Yenidoğan sarılığı fizyolojiktir
Güncelleme Tarihi:
Günün Uzmanı: Prof. Dr. Yıldız PERK
Oluşturulma Tarihi: Nisan 09, 2004 00:58
Yenidoğan bebeklerde sarılık çoğu kez aileyi ürkütür. Endişe, mutluluğun önüne geçebilir. Her şeyin yolunda gitmesine hazırlanan aile, en küçük bir pürüzde bile büyük bir panik yaşar. Sarılıktan korkmaya gerek yok ama kontrollü davranmakta da yarar var.
Bebekler neden sarılık olur? Çocuk ve yetişkin sarılıklarından farkı nedir?
Sarılık kırmızı kan hücrelerinin (eritrositler) yıkımı ile açığa çıkan, bilirubin adı verilen maddeyle belirir. Deri ve göz akı sararır.
Sarılıkta önemli olan hangi etkenin bu yıkımı yaptığı. Yenidoğanlarda kırmızı kan hücre sayısının fazlalığı, kan grubu uygunsuzlukları ön sırada yer alırken, büyük çocuk ve erişkinlerde daha çok enfeksiyonlara bağlı bulaşıcı tipte sarılıklarla karşılaşılır. Bebeklerdekine fizyolojik sarılık diyoruz.
Sık görülüyor gibi...
Zamanında ve gününe göre uygun ağırlıkta doğan bebeklerin yarıdan fazlasında 2’inci ve 3’üncü günlerde sarılık başlıyor. Yenidoğanın eritrosit yükünün fazlalığı, karaciğerin bilirubini temizleme gücünün sınırlılığı, bebeğin ilk günlerde hem annenin hem de bebeğin acemiliğinden kaynaklanan beslenme yetersizliği ‘fizyolojik sarılık’a yol açıyor. Halk arasında da benimsenen sarılık tipi budur ve olağan kabul edildiği için de hemen her bebeğin ‘çeyiz bohçasında’ kız- erkek fark etmeksizin sarı oyalı tülbent, havlu ya da sarı tulum vardır. Yaklaşık 5’inci günde en yüksek düzeye çıkar ve 2- 3 haftada geçer.
Kan uyumsuzluğuna bağlı sarılık önemli mi?
Kan uygunsuzluklarında anne O, bebek A veya B ya da anne Rh (-), bebek Rh (+) dir. Bu durumlarda ise sarılık genellikle ilk günde başlar. Hızla yükselir ve tedavi edilmeyi gerektirebilir. Erken başlaması uyarıcı olmalıdır. Nadiren bazı metabolik, hematolojik hastalıklarda ve alt grup uygunsuzluklarında da sarılık gelişebilir.
Yenidoğan sarılığı bulaşıcı mı?
Bu tür sarılık enfeksiyon kökenli olmadığı için bulaşıcı değil. Evdeki kardeşe geçmez veya hastanedeki bebekler birbirlerine bulaştırmazlar. Bulaşıcı sarılıkta ve safra yollarındaki tıkanıklık durumunda hastanın idrarı çay rengi ve dışkısı renksizdir.
Ne zaman tehlikeli?
İlk 24 saatte bebek sarı, ayak topuklarına kadar sarı, iyi emmiyor, uyukluyorsa, kusuyor, az idrar ve dışkı yapıyorsa, idrarı çay rengi, kakası renksizse, anne ile baba arasında kan grubu uygunsuzluğu varsa, sarılık üç haftadan uzun sürüyorsa nadir nedenler açısından mutlaka araştırılmalı. Zaten kural olarak her bebek doğumdan sonra ilk hafta içinde bir sağlık personeli tarafından görülmeli.
Tedavisi nasıl yapılıyor?
Işın verilerek (fototerapi) veya kan değişimi ile nadiren ilaçlarla bebeğe yardım edilir. Cam kenarında yatan bebeklerde sarılığın çabuk geçtiğinin gözlenmesiyle geliştirilmiş bir teknik. Evde de uygulamanın katkısı olabilir. Ancak yetmeyebilir. Ancak unutulmaması gereken kural sarılığın aile değil, doktor tarafından değerlendirilmesi gerektiği.
Hazırlayan: Mesude ERŞAN
Sarılık kırmızı kan hücrelerinin (eritrositler) yıkımı ile açığa çıkan, bilirubin adı verilen maddeyle belirir. Deri ve göz akı sararır.
Sarılıkta önemli olan hangi etkenin bu yıkımı yaptığı. Yenidoğanlarda kırmızı kan hücre sayısının fazlalığı, kan grubu uygunsuzlukları ön sırada yer alırken, büyük çocuk ve erişkinlerde daha çok enfeksiyonlara bağlı bulaşıcı tipte sarılıklarla karşılaşılır. Bebeklerdekine fizyolojik sarılık diyoruz.
Sık görülüyor gibi...
Zamanında ve gününe göre uygun ağırlıkta doğan bebeklerin yarıdan fazlasında 2’inci ve 3’üncü günlerde sarılık başlıyor. Yenidoğanın eritrosit yükünün fazlalığı, karaciğerin bilirubini temizleme gücünün sınırlılığı, bebeğin ilk günlerde hem annenin hem de bebeğin acemiliğinden kaynaklanan beslenme yetersizliği ‘fizyolojik sarılık’a yol açıyor. Halk arasında da benimsenen sarılık tipi budur ve olağan kabul edildiği için de hemen her bebeğin ‘çeyiz bohçasında’ kız- erkek fark etmeksizin sarı oyalı tülbent, havlu ya da sarı tulum vardır. Yaklaşık 5’inci günde en yüksek düzeye çıkar ve 2- 3 haftada geçer.
Kan uyumsuzluğuna bağlı sarılık önemli mi?
Kan uygunsuzluklarında anne O, bebek A veya B ya da anne Rh (-), bebek Rh (+) dir. Bu durumlarda ise sarılık genellikle ilk günde başlar. Hızla yükselir ve tedavi edilmeyi gerektirebilir. Erken başlaması uyarıcı olmalıdır. Nadiren bazı metabolik, hematolojik hastalıklarda ve alt grup uygunsuzluklarında da sarılık gelişebilir.
Yenidoğan sarılığı bulaşıcı mı?
Bu tür sarılık enfeksiyon kökenli olmadığı için bulaşıcı değil. Evdeki kardeşe geçmez veya hastanedeki bebekler birbirlerine bulaştırmazlar. Bulaşıcı sarılıkta ve safra yollarındaki tıkanıklık durumunda hastanın idrarı çay rengi ve dışkısı renksizdir.
Ne zaman tehlikeli?
İlk 24 saatte bebek sarı, ayak topuklarına kadar sarı, iyi emmiyor, uyukluyorsa, kusuyor, az idrar ve dışkı yapıyorsa, idrarı çay rengi, kakası renksizse, anne ile baba arasında kan grubu uygunsuzluğu varsa, sarılık üç haftadan uzun sürüyorsa nadir nedenler açısından mutlaka araştırılmalı. Zaten kural olarak her bebek doğumdan sonra ilk hafta içinde bir sağlık personeli tarafından görülmeli.
Tedavisi nasıl yapılıyor?
Işın verilerek (fototerapi) veya kan değişimi ile nadiren ilaçlarla bebeğe yardım edilir. Cam kenarında yatan bebeklerde sarılığın çabuk geçtiğinin gözlenmesiyle geliştirilmiş bir teknik. Evde de uygulamanın katkısı olabilir. Ancak yetmeyebilir. Ancak unutulmaması gereken kural sarılığın aile değil, doktor tarafından değerlendirilmesi gerektiği.
Hazırlayan: Mesude ERŞAN