Türkiye’nin çiçekleri belgeselde yeniden açtı

Tekfen Holding kurucu ortağı A. Nihat Gökyiğit, belgesele özel bir önem ve değer verdiğini ve bu belgeselin hayata geçmesinden son derece memnun olduğunu ifade ederek, “Tekfen Vakfı’nın faaliyet alanlarından biri, benim de çok önemsediğim ‘doğal varlıkları koruma’ faaliyetidir. Türkiye’nin Eşsiz Çiçekleri Belgeseli, vatan topraklarında yeşeren doğal hazinemiz hakkında ilgi uyandırmayı ve el değmemiş bölgelerinin bitki örtüsü zenginliğinin olağanüstü bir kaydı olarak yeni nesilleri bilinçlendirmeyi hedefliyor” diyor. Belgesel, 16 Temmuz itibarıyla, Digitürk Kanal 318’de yeni yayın hayatına girecek olan İz TV HD Kanalı’nda HD yayın kalitesinde izlenebilecek. Belgeselle ilgili tüm çekimleri yapan Fatih Orbay’la görüştük.

? Belgesel için gidilen güzergâh neye göre belirlendi?
- Çekimler, Türkiye’nin bitki coğrafyasına göre planlandı. Altı bölge saptanarak, 6 bölüm olarak hazırlandı; Ege, Akdeniz, İç Anadolu, Doğu Anadolu, Doğu Karadeniz ve Batı Karadeniz. Bunun yanı sıra çekimlerde güzergâh, mevsime ve bölgeye göre düzenlendi. Örneğin erken baharda, Ege ve Akdeniz’e gidildi.
? Yola çıkmadan önce yaptığınız araştırmalardan bahseder misiniz? Yardım aldığınız kişiler oldu mu?
- Çekimler için yola çıkmadan önce gidilecek bölgelerdeki hava ve yol durumu hakkında taze bilgiler gözden geçirildi. Seneler içinde, her bölgede ve çeşitli yörelerde edindiğimiz doğasever dostlar ve akademisyenlerden çiçeklenmedeki gecikmelerle ilgili bilgiler alındı. Genel olarak, gidilecek yerlerde daha önce çalışmalar yapmış olan değerli botanikçilerin bilgisine başvuruldu.
İLK ÇEKİMLER EGE VE AKDENİZ’DE
? Bu ilk araştırmalarda belgesel için nelere, hangi çiçeklere odaklanmaya karar verildi?
- Proje kapsamında endemik ve nesli tehlikede olanlara, yani uluslararası tanıma göre “CR” (critical), “EN” (endangered) kapsamındaki türlere öncelik tanındı. Bazen de kültürümüzde önemli yeri olan “Safran çiğdemi” gibi türler öncelikli oldu.
? Yılın hangi dönemlerinde çekimler yapıldı?
- Projeye 2007 yılının ikinci yarısında başladık. Türkiye’deki çiçeklerin en yoğun olduğu dönemler öncelikle ilkbahar ve sonbahardır. Ancak yüksek dağlarda, yaylalarda, çiçek yoğunluğu haziranda başlar. Ayrıca Toroslar’da ve Karadeniz’de, deniz seviyesinden 3000-4000 metre yüksekliklere kadar açan çiçeklerin çiçeklenme süresi yaklaşık bütün seneyi kapsar.
? İlk olarak nerede çekim yapmaya başladınız?
- İlk önce Ege ve Akdeniz’den başladık. En nadir çiçeklerin yoğun olduğu Honaz Dağı, Antalya çevresi ve özellikle İbradı’nın Gembos Yaylası, Ermenek Yaylaları çok önemli habitatlardandı.
? Özellikle üzerine düşülen bu çiçeklerin önemleri nedir?
- Bazı çiçekler, kayıtlara 40 senedir “EX”, yani yok olan tür diye geçmiş olmasına rağmen, çekimlerimiz sırasında bu türlerden bazılarının var olduğunu keşfettik. Ayrıca çekimlerimiz sırasında yeni keşfedilmiş endemik türler vardı. Allıgelin gibi Türkiye’nin en nadir ve dünyada benzeri bile olmayan cins endemiği çiçekleri, hem olağanüstü nadir, hem de güzel oldukları için önemlidirler.
? Çekimler sırasında daha önce bilmediğiniz, enteresan bilgilerle karşılaştınız mı?
- Çok ilginç çiçeklerle karşılaştım. Örneğin Ermenek’de gördüğüm, bir kanyonun yamaçlarındaki mağara girişinde yetişen, rüzgâr estiğinde hemen kapanan, çok narin ve güzel endemik Mordamar bunlardan biriydi. Yaptığım doğa belgesellerinde, beni en çok etkileyen Anadolu kültürünün ve Anadolu insanlarının sahip olduğu muhteşem değerler oldu.
? Çekimler sırasında başınıza bir aksilik geldi mi?
- Çekimler sırasında başıma gelen tatsız olaylar o kadar çok ki. İçini özel olarak tasarladığımız çekim karavanımız defalarca dağ başında arızalandı, lastikleri parçalandı, bataklıklara ve kumlara saplanıp kaldı. Hayatım çiçekler içinde geçerken, polen alerjimle zor baharlar yaşasam da hiçbiri taşınmaz yük gibi olmadı.

150 BİN KİLOMETREDE 100 SAATLİK ÇEKİM

“Türkiye’nin Eşsiz Çiçekleri Belgeseli” için Fatih Orbay ve ekibi üç senede 150 bin kilometre yol yaptı. Bazen saatler süren dağ tırmanışlarıyla, bazen de terör bölgelerinin odağında (Şemdinli sınır köyleri, Dağlıca gibi) açan çiçeklere ulaşmak için zor yollar kat etti. Sonunda yaklaşık 100 saat ham çekim yapılmış oldu. Şartlara göre kimi zaman iki, kimi zaman üç kamera kullanıldı. Her şey için yaklaşık 150 bin euro harcandı.

HANGİ ÇİÇEKLERE ODAKLANILDI

Örnek olarak şunlar söylenebilir... Kazdağı, sadece oradan başka hiçbir yerde bulunmayan Troya yüksüğü, Mavi emzik, Sarıkız çayı gibi nadir çiçeklerin habitatıdır. Muğla’nın Çakal nergisi ve Orkideleri, Sandras Dağı’nın Sandras menekşesi ve Misk sümbülü, Antalya’nın Antalya irisi, Gelin düğmesi, Gök navruzu, Ankara’nın Yanardöneri, Doğu Anadolu’nun Allıgelin’i ve Muş lalesi, Karadeniz’in Mercangüş’ü, Çoruh çıngırağı ve Mor Takkeli’si, İstanbul’un Kadıköy acıçiğdemi, Bizans kardeleni, Uludağ’ın Pıtırcığı, Bordomoru ve daha binlercesi...