Yalakalığın tarifesi yok
Güncelleme Tarihi:
Şermin SARIBAŞ
Oluşturulma Tarihi: Mayıs 29, 2005 00:10
Ne yalakalıklar gördük son yıllarda... 1999 genel seçimleri öncesinde milletvekili aday adayı Kıvanç Özel, uçak kiralayıp DYP lideri Tansu Çiller’in yalısına havadan dikeni ayıklanmış gül ve kır çiçekleri atmıştı. Sonra da, ‘Gülleri yalakalık için atmadım, atraksiyon yaptım’ demişti. Özal’ın danışmanı Erkal Zenger ise, ‘Özal’ın en büyük yağcısı benim’ itirafında bulunmuştu.
Necmettin Erbakan’ın abdest alırken ibriğini tutanlar, Recai Kutan namaz kılarken ayakkabılarının başında nöbet bekleyenler, Başbakan Tayyip Erdoğan’ın doğum günü için ‘Duygularım kabardı patlayacağım, kabıma sığmıyorum çatlayacağım’ dizeleri döktürenler... Siyaset dünyasında samimiyetsizliğin, çıkarcılığın yaptığı primi gören Pendik Belediye Başkanı’nın danışmanı Ekrem Okutan (32), dünden bugüne yalakalığın gelişimini yazdı. ‘Dalkavukluk’ adlı kitap Mephisto Kitapevi’nden yayımlandı.
Yağcılık bir meslek midir, sıfat mıdır?
- Tarihte bir meslekti. Aslında hálá devam eden çok da revaçta olan bir meslek. Ama artık kimse ben yalakayım demiyor, mesleğin adı konulmamış. Korsan bir meslek gibi. Osmanlı en iyisini yapmış, dalkavukları kayıt altına almış. Üstelik onları bir de tarifeye bağlamış. Her dalkavuğun tarifesi belliymiş. Şimdiki yalakalar kayıt dışı, tarifesi yok getirisi çok. Hepimizden çok kazanıyorlar.
Sizce bugüne kadar yalakalardan zarar gören en büyük siyasetçi kimdir?
- Her siyasetçinin etrafında dalkavuk topluluğu oluşmuş. Şimdiye kadar bundan rahatsızlık duyduğunu söyleyen ilk siyasi Mesut Yılmaz’dı. Son dönemde de Tayyip Erdoğan. Siyasilerin şikayeti, o dönemde ne kadar yoğun yalakalık olduğuna işaret eder. Mesut Yılmaz, ‘Türkiye yönetimine halk dalkavukları, popülizm hakim oldu. Bugünkü sistem bunu çözemez. Ankara’yı yeniden yapılandırmamız gerekiyor. Bunun için de öncelikle Bakanlar Kurulu’nu yarıya indirmeyi öneriyorum’ demişti. Tayyip Erdoğan ise ‘Çevremde dalkavuklar var’ konuşması yapmıştı. Önceki siyasetçiler ya dalkavuklardan rahatsız olmamışlar ya da dalkavukların farkında olamamışlar.
Hafızanızdaki en unutulmaz yalakalıklar nelerdir?
- Bana tazminat mı ödetmek istiyorsunuz? Başbakan Yardımcısı Abdüllatif Şener Sivas’ı ziyaret edecek. Ziyaret planlanandan biraz daha geç saate sarkıyor, hava kararıyor. Bunun üzerine vali, Abdüllatif Şener’e kendilerini göstermek için bir kamyon buluyor ve farları üzerlerine tutmasını istiyor. Bu yalakalığa iyi bir örnek. Dalkavukluk bazen o kadar ileri bir hal alır ki, dalkavukluk yaptığı adam gibi düşünmeye çalışır. Onun bir adım sonra ne isteyeceğini tahmin etmeye çalışır.
Tarihin gördüğü en unutulmaz yalakalar kimdir?
- Osmanlı’da bunlar isim isim kaydedilmiş ama kayıt dışına kayınca ipin ucu kaçmış. Birini söylesem, ötekinin hatırı kalır!
YALAKALIK ÖZAL DÖNEMİNDE YÜKSELDİ
Yakın tarihimizde yalakalara en çok hangi dönemde rastlandı?
- Kitapta Erkal Zenger’den bir alıntı var. Ona göre Özal dönemi yalakalığın yüksekliği bir dönemdi.
Sizce en dürüst yağcı kimdi?
- Yağcılığın tekerleğin icadından beri var olan bir meslek olduğunu savunan Erkal Zenger, ‘Özal’ın en büyük yağcısı benim. Benim mesleğim yağcılıktır’ diyerek bu işi namusuyla kabul etmişti. Hatta yağcılığını kanıtlamak için sadrazam kılığına girerek saz çalmış, zamanın devlet bakanı Mehmet Keçeciler de gülerek onu izlemişti.
Erkal Zenger, ‘Ecevit efsanesini yağcılar bitirdi’ diyordu.
- Siyasi liderlerin sonunun gelmesi, tümüyle yağcılıktan kaynaklanıyor, demek yanlış. Lider halkla içiçeyse ve yağcı grubu halkla kopuşuna neden olmuşsa, bitirmiş olabilir.
Semra Özal’ın Papatyaları hangi gruba giriyor?
- Dikkat ettiyseniz Osmanlı’da kadın dalkavuk yok. Bu iş erkeklere mahsustu. Ama özellikle cumhuriyet sonrası dönemdeki kadınlara daha dikkat etmek lazım.
KARAKTER ZAAFLI YÖNETİCİ, YAĞCI SEVER
Yalakalar zeki mi, aptal mı, yoksa kurnaz mı?
- Çok masumları da profesyonelleri de var. Profesyoneller genellikle kurnaz ve zeki. Çünkü yöneticiyi etkileyecek kişinin zekaya ihtiyacı var. Kendini aşırı pazarlayan kişi de yağcıdır. Sıradan biri, bazen zengin birine yalakalık etmek için zengin kişiye değil, onu çağrıştıran şeylere bile yalakalık yapabilir. Meselá zengin kişinin arabasını görünce kendine çekidüzen verenler vardır.
Yalakaların ‘üreme’ alanları nerelerdir?
- Yalakalığın temelinde ekonomik çıkarlar yatıyor. Bir ülke ekonomik olarak güçsüzse, yalakalar en çok orada çoğalır. Zenginlere tabi olma, hoş görünme, makam mevki sahibi olanlara yalakalık o oranda artıyor. Patrona dayalı sistemlerde yalakalık hep vardır. Makamların, mevkilerin, idari alanların olduğu yerler yalakaların en çok üredikleri yerler.
Suçlu kim? Yalakalık yapan mı, yalakalık yapana prim veren mi?
- Yalakalık, Türk tarihinin başlangıcından itibaren gelenek haline gelmiş ve devam ediyor. Dalkavukluk sanki genetik, toplum olarak yalakalığı seviyoruz. Yöneticilerin atamalardaki liyakatsizliği, yalakalığı doğuruyor. Yöneticinin karakter zaafı varsa, yağcıya göz yumuyor.
Her övgü yapan kişi yalaka mıdır? Samimi övgü ile yalakalığı nasıl ayırt edeceğiz?
- O iki kişinin arasındaki ilişkinin hukukuna bağlı olarak değişir. İnsan akıllıysa karşısındakinin dalkavukluk yapıp yapmadığını anlar. Zaafları sınıflandırmak lazım. Onu da ben değil, sosyologlar yapsın.
ÇÖZÜM NİMETLERDEN MAHRUM BIRAKMAK
Yalakalardan kurtulmak mümkün mü?
- Ancak sistem düzelirse kurtulunabilir. Nice siyasetçi objektif olacağım diye yola çıktı ama yalakalara yenik düşen çok kişiyi gördük.
Yağcılardan korunma yöntemleri var mı?
- Yağcılık yapıldığını hissediyorsanız ve sizden bir faydalanma, nimetlenme varsa, o kişiyi o nimetlerden mahrum bırakacaksınız. Bazen bu en yakınınızdaki kişi olabilir, mücadeleyi göze alacak kadar cesur olmanız gerekir.
Yalakalık siyasetten başka, en fazla hangi yerlerde görülür?
- Aile içinde, okul ortamında, öğrenci-öğretmen ilişiklerinde her yerde var. Sevgililerin cicim ayları da yalakalıktır. O kişiler evlenmeden önce kaynanalarına anneciğim derken, evlendikten sonra anne bile demez olurlar. Ben yalakalığı üç ‘D’ olarak aldım. Duyuş, düşünüş ve duruş.
Adam elektronik yağcı, ben nasıl mücadele edeyim
Kitapta Erkal Zenger’den bir alıntı ile şu anısı anlatılıyor: ‘Efendim yağcılıktan istifa etmek istiyorum, etrafınız benden büyük yağcılarla doldu. Milletvekilleri, bakanlar, iş adamları, yazarlar hep yağdanlık oldu. Hatta şarkıcı Selami Şahin bile arkasında sekiz kişilik saz heyeti ile sahneye çıktı, her şarkı arasında 15 dakika yağ çekti durdu. Adam teknolojinin tüm imkánlarını kullanan elektronik bir yağcı. Ben sazlı sözlü yağcılarla nasıl mücadele edeyim?’ Bunun üzerine Özal, Zenger’e, ‘Sen yağcılığa devam et, ben sana sekiz kişilik saz heyeti bulurum’ diye karşılık verdi.
Yağcılık bir meslek midir, sıfat mıdır?
- Tarihte bir meslekti. Aslında hálá devam eden çok da revaçta olan bir meslek. Ama artık kimse ben yalakayım demiyor, mesleğin adı konulmamış. Korsan bir meslek gibi. Osmanlı en iyisini yapmış, dalkavukları kayıt altına almış. Üstelik onları bir de tarifeye bağlamış. Her dalkavuğun tarifesi belliymiş. Şimdiki yalakalar kayıt dışı, tarifesi yok getirisi çok. Hepimizden çok kazanıyorlar.
Sizce bugüne kadar yalakalardan zarar gören en büyük siyasetçi kimdir?
- Her siyasetçinin etrafında dalkavuk topluluğu oluşmuş. Şimdiye kadar bundan rahatsızlık duyduğunu söyleyen ilk siyasi Mesut Yılmaz’dı. Son dönemde de Tayyip Erdoğan. Siyasilerin şikayeti, o dönemde ne kadar yoğun yalakalık olduğuna işaret eder. Mesut Yılmaz, ‘Türkiye yönetimine halk dalkavukları, popülizm hakim oldu. Bugünkü sistem bunu çözemez. Ankara’yı yeniden yapılandırmamız gerekiyor. Bunun için de öncelikle Bakanlar Kurulu’nu yarıya indirmeyi öneriyorum’ demişti. Tayyip Erdoğan ise ‘Çevremde dalkavuklar var’ konuşması yapmıştı. Önceki siyasetçiler ya dalkavuklardan rahatsız olmamışlar ya da dalkavukların farkında olamamışlar.
Hafızanızdaki en unutulmaz yalakalıklar nelerdir?
- Bana tazminat mı ödetmek istiyorsunuz? Başbakan Yardımcısı Abdüllatif Şener Sivas’ı ziyaret edecek. Ziyaret planlanandan biraz daha geç saate sarkıyor, hava kararıyor. Bunun üzerine vali, Abdüllatif Şener’e kendilerini göstermek için bir kamyon buluyor ve farları üzerlerine tutmasını istiyor. Bu yalakalığa iyi bir örnek. Dalkavukluk bazen o kadar ileri bir hal alır ki, dalkavukluk yaptığı adam gibi düşünmeye çalışır. Onun bir adım sonra ne isteyeceğini tahmin etmeye çalışır.
Tarihin gördüğü en unutulmaz yalakalar kimdir?
- Osmanlı’da bunlar isim isim kaydedilmiş ama kayıt dışına kayınca ipin ucu kaçmış. Birini söylesem, ötekinin hatırı kalır!
YALAKALIK ÖZAL DÖNEMİNDE YÜKSELDİ
Yakın tarihimizde yalakalara en çok hangi dönemde rastlandı?
- Kitapta Erkal Zenger’den bir alıntı var. Ona göre Özal dönemi yalakalığın yüksekliği bir dönemdi.
Sizce en dürüst yağcı kimdi?
- Yağcılığın tekerleğin icadından beri var olan bir meslek olduğunu savunan Erkal Zenger, ‘Özal’ın en büyük yağcısı benim. Benim mesleğim yağcılıktır’ diyerek bu işi namusuyla kabul etmişti. Hatta yağcılığını kanıtlamak için sadrazam kılığına girerek saz çalmış, zamanın devlet bakanı Mehmet Keçeciler de gülerek onu izlemişti.
Erkal Zenger, ‘Ecevit efsanesini yağcılar bitirdi’ diyordu.
- Siyasi liderlerin sonunun gelmesi, tümüyle yağcılıktan kaynaklanıyor, demek yanlış. Lider halkla içiçeyse ve yağcı grubu halkla kopuşuna neden olmuşsa, bitirmiş olabilir.
Semra Özal’ın Papatyaları hangi gruba giriyor?
- Dikkat ettiyseniz Osmanlı’da kadın dalkavuk yok. Bu iş erkeklere mahsustu. Ama özellikle cumhuriyet sonrası dönemdeki kadınlara daha dikkat etmek lazım.
KARAKTER ZAAFLI YÖNETİCİ, YAĞCI SEVER
Yalakalar zeki mi, aptal mı, yoksa kurnaz mı?
- Çok masumları da profesyonelleri de var. Profesyoneller genellikle kurnaz ve zeki. Çünkü yöneticiyi etkileyecek kişinin zekaya ihtiyacı var. Kendini aşırı pazarlayan kişi de yağcıdır. Sıradan biri, bazen zengin birine yalakalık etmek için zengin kişiye değil, onu çağrıştıran şeylere bile yalakalık yapabilir. Meselá zengin kişinin arabasını görünce kendine çekidüzen verenler vardır.
Yalakaların ‘üreme’ alanları nerelerdir?
- Yalakalığın temelinde ekonomik çıkarlar yatıyor. Bir ülke ekonomik olarak güçsüzse, yalakalar en çok orada çoğalır. Zenginlere tabi olma, hoş görünme, makam mevki sahibi olanlara yalakalık o oranda artıyor. Patrona dayalı sistemlerde yalakalık hep vardır. Makamların, mevkilerin, idari alanların olduğu yerler yalakaların en çok üredikleri yerler.
Suçlu kim? Yalakalık yapan mı, yalakalık yapana prim veren mi?
- Yalakalık, Türk tarihinin başlangıcından itibaren gelenek haline gelmiş ve devam ediyor. Dalkavukluk sanki genetik, toplum olarak yalakalığı seviyoruz. Yöneticilerin atamalardaki liyakatsizliği, yalakalığı doğuruyor. Yöneticinin karakter zaafı varsa, yağcıya göz yumuyor.
Her övgü yapan kişi yalaka mıdır? Samimi övgü ile yalakalığı nasıl ayırt edeceğiz?
- O iki kişinin arasındaki ilişkinin hukukuna bağlı olarak değişir. İnsan akıllıysa karşısındakinin dalkavukluk yapıp yapmadığını anlar. Zaafları sınıflandırmak lazım. Onu da ben değil, sosyologlar yapsın.
ÇÖZÜM NİMETLERDEN MAHRUM BIRAKMAK
Yalakalardan kurtulmak mümkün mü?
- Ancak sistem düzelirse kurtulunabilir. Nice siyasetçi objektif olacağım diye yola çıktı ama yalakalara yenik düşen çok kişiyi gördük.
Yağcılardan korunma yöntemleri var mı?
- Yağcılık yapıldığını hissediyorsanız ve sizden bir faydalanma, nimetlenme varsa, o kişiyi o nimetlerden mahrum bırakacaksınız. Bazen bu en yakınınızdaki kişi olabilir, mücadeleyi göze alacak kadar cesur olmanız gerekir.
Yalakalık siyasetten başka, en fazla hangi yerlerde görülür?
- Aile içinde, okul ortamında, öğrenci-öğretmen ilişiklerinde her yerde var. Sevgililerin cicim ayları da yalakalıktır. O kişiler evlenmeden önce kaynanalarına anneciğim derken, evlendikten sonra anne bile demez olurlar. Ben yalakalığı üç ‘D’ olarak aldım. Duyuş, düşünüş ve duruş.
Adam elektronik yağcı, ben nasıl mücadele edeyim
Kitapta Erkal Zenger’den bir alıntı ile şu anısı anlatılıyor: ‘Efendim yağcılıktan istifa etmek istiyorum, etrafınız benden büyük yağcılarla doldu. Milletvekilleri, bakanlar, iş adamları, yazarlar hep yağdanlık oldu. Hatta şarkıcı Selami Şahin bile arkasında sekiz kişilik saz heyeti ile sahneye çıktı, her şarkı arasında 15 dakika yağ çekti durdu. Adam teknolojinin tüm imkánlarını kullanan elektronik bir yağcı. Ben sazlı sözlü yağcılarla nasıl mücadele edeyim?’ Bunun üzerine Özal, Zenger’e, ‘Sen yağcılığa devam et, ben sana sekiz kişilik saz heyeti bulurum’ diye karşılık verdi.