TV EleÅŸtirmeni ne iÅŸ yapar

Oh, ne güzel! Bütün gün televizyon seyret, ekran içinde koÅŸuÅŸturup duranları oturduÄŸun yerden as-kes, bir de üstüne para al! Televizyon eleÅŸtirmenliÄŸini böyle bir iÅŸ sananlar yanıldı.İçinde bir aksaklık, bir hoÅŸluk yakalayacaklar diye, ayrıntıları takip etmekten ne bizim gibi koltuklara yayılıp bir dizinin keyfini çıkarabiliyorlar ne de ağız tadıyla maç izleyebiliyorlar.YÃœKSEL AYTUÄž/Yakından Kumanda/SabahHalk bunu istiyor derken iki kere düşünmeli izleyici artık bilinçliO, televizyon eleÅŸtirmenliÄŸinin ağır işçilerinden. ‘‘Sabah gözümü açarım ve akÅŸam uyuyana kadar televizyon izlerim. Hatta bir yere gittiÄŸimde, ne kaçırdım diye hayıflanıp kendimi suçlu hissederim’’ diyor. Ayaklarını uzatıp çerez yiyerek bu mesleÄŸin yapılmayacağı kanısında. GazeteciliÄŸe bir UÄŸur Dündar hayranı olarak 1984'te, Türk Haberler Ajansı'nda baÅŸlamış Yüksel AytuÄŸ. Televizyon kritiklerini ise 22 yaşındayken GüneÅŸ'te yazmaya baÅŸlamış. Sonra araya spor yazarlığı, kadın dergisi yöneticiliÄŸi gibi iÅŸler sığdırmış. Åžimdi Sabah'ta televizyon eleÅŸtirmenliÄŸi yapıyor.Köşesinde ve sayfalarında doÄŸrudan eleÅŸtiri yazmak yerine izleyiciyle senaristi, yapımcıyı, metin yazarını buluÅŸturmayı misyon edinmiÅŸ. Okuyucu mesajlarını da çok önemsiyor. Hem de her kanalı, her programı seyretmeye, satır arasını yakalamaya çalışıyor. ‘‘Canlı yayınlardan çok malzeme çıkar. Çok samimidir çünkü’’ diyor. Reytinglere o da inanıyor. ‘‘Elimizde baÅŸka veri yok ki’’ diyor. Ä°zleyicinin hiç de hafife alınmaması gerektiÄŸini söylüyor. ‘‘Yeni çağın televizyon izleyicisi seçici, bilinçli. Halk bunu istiyor derken, iki kere düşünmek gerek’’ diyor.AytuÄŸ, kapatma kararına karşı. Televizyonun sosyal bir olay olduÄŸunu, milli deÄŸerlere açık bir kasıt dışında, müstehcenlik, hakaret gibi nedenlerle kapatılmaması gerektiÄŸi görüşünde. Yine de RTÃœK'e toz kondurmuyor. ‘‘RTÃœK özerk kalmalı. Siyasi iktidarın makası haline gelmemeli. Kaldı ki, ben yine de adil davrandığına inanıyorum’’ diyor.EN ÇOK BEÄžENDÄ°KLERÄ°Kurtlar Vadisi (dizi)Sultan Makamı (dizi)Ekmek Teknesi (dizi)Ölümsüz AÅŸk (dizi)Arena (haber programı)Siyaset Meydanı (haber programı)ÖZLEM ALBAYRAK/Yeni ÅžafakYakın çevrem seviyor diye bir programı sevmeye çalışmamTelevizyon eleÅŸtirmenleri arasında en genci Özlem Albayrak. 27 yaşında ama eleÅŸtirileri ve saptamaları okuyucuları arasında çok beÄŸeniliyor. ‘‘Sayfamı takip edenler bilir, iyi olan ne varsa, o gruptaymış, bu gruptaymış ayırmam, doÄŸrudan yazarım. Zaten övünerek söyleyeyim hiçbir programda reytingi de kıstas almam. Hakkaniyetli davranırım. Reyting çok küçük bir alanı kapsar bence. Reklamveren ve televizyon yöneticileri ilgileniyor. Hiçbir programı reytingine göre deÄŸerlendirmem. BBG, Popstar bunlardan bazıları!’’Sabahtan akÅŸama kadar televizyon seyretmediÄŸini söylüyor Özlem Albayrak. Okuyucudan gelen mesajları deÄŸerlendiriyor, kendisi için de titiz seçimler yaparak ekran karşısına geçiyor. ‘‘Faydalı olmak televizyonun doÄŸasında yok. Bu nedenle seçerek izlemek yeterli’’ diyor.Yakın çevresinin seçimlerini ise pek önemsemiyor. Mesela ‘‘Çocuklar Duymasın’’ dizisini artık çok sıkıcı buluyor. ‘‘Yakın çevrem seviyor diye hiçbir programı, diziyi sevmeye çalışmam, tam tersine onların seçimlerini hep ben etkilerim’’ diyor. Mesela hiç spor programı izlemiyor. ‘‘Biri Bizi Gözetliyor’’ adlı programa ise öyle kızmış ki, RTÃœK'ün televizyon kapatma kararına sonuna kadar karşı da olsa, o bile bir an için bunu istemiÅŸ!EN ÇOK BEÄžENDÄ°KLERÄ°Ekmek Teknesi dizisiSultan Makamı dizisi Siyaset Meydanı programıSÄ°NA KOLOÄžLU/Reyting Canavarı/MilliyetÃœlkenin ortalama zekasını 6 dizi ortaya koyuyorTelevizyonu seviyor Sina KoloÄŸlu. Tabii bu, sabahın saat 10.00'unda dansöz oynatan televizyon programlarını anlaması anlamına gelmiyor. ‘‘GazeteciliÄŸe 1984'te Cumhuriyet'te baÅŸladım. Televizyon eleÅŸtirilerini ise ilk kez 1995'te Milliyet'te yazdım. Köşenin adı ‘Evet- Hayır'dı. OlmuÅŸ, olmamış gibi eleÅŸtiriler yazıyordum. Sonra konsepti deÄŸiÅŸtirdim. Köşemin adının ‘Reyting Canavarı' olması da, kurulu düzene bir tepki duyan ama kırıcı olmadan eleÅŸtiren, biraz anarÅŸist ruhlu bir söylemin yansıması.’’KoloÄŸlu, reytingleri deÄŸerlendirirken ‘‘O bir veri, kabul etmezsen yerine ne koyacaksın’’ diye soruyor: ‘‘Acayip sapmaları da yok! Ama hane halkı, seçimi, sayıları eleÅŸtirilebilir. Mesela en çok izlenen kanallardan biri (Star) yok içinde. Bunlar eleÅŸtirilebilir.’’ RTÃœK için de şöyle diyor: ‘‘Zamanında kabloda siyasilerin kanalları vardı. Bunları ben de kapatmak isterdim. Åžimdi de reklam saatinde siyasi propaganda yaparsan kapatırım, affedersin. Kimse aksini söylemesin. Herkesin kafasında kapatma ÅŸiddeti var.’’ Sina KoloÄŸlu, halkın çok iyi eleÅŸtirmen olduÄŸunu söylüyor: ‘‘Ama sözcü görmek hoÅŸlarına gidiyor. Kendi beÄŸenilerini, beÄŸenmediklerini okumak istiyorlar.’’En iyi yardımcısı okuyucuları. Tepkiler genellikle mail'le geliyor. Kadınların her alanda olduÄŸu gibi bu alanda da daha katılımcı olduklarını gözlemlemiÅŸ. KoloÄŸlu, Türkiye'nin ortalama zeka seviyesini ÅŸu anda en çok izlenen 6 yerli dizinin ortaya koyduÄŸu iddiasında. Ama ‘‘halk yazarı’’ gibi davranamıyor. ‘‘Halk izliyorsa sen de takip edeceksin, iÅŸte ben bunu yapmıyorum. TV eleÅŸtirmeni olarak böyle bir misyonum yok. Ä°ÅŸ için mecburen izliyorum bir bölümünü, ama anlayamıyorum! Sadece yerli dizilerin bazılarını deÄŸil, mesela cnbc-e'deki bazı ÅŸehir kadını dizilerini de anlayamıyorum!’’EN ÇOK BEÄžENDÄ°KLERÄ°Kurtlar Vadisi (dizi)Serseri Aşık (dizi)Bir Ä°stanbul Masalı (dizi)Basın Kulübü (haber program)Ceviz KabuÄŸu (haber program)CENGÄ°Z SEMERCÄ°OÄžLU/Tarafsız Kanal/VatanSnob bir seyirci kitlesi var biz o kesim için yazmıyoruzO aynı zamanda televizyon yöneticisi. Cine 5 Program Koordinatörü Cengiz SemercioÄŸlu, gazeteciliÄŸe 1988'de baÅŸlamış. ‘‘TV eleÅŸtirmenliÄŸi yaptığım ilk köşemin adı ‘Telekritik'ti. 1992'de Hürriyet'in Kelebek ekinde yayınlanmaya baÅŸladı. Özel televizyonların tarihini bilmek, Kırmızı Koltuk'un Ahmet Altan'lı zamanlarını izleyip, Can Ataklı zamanlarını da izliyor olmak çok keyifli.’’SemercioÄŸlu, TV yöneticiliÄŸinin gazetedeki köşesine farklı bir yön kazandırdığını söylüyor. ‘‘Artık ağır eleÅŸtiriler yazarken elim titriyor. Çünkü arka planda nasıl bir emek olduÄŸunu çok iyi biliyorum’’ diyor. Sektörün arka planını bilmenin, izleyiciden bir adım öne geçmesini saÄŸladığını da söylüyor. ÖrneÄŸin okuyucu iyi- kötü bir dizi hakkında yorum yaparken, SemercioÄŸlu, dizinin üç hafta sonra yayından kalkacağını bilebiliyor.SemercioÄŸlu, her gün saatlerce televizyon seyretmiyor. Zaten televizyon karşısına geçtiÄŸinde ‘‘acayip’’ zapping yapıyormuÅŸ. ‘‘DiÄŸer tarafta ne vardı, ne kaçırıyorum hissi var bende. Özellikle sıcak haberlerde kim en çabuk verdi, kim en iyi verdi, o refleksle zap yapıyorum.’’ Okuyucusuyla iletiÅŸimi iyi, epeyce mesaj alıyor. Mutlaka önerilen programı ya da diziyi seyrediyor. Reyting ise ona göre vazgeçilmez bir sistem. ‘‘Snob bir seyirci kitlesi var, cnbc-e seyreder, digitürk izler. Biz bu kesim için eleÅŸtiri yazmıyoruz. Reytingin ciddi bir Türkiye ortalaması verdiÄŸini düşünüyorum. Ama reyting almıyor diye beÄŸendiÄŸim bir programı yazmamazlık etmem. Bir Demet Tiyatro böyle bir örnektir. Dizi sekiz bölümden sonra kaldırılacaktı. Ãœzerine çok ciddi yazılar yazdım. Diziyi tekrar yayına koydu yöneticiler.’’EN ÇOK BEÄžENDÄ°KLERÄ°Maraton (spor programı)Tatlı Hayat (dizi)Alacakaranlık (dizi)Serdar Ortaç (eÄŸlence programı)BURHAN AYERÄ°/Ekran Polisi/AkÅŸamYan dairemdeki hanımın ne seyrettiÄŸini bile gözlerimAkÅŸam ve GüneÅŸ gazetelerinde TV eleÅŸtirmenliÄŸi yapan Burhan Ayeri, 1971'de baÅŸlamış televizyon eleÅŸtirmenliÄŸine. Daha sonra Amerika'da Radyo Televizyon Reklamcılığı üzerine yüksek lisans yapmış. ‘‘Türkiye'nin ilk TV eleÅŸtirmeni benim. ErdoÄŸan Sevgin benden iki yıl sonra baÅŸladı. TRT'nin yayınları ilk günler bir saat sürüyordu. Bedii Faik'in emriyle 'Ekran EleÅŸtirisi' adlı köşeyi yazmaya baÅŸladım. O zamanlar bile Jülide Gülizar için 'Annesinin hırkasından ne zaman kurtulacak' diye yazmıştım. Zafer Cilasun için de 'Åžu kara gözlükleri ne zaman çıkaracak' demiÅŸtim.’’Ayeri, günde 14 saat televizyon seyrediyor. ‘‘Çok az uyurum. Hem tarlakuÅŸu hem de baykuÅŸum! Sabah 10.00- 14.30 arası gazetedeyim. Sonra da eve gidip, koltuÄŸuma gömülüp, yattığım yerden kumanda ediyorum ekranı. Tüm gün denizaltı gibi oradayım.’’Vefa Lisesi'nde okurken iki sıra önündeki arkadaşının kağıdını okuyabiliyormuÅŸ. Åžimdi gözlükleri 2,5 numara! RTÃœK'e ateÅŸ püskürüyor, reyting ölçüm ÅŸirketi AGB'ye ise sesini çıkarmıyor: ‘‘AGB sadece bizde deÄŸil, Avustralya'da, Slovenya'da bile ölçüm yapıyor. Ama bu iÅŸ 2000 kiÅŸinin evine dekoder koyarak sürmez. cnbc-e'ye bakın, harika! Ama reytingleri düşük. Biz eleÅŸtirmenler olarak ancak TV yöneticilerine, reyting sonuçları dışında da bir yön vermeye çalışabiliriz. Ama RTÃœK baÅŸka! Onlara kendi iÅŸleyiÅŸ sistemini bile ben anlattım. Biz eleÅŸtirmenler yol gösteriyoruz, RTÃœK ise ÅŸeriatı uyguluyor!’’Ayeri, televizyonda sadece kendi beÄŸendiklerini deÄŸil, reytingi yüksek programları da izliyor. ‘‘Ben Evleniyorum’’ bunlardan biri. ‘‘Mecbur hissedip, izliyorum. 100 mailden 40'ını bu programla ilgili alıyorum. Eee, bu da bizim reytingimiz!’’ Okuyucudan gelen mesajlar çok önemli onun için. Kapsama alanı evin dışına bile uzanıyor: ‘‘Yan dairemdeki hanımın TV seyrediÅŸini bile gözlerim...’’EN ÇOK BEÄžENDÄ°KLERÄ°Kurtlar Vadisi (dizi)Maraton (spor programı) Ä°dil Çeliker'le Hayat Budur (kadın programı)Nermin TuÄŸuÅŸlu (haber spikeri)Â