Türkiye’ye Hatay dersi
Güncelleme Tarihi:
Gülden AYDIN gaydin@hurriyet.com.tr <br>Fotoğraflar: Kutup DALGAKIRAN
Oluşturulma Tarihi: Nisan 29, 2007 00:00
Üç Hıristiyan’ın vahşice öldürüldüğü Malatya’dan kuş uçumu 300 kilometre uzaktaki Hatay’da, farklı din ve cemaatlerin üyeleri Gökkuşağı Korosu’nda buluştu. Hep bir ağızdan Ermenice, Latince, İbranice, Arapça ve Türkçe ilahiler, şarkılar söylüyorlar. 90 kişilik koronun üyeleri Hatay Müftülüğü’nün imamları, Katolik Kilisesi’nin rahibeleri, Ortodoks Kilisesi’nin papazları, başları kipalı Museviler, Vakıflı Ermeni Köyü’nün gençleri, Alevi dedeleri.
Güneşli bir nisan ikindisinde, portakal çiçeği kokan Antakya caddelerinden geçip koronun çalıştığı Mozaik Müzesi’ne vardığımızda müzik caddelere taşmıştı. Beethoven’ın 9’ncu Senfonisi’nden koral bölümü söylüyorlardı; Schiller’in Neşeye Övgü’sünü. "Kardeş olun ey insanlar, bunu ister Tanrımız." Hedefleri, Hatay’a sığmayacak kadar büyük. Kudüs’te, Vatikan’da Ağca’nın Papa’yı vurduğu yerde şarkı söylemek istiyorlar. Amaçları, "Türkiye farklı din ve inançların özgürce yaşadığı bir ülke" mesajını vermek.
AKŞAM YEMEĞİNDE FASIL
Koronun Mozaik Müzesi’nin büyük salonundaki konserini fotoğraf makineli, kameralı ziyaretçiler dinliyor. Finaldeki Memleketim şarkısına coşkuyla eşlik ediyorlar. Bittiğinde tezahürattan camlar sallanıyor. Her cemaatin koro kostümü farklı. Aleviler pembe, Katolikler beyaz, Ermeniler mavi beyaz, imamlar lacivert, Museviler siyahı tercih etmiş. Ortodoks koristlerin bordolu kostümleri, ünlü tasarımcı Bahar Korçan’dan armağan.
![/images/100/0x0/55ead069f018fbb8f898650c]()
Vali Yardımcısı Ömer Sağsöz, koristler ve aileleri için Öğretmenevi’nde akşam yemeği veriyor. Herkes çok şık. Yaşlı çiftler dans ediyor. Ardından Vakıflı köylülerinin söylediği Ermenice şarkılara herkes kendi dilinde eşlik ediyor. Musevi korist Harun Cemal’in söylediği "Unutturamaz Seni Hiçbir Şey"e tüm salonla birlikte imamlar ve eşleri de eşlik ediyor. Vakıflı kızları Ermenice "Nino"yu söylerken salon hareketleniyor, rahipler, rahibeler oyuna katılıyor.
EN YAŞLISI 72 YAŞINDA
Turizm Müdürü Nizamettin Duran’la Proje Koordinatörü Yılmaz Özfırat, bir buçuk ay önce Hatay Valiliği’nden koro kurulması kararı çıkar çıkmaz, kentteki üç din ve altı cemaatin önderlerine gitti. Hatay Müftülüğü dahil, hepsi büyük bir memnuniyetle 15’er koristle temsil edilmeyi uygun buldu. 55 kişilik Musevi cemaati, dört kişi verebildi. Her din ve cemaat, üçer dakika süren iki ilahisini okuyacaktı. Aleviler’i Hatay Ehlibeyt Kültür ve Dayanışma Vakfı mensupları, Ermeniler’i Vakıflı Köyü temsil etti. Koro şefi, Müzik Öğretmeni Şeyda Akgöl. Müzik düzenlemesini Gaziantep Üniversitesi öğretim görevlilerinden Adil Çete ile Emin Beyazçiçek yaptı.
Koronun sorumlusu ve fikir babası, Hatay Vali Yardımcısı Ömer Sağsöz. Öğrenci, din adamı, kuyumcu, bankacı, arkeolog, doktor, terzi, manifaturacı, restoran işletmecisi koristlerin en genci 15, en yaşlısı 72 yaşında.
MEHMET KARASU (Korodaki Sünni imamların sözcüsü)
Beethoven’ı, Memleketim’i söylerken mutlu oluyoruz
Karşılıklı sevgi, saygı varsa hiçbir problem olmaz. Bunu Hatay’da yaşıyoruz. Çeşitli dinlerdeki kardeşlerimiz ticaretle uğraşıyor, resmi dairelerde çalışıyor, beraber yiyip içiyor. Son cinayetleri kınıyor, esefle karşılıyoruz. Malatya’daki vahşettir, zulümdür, tasvip edilmesi düşünülemez. Allah böyle bir olay bir daha yaşatmasın. Koroda şarkı söylemiyoruz. Sevgiyi, güzelliği anlatan koroda söylüyoruz. Beethoven’ı, Memleketim’i söylerken mutlu oluyoruz.
ŞAUL CENUDİOĞLU (Musevi Cemaati Başkanı)
Sesimizi dünya duysa da saadete erse
Her yıl üç semavi dinin merkezi Kudüs’e gidiyorum. Hatay’daki hoşgörü orada yok. Ayrı yerlerde ibadet etsek de, sonrasında kardeşiz. Hamursuz Bayramı’mızda mülki amirler, Ortodoks cemaati ve Müslüman kardeşlerimiz ziyarete geldi. Sonraki hafta Ortodoks kardeşlerimizin Paskalyası, ardından Müslüman kardeşlerimizin Kutlu Doğum Haftası’na biz de katıldık. Bu örneğe dünyanın hiçbir yerinde rastlanmaz. Hatay’ı anlamak için yaşamak lazım. İnşallah dünya sesimizi duyar, saadete erer.
![/images/100/0x0/55ead069f018fbb8f898650e]()
JOZEF NASEH (Ortodoks Cemaati Başkanı)
Hatay’daki kültürler mozaik değil alaşım
Hatay’daki kültürler mozaik değil, alaşımdır. Aramızdaki sevgi armonisi, öz ritmimiz koronun çok başarılı ve örnek olmasını sağladı. Kaynağımız koro üyelerinin yüreğindeki sevgi. Bunu silmeye kimsenin gücü yetmez. Aramızdaki güçlü sevgi, dayanışma, yurtseverlik bağı senaryocuları başarısız kılacak. Dinlerin uzlaşması gerekmiyor. İnanç kültürlerinin uzlaşması yeterli. Din, Tanrı’yla birey arasındaki özel bir yol. Birbirimizin inanç kültürünü ne kadar öğrenirsek, o kadar bütünleşiriz.
ALİ YARAR (Alevilerin sözcüsü - Ehlibeyt Vakfı Başkanı)
Bütün Türkiye Hatay olacak
Hatay’daki Aleviler 1420 yıldır, kimsenin kimseye karışmadığı, suçlamadığı bir ortamda yaşıyor. Yaktığımız kardeşlik meşalesinin ülkemize, dünyaya yayılmasını umut ediyoruz. Son zamanlarda farklı dindeki kardeşlerimize kıyılması Türklük ve İslam adına utanç verici. Türkiye’de yaşamanın ilk kuralı Müslüman olmak değildir. Din adına işlenen cinayetler, dine ve tüm insanlığa karşı işlenir. Koromuzda, Alevi’nin ilahisini Yahudi, Yahudi’nin ilahisini Sünni, Sünni’nin ilahisini Ermeni söylüyor. Bu güzellik dünyanın neresinde var? Farklı inançlara yaşama hakkı tanımayan dar zihniyet, bu atmosferi görürse Türkiye ve dünya büyük bir Hatay olacak.
BARBARA KALLASCH (Katolik Kilisesi Rahibesi)
Aziz Petrus’un anahtarı
Koro çalışmalarıyla kardeşliğin ve farklılıklarımızın zenginlik olduğunu bir kez daha algıladık. Hataylı derviş Ignasius "Aranızda Tanrı’nın melodisini oluşturun" demiş. Birbirimize kulak verdik, farklı renk ve güzelliklerden armoni yarattık. İlahi söyleyen iki kez dua eder, derler. Dua ediyor hem de barışı destekliyoruz. Aziz Petrus’un kayıp anahtarını değil, müziğin sol anahtarını bulduk.
GARBİS KUŞ (Vakıflı Köyü Ermeni Cemaati Başkanı)
Kimse bize Ermenisin imasında bile bulunmuyor
Hatay’da Ermeni, Müslüman, Yahudi fark etmez. Herkes Vakıflı köylülerine dostça yaklaşır. En ufak bir ima yok. Kimse Ermenisin, demiyor. Koro teklifi geldiğinde çok duygulandım. Köyde çocuk koromuz vardı. Gençlerimiz provalara aksatmaksızın gitti. Koroyla dünya ve Türkiye’ye hoşgörünün, kardeşliğin temsilcisi olduğumuzu gösterdik.
YILMAZ ÖZFIRAT
(Proje koordinatörü-Halk Eğitim Merkezi THO öğretmeni)
Birlikte gece gündüz çalıştık her aşamayı kısa sürede geçtik. Ortodokslar’ın ve Alevilerin Arapçası birbirinden çok farklı. Tüm ilahilerin aslına uygun söylenmesine çaba gösterdik. Her din ve cemaate ayrılan süre eşit olmalıydı. İstanbul’da Aya İrini’de, Kudüs’te, Vatikan’da Papa’nın vurulduğu yerde konser vermek istiyoruz. Türkiye gerçeği o vahşet değildir, demek istiyoruz. Başbakanlık Tanıtma Fonu’nun bu koroyu desteklemesini istiyoruz.
ÖMER BEDRETTİN SAĞSÖZ (Hatay Vali Yardımcısı)
Hatay’ın en önemli özelliği, hoşgörü
Antakya’nın en önemli özelliği, hoşgörü. Gökkuşağı Korosu’na valilik bütçe ayırmadı. Masrafları, ulaşımlarını kendileri sağladı. Koro, Türkiye’nin tanıtımında rol oynayacak. Repertuvar genişletilecek, görsel yönü zenginleştirilecek. Uluslararası festivallere çıkması sağlanacak. Koristleri artıracağız. Profesyonel destekle düzenleme yapacağız. Sponsor arayışına gireceğiz.
DİMİTRİ DOĞUM (Peder-Aziz Petrus ve Pavlus Ortodoks Kilisesi)
Biz zaten böyle yaşıyoruz
Üç semavi dinin bir araya geldiği iki şehirden Kudüs’tekiler birbirini öldürürken biz kardeşçe yaşıyoruz. Bu cemaatlerden biri olmazsa şehrin güzelliği eksilir. İbadetimiz ayrı ama Tanrımız, cennetimiz bir. Koroyu haber olmak, TV’ye çıkmak için kurmadık. Zaten böyle yaşıyoruz. Aynı kasaptan et alıyoruz, yemek pişirme yöntemlerimiz aynı. Annelerimiz aynı avluda yaprak sardı, içli köfte yaptı. Bütün insanlığın Antakya’daki gibi yaşamasını arzu ediyoruz.
ANİ ORAL (19-Ermeni)
Koro hayatımdaki en güzel şey. Akşam olsa da provaya gitsek, diyorum. İmamlarla, papazlarla kanka olduk. Kim, hangi dinden bazen şaşırıyoruz. Diğer kentlerdeki cinayetleri duyunca üzülüyoruz. Biz de maruz kalır mıyız, diye korkuyoruz. Ama birliğimizi korumak için her şeyi yapacağız.
JAN DELÜLLER (Peder-Aziz Petrus ve Pavlus Ortodoks Kilisesi)
Doğu medeniyetini Batı’ya aktaran bu tarihi kentte doğdum. Koromuz, düşmanlıklara karşı, birbirine sımsıkı sarılıyor. Aynı potada eridiğimizi gelip görsünler. Mutfağımız da bu kültürlerin damak tadının bileşimi. Maalesef unutulan hatır sayma, çok şükür ki Hatay’da mevcut.
ŞEYDA AKGÖL (Müzik öğretmeni-koro şefi)
Beş haftalık koromuzda 15 cami imamı, iki rahibe, üç peder var. Bir bakıyoruz müftülüğün imamı çıkmış Ortodokslarla, Katolik koristler Ermenilerle söylüyor. Beş dildeki ilahileri ezberlemeden önce her cemaatin farklı şivesini öğrendim.
AKŞAM YEMEĞİNDE FASIL
Koronun Mozaik Müzesi’nin büyük salonundaki konserini fotoğraf makineli, kameralı ziyaretçiler dinliyor. Finaldeki Memleketim şarkısına coşkuyla eşlik ediyorlar. Bittiğinde tezahürattan camlar sallanıyor. Her cemaatin koro kostümü farklı. Aleviler pembe, Katolikler beyaz, Ermeniler mavi beyaz, imamlar lacivert, Museviler siyahı tercih etmiş. Ortodoks koristlerin bordolu kostümleri, ünlü tasarımcı Bahar Korçan’dan armağan.
Vali Yardımcısı Ömer Sağsöz, koristler ve aileleri için Öğretmenevi’nde akşam yemeği veriyor. Herkes çok şık. Yaşlı çiftler dans ediyor. Ardından Vakıflı köylülerinin söylediği Ermenice şarkılara herkes kendi dilinde eşlik ediyor. Musevi korist Harun Cemal’in söylediği "Unutturamaz Seni Hiçbir Şey"e tüm salonla birlikte imamlar ve eşleri de eşlik ediyor. Vakıflı kızları Ermenice "Nino"yu söylerken salon hareketleniyor, rahipler, rahibeler oyuna katılıyor.
EN YAŞLISI 72 YAŞINDA
Turizm Müdürü Nizamettin Duran’la Proje Koordinatörü Yılmaz Özfırat, bir buçuk ay önce Hatay Valiliği’nden koro kurulması kararı çıkar çıkmaz, kentteki üç din ve altı cemaatin önderlerine gitti. Hatay Müftülüğü dahil, hepsi büyük bir memnuniyetle 15’er koristle temsil edilmeyi uygun buldu. 55 kişilik Musevi cemaati, dört kişi verebildi. Her din ve cemaat, üçer dakika süren iki ilahisini okuyacaktı. Aleviler’i Hatay Ehlibeyt Kültür ve Dayanışma Vakfı mensupları, Ermeniler’i Vakıflı Köyü temsil etti. Koro şefi, Müzik Öğretmeni Şeyda Akgöl. Müzik düzenlemesini Gaziantep Üniversitesi öğretim görevlilerinden Adil Çete ile Emin Beyazçiçek yaptı.
Koronun sorumlusu ve fikir babası, Hatay Vali Yardımcısı Ömer Sağsöz. Öğrenci, din adamı, kuyumcu, bankacı, arkeolog, doktor, terzi, manifaturacı, restoran işletmecisi koristlerin en genci 15, en yaşlısı 72 yaşında.
MEHMET KARASU (Korodaki Sünni imamların sözcüsü)
Beethoven’ı, Memleketim’i söylerken mutlu oluyoruz
Karşılıklı sevgi, saygı varsa hiçbir problem olmaz. Bunu Hatay’da yaşıyoruz. Çeşitli dinlerdeki kardeşlerimiz ticaretle uğraşıyor, resmi dairelerde çalışıyor, beraber yiyip içiyor. Son cinayetleri kınıyor, esefle karşılıyoruz. Malatya’daki vahşettir, zulümdür, tasvip edilmesi düşünülemez. Allah böyle bir olay bir daha yaşatmasın. Koroda şarkı söylemiyoruz. Sevgiyi, güzelliği anlatan koroda söylüyoruz. Beethoven’ı, Memleketim’i söylerken mutlu oluyoruz.
ŞAUL CENUDİOĞLU (Musevi Cemaati Başkanı)
Sesimizi dünya duysa da saadete erse
Her yıl üç semavi dinin merkezi Kudüs’e gidiyorum. Hatay’daki hoşgörü orada yok. Ayrı yerlerde ibadet etsek de, sonrasında kardeşiz. Hamursuz Bayramı’mızda mülki amirler, Ortodoks cemaati ve Müslüman kardeşlerimiz ziyarete geldi. Sonraki hafta Ortodoks kardeşlerimizin Paskalyası, ardından Müslüman kardeşlerimizin Kutlu Doğum Haftası’na biz de katıldık. Bu örneğe dünyanın hiçbir yerinde rastlanmaz. Hatay’ı anlamak için yaşamak lazım. İnşallah dünya sesimizi duyar, saadete erer.
JOZEF NASEH (Ortodoks Cemaati Başkanı)
Hatay’daki kültürler mozaik değil alaşım
Hatay’daki kültürler mozaik değil, alaşımdır. Aramızdaki sevgi armonisi, öz ritmimiz koronun çok başarılı ve örnek olmasını sağladı. Kaynağımız koro üyelerinin yüreğindeki sevgi. Bunu silmeye kimsenin gücü yetmez. Aramızdaki güçlü sevgi, dayanışma, yurtseverlik bağı senaryocuları başarısız kılacak. Dinlerin uzlaşması gerekmiyor. İnanç kültürlerinin uzlaşması yeterli. Din, Tanrı’yla birey arasındaki özel bir yol. Birbirimizin inanç kültürünü ne kadar öğrenirsek, o kadar bütünleşiriz.
ALİ YARAR (Alevilerin sözcüsü - Ehlibeyt Vakfı Başkanı)
Bütün Türkiye Hatay olacak
Hatay’daki Aleviler 1420 yıldır, kimsenin kimseye karışmadığı, suçlamadığı bir ortamda yaşıyor. Yaktığımız kardeşlik meşalesinin ülkemize, dünyaya yayılmasını umut ediyoruz. Son zamanlarda farklı dindeki kardeşlerimize kıyılması Türklük ve İslam adına utanç verici. Türkiye’de yaşamanın ilk kuralı Müslüman olmak değildir. Din adına işlenen cinayetler, dine ve tüm insanlığa karşı işlenir. Koromuzda, Alevi’nin ilahisini Yahudi, Yahudi’nin ilahisini Sünni, Sünni’nin ilahisini Ermeni söylüyor. Bu güzellik dünyanın neresinde var? Farklı inançlara yaşama hakkı tanımayan dar zihniyet, bu atmosferi görürse Türkiye ve dünya büyük bir Hatay olacak.
BARBARA KALLASCH (Katolik Kilisesi Rahibesi)
Aziz Petrus’un anahtarı
Koro çalışmalarıyla kardeşliğin ve farklılıklarımızın zenginlik olduğunu bir kez daha algıladık. Hataylı derviş Ignasius "Aranızda Tanrı’nın melodisini oluşturun" demiş. Birbirimize kulak verdik, farklı renk ve güzelliklerden armoni yarattık. İlahi söyleyen iki kez dua eder, derler. Dua ediyor hem de barışı destekliyoruz. Aziz Petrus’un kayıp anahtarını değil, müziğin sol anahtarını bulduk.
GARBİS KUŞ (Vakıflı Köyü Ermeni Cemaati Başkanı)
Kimse bize Ermenisin imasında bile bulunmuyor
Hatay’da Ermeni, Müslüman, Yahudi fark etmez. Herkes Vakıflı köylülerine dostça yaklaşır. En ufak bir ima yok. Kimse Ermenisin, demiyor. Koro teklifi geldiğinde çok duygulandım. Köyde çocuk koromuz vardı. Gençlerimiz provalara aksatmaksızın gitti. Koroyla dünya ve Türkiye’ye hoşgörünün, kardeşliğin temsilcisi olduğumuzu gösterdik.
YILMAZ ÖZFIRAT
(Proje koordinatörü-Halk Eğitim Merkezi THO öğretmeni)
Birlikte gece gündüz çalıştık her aşamayı kısa sürede geçtik. Ortodokslar’ın ve Alevilerin Arapçası birbirinden çok farklı. Tüm ilahilerin aslına uygun söylenmesine çaba gösterdik. Her din ve cemaate ayrılan süre eşit olmalıydı. İstanbul’da Aya İrini’de, Kudüs’te, Vatikan’da Papa’nın vurulduğu yerde konser vermek istiyoruz. Türkiye gerçeği o vahşet değildir, demek istiyoruz. Başbakanlık Tanıtma Fonu’nun bu koroyu desteklemesini istiyoruz.
ÖMER BEDRETTİN SAĞSÖZ (Hatay Vali Yardımcısı)
Hatay’ın en önemli özelliği, hoşgörü
Antakya’nın en önemli özelliği, hoşgörü. Gökkuşağı Korosu’na valilik bütçe ayırmadı. Masrafları, ulaşımlarını kendileri sağladı. Koro, Türkiye’nin tanıtımında rol oynayacak. Repertuvar genişletilecek, görsel yönü zenginleştirilecek. Uluslararası festivallere çıkması sağlanacak. Koristleri artıracağız. Profesyonel destekle düzenleme yapacağız. Sponsor arayışına gireceğiz.
DİMİTRİ DOĞUM (Peder-Aziz Petrus ve Pavlus Ortodoks Kilisesi)
Biz zaten böyle yaşıyoruz
Üç semavi dinin bir araya geldiği iki şehirden Kudüs’tekiler birbirini öldürürken biz kardeşçe yaşıyoruz. Bu cemaatlerden biri olmazsa şehrin güzelliği eksilir. İbadetimiz ayrı ama Tanrımız, cennetimiz bir. Koroyu haber olmak, TV’ye çıkmak için kurmadık. Zaten böyle yaşıyoruz. Aynı kasaptan et alıyoruz, yemek pişirme yöntemlerimiz aynı. Annelerimiz aynı avluda yaprak sardı, içli köfte yaptı. Bütün insanlığın Antakya’daki gibi yaşamasını arzu ediyoruz.
ANİ ORAL (19-Ermeni)
Koro hayatımdaki en güzel şey. Akşam olsa da provaya gitsek, diyorum. İmamlarla, papazlarla kanka olduk. Kim, hangi dinden bazen şaşırıyoruz. Diğer kentlerdeki cinayetleri duyunca üzülüyoruz. Biz de maruz kalır mıyız, diye korkuyoruz. Ama birliğimizi korumak için her şeyi yapacağız.
JAN DELÜLLER (Peder-Aziz Petrus ve Pavlus Ortodoks Kilisesi)
Doğu medeniyetini Batı’ya aktaran bu tarihi kentte doğdum. Koromuz, düşmanlıklara karşı, birbirine sımsıkı sarılıyor. Aynı potada eridiğimizi gelip görsünler. Mutfağımız da bu kültürlerin damak tadının bileşimi. Maalesef unutulan hatır sayma, çok şükür ki Hatay’da mevcut.
ŞEYDA AKGÖL (Müzik öğretmeni-koro şefi)
Beş haftalık koromuzda 15 cami imamı, iki rahibe, üç peder var. Bir bakıyoruz müftülüğün imamı çıkmış Ortodokslarla, Katolik koristler Ermenilerle söylüyor. Beş dildeki ilahileri ezberlemeden önce her cemaatin farklı şivesini öğrendim.