Türkiye tramvay yapıyor

Ulaşım AÅž, 2000 yılında baÅŸarıyla sonuçlanan ilk montaj denemesinden sonra, dörtte üçü yerli malzemeden tramvay üretimine baÅŸladı. Ä°thal vagonların üçte biri fiyatına malolan ve 3-4 ay içinde kullanıma sokulacak olan tramvayların üretiminin başında henüz 20’li yaÅŸlarda Türk mühendisleri var.Ä°stanbul’da raylı sistemin iÅŸletilmesi için 1988 yılında kurulan Ä°stanbul Ulaşım AÅž 16 yıl sonra ilk Türk tramvaylarına imza attı. 2000’de baÅŸarıyla monte edilen RTE 2000 tramvayından sonra bu kez de yüzde 78’i yerli malzemeyle üç tramvay imal etti. Avusturya’dan 2 milyon dolara temin edilen tramvayların tanesi Türkiye’de 600 bin dolara maloldu. Çalışmalar 1997 yılında eldeki yedek parça stoÄŸunu nasıl deÄŸerlendiririz sorusuyla baÅŸladı. Ä°thal tramvayların bakım-onarım iÅŸlerini yapa yapa uzmanlaÅŸmış ekipler de mevcuttu. Böylece 2000 yılında ‘eldeki malzeme’ deÄŸerlendirilerek ilk prototip oluÅŸturuldu. Bu yerli-monte projenin adı RTE 2000 oldu.HER ÅžEY TAMAM,Ä°Åž SÄ°PARÄ°ÅžE KALDIRTE 2000, 4 yılda kusursuz olarak 160 bin kilometre yol yaptı. Åžu anda havaalanı hattına alınmak için uyarlaması yapılıyor. Fakat RTE 2000 baÅŸarısının asıl önemi Ulaşım AÅž AR-GE ekibine yerli üretim ilk Türk tramvayını yapmak konusunda cesaret vermesi oldu. Üç yıllık çalışma ilk meyvelerini verdi, ÅŸu anda üç tramvay test aÅŸamasında. Testler geceleri boÅŸ olan raylarda yapılıyor. Görünümlerine ve şıklıklarına son derece özen gösterilen tramvaylar 3-4 ay içinde kullanımda olacak.Araçların sadece yüzde 22’si ithal kompozantlardan (bileÅŸen) oluÅŸuyor. Tasarım ve mühendislik tamamen Türkiye’den. Tasarım ÅŸefi Murat Kavak bu aÅŸamadan sonra seri üretim için yerli firmalara istenilen malzemenin sipariÅŸ edilmesinin kafi olduÄŸunu söylüyor: ‘Bununla birlikte bazı ürünler yurtdışından gelmek zorunda. Çünkü her ÅŸeyi burada üretmek ekonomik deÄŸil. Mesela tekerlekler Ukrayna’dan geliyor. Bütün dünyaya onlar satıyor.’TEKNOLOJÄ°SÄ° UÇAKLA OTOBÃœS ARASINDAProjenin tamamlanmasında Ulaşım AÅž AR-GE ekibinin yanısıra Ä°TÃœ, ODTÃœ Marmara Ãœniversitesi ve TÃœBÄ°TAK’ın da katkısı var. Tasarım ekibinde 20 mühendis çalışıyor. Tramvay teknolojisi otobüsle uçak arasında diye sınıflandırılıyor. Fakat birçok malzemenin yerli seri üretimi olmadığı için ya ÅŸirketin iÅŸ yaptığı firmalardan küçük ricalarda bulunuluyor ya da o malzeme tamamen elde üretiliyor. Ulaşım AÅž AR-GE çalışmalarına yılda yaklaşık 900 bin Euro (yaklaşık 1 trilyon 600 milyar lira) harcıyor. RTE, RECEP TAYYÄ°P ERDOÄžAN DEĞİLUlaşım A.Åž. ilk Türk tramvayını üretti ama bir isim düşünmedi. Projeye RTE2000 adı veriliyor. Merak edildiÄŸi gibi ‘Recep Tayyip ErdoÄŸan’la bir ilgisi yok. Ä°ngilizce ‘railway’ (demiryolu), ‘transport’ (taşıma) ve ‘equipment’ (techizat) sözcüklerinin baÅŸharfleri.Devlet vagon üretmeyecekÄ°stanbul Ulaşım A. Åž. Genel Müdürü Adnan Çelik anlatıyor: ‘Türkiye’de her alanda özelleÅŸtirmeye gidilirken amacımız kamu eliyle vagon üretmek deÄŸil. Hedef buradaki merkezde mühendislik ve proje çalışmalarını geliÅŸtirip seri üretimi özel sektöre yaptırmak. Piyasada henüz bu mühendislik birikimi yok. Amacımız ‘know how’ı (yapım teknolojisi) Türkiye’ye yerleÅŸtirip bu endüstrinin ve yan sanayiinin oluÅŸmasını saÄŸlamak. Raylı sistemler büyükÅŸehirlerden küçük ÅŸehirlere doÄŸru yayılıyor. Önümüzdeki yıllarda vagon ihtiyacı daha da artacak. Bizim Ulaşım AÅž olarak asıl kárımız ÅŸu: Bu iÅŸler Türkiye’de yapılırsa biz de ucuza satın alırız. Yedek parçamız da kolay bulunur, seferler aksamaz.’Yerli üretim niçin ÅŸartBanliyö hatları hariç Ä°stanbul’da 42, Ankara’da 22, Bursa’da 17, Adana’da 12, Ä°zmir’de 11.6 km raylı sistem var. Konya ve Antalya, küçük de olsa kendi sistemlerini kurdu. Bu sistemler sürekli geliÅŸiyor. Ä°stanbul için hedef 400 km. (Bugünkünün 10 katı)Taşımacılık hesaplarına göre her bir kilometre raylı sistem için, 4 vagon (tramvay) gerekiyor.Ä°stanbul Ulaşım A.Åž.’nin ÅŸu anda 193 vagonu var. Bu sayı 30 yılda 1600’e çıkacak.Avusturya’dan ithal edilen bir tramvayın ederi 1.5 milyon dolar. Finansman maliyetiyle bu rakam 2 milyon dolara çıkıyor. (Yaklaşık 3 trilyon)Yurtdışında üretilen bir tramvayın maliyetinin yüzde 60’ı işçilik. Türkiye’de yapılan üretim hem istihdamı artırır.Kendiniz üretince finansman maliyeti (kredilendirme-faiz) olmadığı ve Türkiye’de iÅŸgücü ucuz olduÄŸu için bir tramvay burada 600 bin dolara maloluyor. (Ä°thal fiyatının üçte biri)30 yılda sadece Ä°stanbul A.Åž.’nin muhtemel kárı: 1.5 milyar dolar.Tramvayın özellikleri şöyle:BOY :23.5 metreGENÄ°ÅžLÄ°K :2.65 metreYOLCU :296ARAÇ GÃœCÃœ :300 kWM. HIZ :80 km/sHAVALANDIRMA :KLÄ°MAÂ