis’ tanısı konduğunda, hastalığı birçok kişi yeni duymuştu.Genellikle enfekte domuz etlerinin çiğ veya az pişmiş olarak yenmesi ağır seyredebilen hastalığa yol açıyor. Nitekim bizim hastalar da çiğköfteye karıştırılan domuz etinden parazitleri kapmıştı. Aynı hastalığa, Avrupa’nın herhangi bir ülkesinde veya seyahat ettiğiniz başka coğrafyalarda yakalanabileceğinizi hatırlatalım. Bir hatırlatma da hastalığın sadece domuzlar veya aşağıda adı geçecek hayvanlarda değil, ot yiyen birçok hayvanda da görülebilecek olması. Sağlık Bakanlığı verilerine göre, trişinellozis -trişinozis (Ttichinosis) olarak da biliniyor- esas olarak enfekte domuz etlerinin çiğ veya az pişmiş olarak tüketilmesiyle oluyor. Ancak, ayı, at, köpek, tilki vb. hayvanların trichinella larvaları (yumurtaları) bulaşan etlerinin çiğ veya az pişmiş olarak yenmesi sonucu da bir bulaşma gerçekleşiyor. Trichinella, konak zinciri domuz-domuz-domuz olan bir parazit. Ancak hayvanlar arasındaki leş, birbirini yeme veya hayvanlara enfekte etlerin çiğ olarak verilmesi sonucu, parazitler diğer hayvanlara da geçiyor. İnsanlar da hatalı beslenme alışkanlıkları yüzünden bu zincirdeki yerlerini alıyor. İNSAN ZİNCİRE KENDİ HATASIYLA GİRİYORKist içindeki trichinella, insanlar tarafından çiğ veya az pişmiş etlerle alınıyor. Kist midede eriyince larvalar ince bağırsağa geçiyor ve 36 saat içinde erişkin hale geliyor. Larva, çiftleşerek doğurmaya başlıyor. Her dişi yaklaşık olarak 4- 16 hafta boyunca hareketli bin 500 civarında larva doğuruyor. Doğan larvalar kana ve tüm vücuda yayılıyor. Larvalar, çiğneme kasları, dil, diyafram, boyun, kaburga kasları, kalp kası ve gırtlaktaki çizgili kaslar gibi kaslara yerleşerek kistleşiyor. Larvalar kasların dışında beyin dokusuna da yerleşebiliyor. Trişinelloziste, değişik trichinella türlerinin yol açtığı ölüm vakaları bildiriliyor.Hastalık, alınan larva sayısı ve trichinella türü yanında hastanın bağışıklığı, yaşı ve etkilenen organlarla doğru orantılı olarak hafif bir formdan öldürücü olabilecek bir tabloya kadar farklı klinik seyirler gösterebilir. Çoğunlukla vakaların büyük bir kısmı belirti vermeden geliştiğinden tanı konulamayabilir. Düşük dozdaki larva enfeksiyonları gribal enfeksiyon benzeri bir tablo şeklinde görülebilir. Hastalığının kuluçka süresi genel olarak 5-45 gün olarak biliniyor. Ancak, ortalama iki hafta olabileceği ifade ediliyor. Hastalık kendini, ateş, ishal, karın ağrısı, genel kırgınlık, bulantı ve bazen de kusmayla gösteriyor. Kas ağrısı, kaslarda hassasiyet, yüzde ve göz çevresinde ödem, gözde kızarıklık/kanama, şiddetli halsizlik, döküntü, nefes almada, yutmada ve çiğnemede güçlük, öksürük, terleme, tırnak yataklarında ve retinada kanama şeklinde sistematik belirtiler oluyor. NASIL KORUNACAKSINIZKaynağı belirsiz, üretim izni olmayan ve etiketinde gerekli bilgilerin yer almadığı yiyeceklerden uzak durun. Domuz ve av etleri başta olmak üzere hiçbir hayvansal ürünü çiğ veya az pişmiş olarak yemeyin. Etler, iç ısıları 71 santigrat derece olacak şekilde en az üç dakika veya renkleri pembeden griye dönene kadar pişirildikten sonra yenmeli. Etler, iç ısıları 15 ŞC olacak şekilde (15 cm’den az kalınlıkta parçalanan etler için) üç hafta dondurulduktan sonra tüketime sunulmalıdır. Etin parça kalınlığı arttıkça bekletme süresi de artmalı. Ancak, parazitin bazı türlerinin dondurma işlemine karşı dayanıklı olduğunun ve bir yıl kadar hatta daha fazla bir süre canlılığını devam ettirebileceğinin de unutulmaması gerekiyor. Bu durumda en akılcı yol, etlerin uygun ısılarda pişirildikten sonra tüketilmesi. Parazitlerin, etleri tuzlama, dumanlama, kurutma ve mikrodalga gibi işlemlerden geçirerek veya baharat ekleyerek tahrip olmayacağını aklınızdan çıkarmayın. Av etlerine dikkat edin.