Türkiye tramvay yapıyor
Güncelleme Tarihi:
Savaş ÖZBEY
Oluşturulma Tarihi: Ağustos 17, 2004 00:17
Ulaşım AŞ, 2000 yılında başarıyla sonuçlanan ilk montaj denemesinden sonra, dörtte üçü yerli malzemeden tramvay üretimine başladı. İthal vagonların üçte biri fiyatına malolan ve 3-4 ay içinde kullanıma sokulacak olan tramvayların üretiminin başında henüz 20’li yaşlarda Türk mühendisleri var.
İstanbul’da raylı sistemin işletilmesi için 1988 yılında kurulan İstanbul Ulaşım AŞ 16 yıl sonra ilk Türk tramvaylarına imza attı. 2000’de başarıyla monte edilen RTE 2000 tramvayından sonra bu kez de yüzde 78’i yerli malzemeyle üç tramvay imal etti. Avusturya’dan 2 milyon dolara temin edilen tramvayların tanesi Türkiye’de 600 bin dolara maloldu.
Çalışmalar 1997 yılında eldeki yedek parça stoğunu nasıl değerlendiririz sorusuyla başladı. İthal tramvayların bakım-onarım işlerini yapa yapa uzmanlaşmış ekipler de mevcuttu. Böylece 2000 yılında ‘eldeki malzeme’ değerlendirilerek ilk prototip oluşturuldu. Bu yerli-monte projenin adı RTE 2000 oldu.
HER ŞEY TAMAM,İŞ SİPARİŞE KALDI
RTE 2000, 4 yılda kusursuz olarak 160 bin kilometre yol yaptı. Şu anda havaalanı hattına alınmak için uyarlaması yapılıyor. Fakat RTE 2000 başarısının asıl önemi Ulaşım AŞ AR-GE ekibine yerli üretim ilk Türk tramvayını yapmak konusunda cesaret vermesi oldu.
Üç yıllık çalışma ilk meyvelerini verdi, şu anda üç tramvay test aşamasında. Testler geceleri boş olan raylarda yapılıyor. Görünümlerine ve şıklıklarına son derece özen gösterilen tramvaylar 3-4 ay içinde kullanımda olacak.
Araçların sadece yüzde 22’si ithal kompozantlardan (bileşen) oluşuyor. Tasarım ve mühendislik tamamen Türkiye’den. Tasarım şefi Murat Kavak bu aşamadan sonra seri üretim için yerli firmalara istenilen malzemenin sipariş edilmesinin kafi olduğunu söylüyor:
‘Bununla birlikte bazı ürünler yurtdışından gelmek zorunda. Çünkü her şeyi burada üretmek ekonomik değil. Mesela tekerlekler Ukrayna’dan geliyor. Bütün dünyaya onlar satıyor.’
TEKNOLOJİSİ UÇAKLA OTOBÜS ARASINDA
Projenin tamamlanmasında Ulaşım AŞ AR-GE ekibinin yanısıra İTÜ, ODTÜ Marmara Üniversitesi ve TÜBİTAK’ın da katkısı var. Tasarım ekibinde 20 mühendis çalışıyor. Tramvay teknolojisi otobüsle uçak arasında diye sınıflandırılıyor. Fakat birçok malzemenin yerli seri üretimi olmadığı için ya şirketin iş yaptığı firmalardan küçük ricalarda bulunuluyor ya da o malzeme tamamen elde üretiliyor. Ulaşım AŞ AR-GE çalışmalarına yılda yaklaşık 900 bin Euro (yaklaşık 1 trilyon 600 milyar lira) harcıyor.
RTE, RECEP TAYYİP ERDOĞAN DEĞİL
Ulaşım A.Ş. ilk Türk tramvayını üretti ama bir isim düşünmedi. Projeye RTE2000 adı veriliyor. Merak edildiği gibi ‘Recep Tayyip Erdoğan’la bir ilgisi yok. İngilizce ‘railway’ (demiryolu), ‘transport’ (taşıma) ve ‘equipment’ (techizat) sözcüklerinin başharfleri.
Devlet vagon üretmeyecek
İstanbul Ulaşım A. Ş. Genel Müdürü Adnan Çelik anlatıyor: ‘Türkiye’de her alanda özelleştirmeye gidilirken amacımız kamu eliyle vagon üretmek değil. Hedef buradaki merkezde mühendislik ve proje çalışmalarını geliştirip seri üretimi özel sektöre yaptırmak. Piyasada henüz bu mühendislik birikimi yok. Amacımız ‘know how’ı (yapım teknolojisi) Türkiye’ye yerleştirip bu endüstrinin ve yan sanayiinin oluşmasını sağlamak. Raylı sistemler büyükşehirlerden küçük şehirlere doğru yayılıyor. Önümüzdeki yıllarda vagon ihtiyacı daha da artacak. Bizim Ulaşım AŞ olarak asıl kárımız şu: Bu işler Türkiye’de yapılırsa biz de ucuza satın alırız. Yedek parçamız da kolay bulunur, seferler aksamaz.’
Yerli üretim niçin şart
Banliyö hatları hariç İstanbul’da 42, Ankara’da 22, Bursa’da 17, Adana’da 12, İzmir’de 11.6 km raylı sistem var. Konya ve Antalya, küçük de olsa kendi sistemlerini kurdu. Bu sistemler sürekli gelişiyor. İstanbul için hedef 400 km. (Bugünkünün 10 katı)
Taşımacılık hesaplarına göre her bir kilometre raylı sistem için, 4 vagon (tramvay) gerekiyor.
İstanbul Ulaşım A.Ş.’nin şu anda 193 vagonu var. Bu sayı 30 yılda 1600’e çıkacak.
Avusturya’dan ithal edilen bir tramvayın ederi 1.5 milyon dolar. Finansman maliyetiyle bu rakam 2 milyon dolara çıkıyor. (Yaklaşık 3 trilyon)
Yurtdışında üretilen bir tramvayın maliyetinin yüzde 60’ı işçilik. Türkiye’de yapılan üretim hem istihdamı artırır.
Kendiniz üretince finansman maliyeti (kredilendirme-faiz) olmadığı ve Türkiye’de işgücü ucuz olduğu için bir tramvay burada 600 bin dolara maloluyor. (İthal fiyatının üçte biri)
30 yılda sadece İstanbul A.Ş.’nin muhtemel kárı: 1.5 milyar dolar.
Tramvayın özellikleri şöyle:
BOY :23.5 metre
GENİŞLİK :2.65 metre
YOLCU :296
ARAÇ GÜCÜ :300 kW
M. HIZ :80 km/s
HAVALANDIRMA :KLİMA
Çalışmalar 1997 yılında eldeki yedek parça stoğunu nasıl değerlendiririz sorusuyla başladı. İthal tramvayların bakım-onarım işlerini yapa yapa uzmanlaşmış ekipler de mevcuttu. Böylece 2000 yılında ‘eldeki malzeme’ değerlendirilerek ilk prototip oluşturuldu. Bu yerli-monte projenin adı RTE 2000 oldu.
HER ŞEY TAMAM,İŞ SİPARİŞE KALDI
RTE 2000, 4 yılda kusursuz olarak 160 bin kilometre yol yaptı. Şu anda havaalanı hattına alınmak için uyarlaması yapılıyor. Fakat RTE 2000 başarısının asıl önemi Ulaşım AŞ AR-GE ekibine yerli üretim ilk Türk tramvayını yapmak konusunda cesaret vermesi oldu.
Üç yıllık çalışma ilk meyvelerini verdi, şu anda üç tramvay test aşamasında. Testler geceleri boş olan raylarda yapılıyor. Görünümlerine ve şıklıklarına son derece özen gösterilen tramvaylar 3-4 ay içinde kullanımda olacak.
Araçların sadece yüzde 22’si ithal kompozantlardan (bileşen) oluşuyor. Tasarım ve mühendislik tamamen Türkiye’den. Tasarım şefi Murat Kavak bu aşamadan sonra seri üretim için yerli firmalara istenilen malzemenin sipariş edilmesinin kafi olduğunu söylüyor:
‘Bununla birlikte bazı ürünler yurtdışından gelmek zorunda. Çünkü her şeyi burada üretmek ekonomik değil. Mesela tekerlekler Ukrayna’dan geliyor. Bütün dünyaya onlar satıyor.’
TEKNOLOJİSİ UÇAKLA OTOBÜS ARASINDA
Projenin tamamlanmasında Ulaşım AŞ AR-GE ekibinin yanısıra İTÜ, ODTÜ Marmara Üniversitesi ve TÜBİTAK’ın da katkısı var. Tasarım ekibinde 20 mühendis çalışıyor. Tramvay teknolojisi otobüsle uçak arasında diye sınıflandırılıyor. Fakat birçok malzemenin yerli seri üretimi olmadığı için ya şirketin iş yaptığı firmalardan küçük ricalarda bulunuluyor ya da o malzeme tamamen elde üretiliyor. Ulaşım AŞ AR-GE çalışmalarına yılda yaklaşık 900 bin Euro (yaklaşık 1 trilyon 600 milyar lira) harcıyor.
RTE, RECEP TAYYİP ERDOĞAN DEĞİL
Ulaşım A.Ş. ilk Türk tramvayını üretti ama bir isim düşünmedi. Projeye RTE2000 adı veriliyor. Merak edildiği gibi ‘Recep Tayyip Erdoğan’la bir ilgisi yok. İngilizce ‘railway’ (demiryolu), ‘transport’ (taşıma) ve ‘equipment’ (techizat) sözcüklerinin başharfleri.
Devlet vagon üretmeyecek
İstanbul Ulaşım A. Ş. Genel Müdürü Adnan Çelik anlatıyor: ‘Türkiye’de her alanda özelleştirmeye gidilirken amacımız kamu eliyle vagon üretmek değil. Hedef buradaki merkezde mühendislik ve proje çalışmalarını geliştirip seri üretimi özel sektöre yaptırmak. Piyasada henüz bu mühendislik birikimi yok. Amacımız ‘know how’ı (yapım teknolojisi) Türkiye’ye yerleştirip bu endüstrinin ve yan sanayiinin oluşmasını sağlamak. Raylı sistemler büyükşehirlerden küçük şehirlere doğru yayılıyor. Önümüzdeki yıllarda vagon ihtiyacı daha da artacak. Bizim Ulaşım AŞ olarak asıl kárımız şu: Bu işler Türkiye’de yapılırsa biz de ucuza satın alırız. Yedek parçamız da kolay bulunur, seferler aksamaz.’
Yerli üretim niçin şart
Banliyö hatları hariç İstanbul’da 42, Ankara’da 22, Bursa’da 17, Adana’da 12, İzmir’de 11.6 km raylı sistem var. Konya ve Antalya, küçük de olsa kendi sistemlerini kurdu. Bu sistemler sürekli gelişiyor. İstanbul için hedef 400 km. (Bugünkünün 10 katı)
Taşımacılık hesaplarına göre her bir kilometre raylı sistem için, 4 vagon (tramvay) gerekiyor.
İstanbul Ulaşım A.Ş.’nin şu anda 193 vagonu var. Bu sayı 30 yılda 1600’e çıkacak.
Avusturya’dan ithal edilen bir tramvayın ederi 1.5 milyon dolar. Finansman maliyetiyle bu rakam 2 milyon dolara çıkıyor. (Yaklaşık 3 trilyon)
Yurtdışında üretilen bir tramvayın maliyetinin yüzde 60’ı işçilik. Türkiye’de yapılan üretim hem istihdamı artırır.
Kendiniz üretince finansman maliyeti (kredilendirme-faiz) olmadığı ve Türkiye’de işgücü ucuz olduğu için bir tramvay burada 600 bin dolara maloluyor. (İthal fiyatının üçte biri)
30 yılda sadece İstanbul A.Ş.’nin muhtemel kárı: 1.5 milyar dolar.
Tramvayın özellikleri şöyle:
BOY :23.5 metre
GENİŞLİK :2.65 metre
YOLCU :296
ARAÇ GÜCÜ :300 kW
M. HIZ :80 km/s
HAVALANDIRMA :KLİMA