Veganlar çoğalırsa zulüm azalır

Bir kitap yazdınız ve hayvan haklarından söz etmeye başladınız. Sonra da birbiri ardına tepkiler aldınız. Bu tepkiler neyeydi?
- Hayvanları, ürünler haline getirmenin gerekli olmadığını anlattığınız anda insanlar rahatsız oluyor. Hayvanların yaşadığı işkenceler hakkında hiç düşünmeyenler var. Ama çoğunluk da görmezden gelmeyi tercih ediyor. Hayvan haklarını bir bütün olarak görüp, zulme dikkat çektiğinizde, “Bunlar da abarttı artık, eşeğin hakkını da mı biz koruyacağız?”, “Önce insan hakları sağlansın da sonra bakarız o işlere!”, “Ne yapalım doğanın kanunu böyle!” gibi tepkiler geliyor.
Sizin için hayat zor mu?
- Biz veganlar yaşadığımız toplumda çok ufak bir azınlığız. Epey uzun bir zamandır etik vegan olduğumdan bu yalnızlık duygusunu çok hissettim. Sorun sadece dışarıda yemek yerken vegan restoran bulamamak değil. Asıl sorun, insanların bu konudaki bilgisizliği, veganlara uzaylı gibi davranmaları ve bazı insanların veganlara yönelik agresif tavırları.
Ne gibi önyargılarla karşılaşıyorsunuz?
- En yanlış bilgi beslenmeyle ilgili. Yeterli vitamin ve protein alamayacağımız düşünülüyor. Oysa bilinçli bir vegan, doğru beslenmeyle ihtiyacı olan her türlü vitamini, proteini sebze ve tahıllardan alabilir. Bir de “Vegan beslenmek pahalıdır” diye düşünenler var. Veganların tükettiği bazı ürünler Türkiye’de yok ya da yeni üretilmeye başlıyor. O nedenle bunlar et ve sütle kıyaslanırsa daha pahalı. Ama yıllar içinde et yemek yüzünden oluşacak rahatsızlıkları hesaba katarsanız durum farklı oluyor. Vegan felsefesini çürütmek için söylenen “Bitkiler de acı çeker” diye bir laf var. Bitkilerin merkezî sinir sistemi yoktur ve acı çekmezler. Bilim bunu çoktan kanıtladı.

AÇ KALMIYORUM

Vegan beslenmek ve veganizm felsefesi arasında ne fark var?
- Vegan, özgürlük ve yaşam hakkı düşüncesinden hareketle hayvanlara yapılan zulmü reddederek, sadece bitki bazlı yiyeceklerle beslenen; deri, yün, ipek gibi hayvansal malzemelerden üretilen ve hayvanlar üzerinde denenen hiçbir ürünü de giymeyen, kullanmayan kişidir. Bir kişi sadece vegan besleniyor ama mesela sırtında deri ceketle geziyorsa, vegan felsefesini özümseyip hayatının tüm alanlarında uygulamış değildir.
Türkiye’de neden hiç ünlü vegan yok?
-Bir ara moda olmuştu ama trendleri izlemek için veganmış gibi yapanlara kanmıyoruz. Onlar bir süre sonra, “Kafam çalışmamaya başlayınca veganlıktan vazgeçtim” türünden saçma sapan açıklamalar yapıp vazgeçiyorlar.
Kitapta veganizmin snoblaşmasından bahsediyorsunuz. Ne tip bir snoblaşma bu?
- Bazı insanlar ucuz hamburgere verebileceği paranın 5-10 katını organik sebze-meyveye verebiliyor. Bunun sonucunda veganlığın zengin bir kesime özgü olduğu düşünülüyor. Organik beslenme isteği, sadece veganlara özgü değil; sağlık için herkes bunu istiyor. Ancak işi abartıp kimsenin adını bile duymadığı şeyleri tüketme eğilimi saplantı olursa bir snoblaşma durumundan söz edilebiliyor.
Peki Türk mutfağı veganizme ne kadar uygun?
- Osmanlı-Türk mutfağında et yemeği çok ama aynı zamanda sebzeyi de iyi kullanıyor. Herhangi bir esnaf lokantasına gitsem aç kalmıyorum. Mutlaka zeytinyağlı bir yemek ve salata oluyor. İyi sebze yemeği yapmak özen ister. Oysa sıradan lokantalarda bu özeni bulamıyorsunuz. Ustalar, hep et yemeklerine yoğunlaşıyor. Yoksa kötü bir hamburger yerine özenle yapılmış patlıcan yemeği neden tercih edilmesin?
Dünyada veganlığın yaygınlığı ne kadar?
- Ünlü fast-food zincirleri bile vejetaryen mönü sunmaya başladı. Hayvan yetiştirmenin karbondioksit ve sera gazı salımında büyük oranda pay sahibi olduğu ortaya çıktığı için çevre koruma nedenleriyle et yemeyi bırakanlar da var. Dünya nüfusunun yüzde 10’unun vejetaryen, yüzde 2-3’ünün vegan olduğuna dair bir bilgi var.
‘Veganizm mücadelesi’ kapsamında neler yapılmalı?
- Yasa çıkaracak yetkililerin hayvanların insanlar için yaratılan birer köle olmadığını kabul etmeleri lazım. İdeal bir dünyada herkes vegan olurdu. Ne kadar çok insan vegan olursa zulüm o kadar azalır.

Bazı bira ve şarap firmaları, üretim yaparken balık tutkalı ya da yumurta akı kullanıyor. Bunu çok kimse bilmez. Hangi markanın veganlara uygun olduğunu öğrenmek isterseniz, akıllı telefonlar için üretilen VeggiebRews adlı özel bir uygulama var. Markanın adını giriyorsunuz size içkinin vegan olup olmadığını gösteriyor.”