Türkiye’de anneler oÄŸullarını psikolojik kundaÄŸa sokuyorlar

Bu aralar, birçok insanın konuÅŸtuÄŸu ÅŸey, ‘Gelinim Olur musun?’ yarışmasındaki ‘dominant’ kaynana adayı Semra Hanım’ın oÄŸlu Ata üzerindeki sarsılmaz iktidarı. Psikiyatrlara bakılırsa, Türkiye’de anne ve oÄŸullar arasında çok daha vahim vakalar mevcut. Hatta patolojik olarak deÄŸerlendirilen saÄŸlıksız iliÅŸkiler enseste kadar uzanabiliyor.Tıpkı Sophokles’in meÅŸhur Oedipus tragedyasındaki, annesiyle evlenen Kral Oedipus’un dramında olduÄŸu gibi. Bu konu, Avrupa ve Amerika’da 1980’lerden beri çok yakından inceleniyor. Ancak Türkiye’de tıp çevrelerine göre hálá bir tabu sayılıyor. Gelinlerden durumu kabullenmeleri bekleniyor. Ä°ÅŸte inanılması zor vakalar, psikiyatrların tespitleri ve bunları yaÅŸamak zorunda kalanlara öneriler.Adını bir mitolojik öyküden alan, tıptaki Oedipus kompleksi, Avusturyalı psikiyatr Sigmund Freud’a göre 4-5 yaÅŸ arasındaki erkek çocuklarda babayı kendine rakip olarak görerek, annenin gözdesi olma ÅŸeklinde davranış tarzını belirtmek için kullanılıyor. Antik Yunan’da yaÅŸayan en büyük tragedya yazarlarından Sophokles’in kaleme aldığı Kral Oedipus’un hikayesi ise şöyledir: Thebai ÅŸehrinin kralı Laios’un bir türlü çocuÄŸu olmaz. Kral, bunun üzerine Tanrı Apollon’a gider ve nedenini sorar. Apollon da, ‘Bir oÄŸlun olacak, ama bu çocuk ileride seni öldürecek, kraliçe (annesi) ile evlenecek ve herkes mutsuz olacak’ der. Bir süre sonra kraliçe hamile kalarak, bir erkek çocuk dünyaya getirir. Kral ise, Apollon’un kehanetini hatırlayarak bu çocuÄŸu öldürtmek için emir verir. Kraliçe celladı ikna ederek oÄŸlunu kurtarır ve oradan uzaklaÅŸtırır. BebeÄŸi yoldan geçen çobanlar bulur. BaÅŸka bir ÅŸehrin kralının emrinde olan bu çobanlar bebeÄŸi baÅŸka bir ÅŸehrin sarayına getirirler. O ÅŸehrin kraliçesinin de çocuÄŸu olmadığından, bu sefer yine bir kraliçe bebeÄŸi alıp, büyütmeye karar verir. Çocuk büyür ve bir gün yolda giderken çıkan bir çatışmada, bilmeden öz babası olan kral Laisos’u öldürür. Bu arada bir mitolojik kahramanı daha öldürür çok ünlenerek doÄŸduÄŸu kente kral olur. Bu kentte de gerçek annesi olduÄŸunu bilmeyerek annesiyle evlenir.EŞİ ANNESÄ°NE BAÄžIMLI KADIN NE YAPMALI?Sevgiye dayalı bir iliÅŸkide çiftler birbirlerini eÄŸitebilir. Erkekteki anneye bağımlı kiÅŸiliÄŸi fark eden kadın, bu konuyu erkekle konuÅŸmalıdır. Aynı zamanda, oÄŸlu üzerindeki hakimiyeti kaybetmekten korkan kaynanaya, oÄŸluyla iliÅŸkisine zarar gelmeyeceÄŸini söz ve davranışlarıyla göstermelidir.ErkeÄŸe annesinin psikolojik açıdan saÄŸlıksız davrandığını anlatmak sonuçsuz bir çabadır; savunmaya geçer. Bunun yerine, erkeÄŸi annesinin ÅŸikayetlerine ortak çözüm geliÅŸtirme yolları aramaya davet etmek gerekir.kayınvalideyle çatışmak yerine enerjisini eÅŸine yöneltmelidir. Annesine bağımlılığını aÅŸmasını saÄŸlayacak ÅŸekilde, kiÅŸiliÄŸini güçlendirici destek vermelidir.ErkeÄŸe bağımsız kiÅŸilik yapısını geliÅŸtirici destek vermek, sorumsuzca davranışlarını hoÅŸ görmek anlamına gelmez. Bağımlı erkekle annesi arasında sevgi ve nefret iliÅŸkisi vardır. Erkek annesine duyduÄŸu öfkeyi onunla özdeÅŸleÅŸtirdiÄŸi kiÅŸilere, mesela eÅŸine yöneltebilir. Buna izin vermemek gerekir.YAÅžANMIÅž GERÇEK HAYAT HÄ°KAYELERÄ°Beni de havaya kaldır diyen anneTüm üyeleri yüksek eÄŸitimli bir aile. Batı Anadolu’nun bir kentinde yaşıyorlar. Kadın her gün, akÅŸamüstü en güzel giysilerini giyiyor, makyajını yapıyor ve eve dönen eÅŸini bu ÅŸekilde karşılıyor. Adamın karısına jesti ise onu belinden kavrayıp havaya kaldırmak, öpmek. Bu sırada kaynana da yakınlarında bulunmaya özen gösteriyor. Ve ‘Beni de kaldır, beni de kaldır’ diyor oÄŸluna.Balayını üçü aynı odada geçiriyorOrta halli bir memur ailesinin tek oÄŸlu evleniyor. Kaynana nikah boyunca çiftin yakınında. Balayı konuÅŸması açıldığında, o da yeni evli çiftle gitmek istiyor. OÄŸul da, annesinin bu talebini kabul ediyor. Birlikte yola düşüyorlar. Tatil yapacakları otele geldiklerinde, anneye bir oda, genç çifte bir oda veriliyor. Fakat anne bu duruma da çok alınıyor. Çifte kırgınlığını açıkça ifade ediyor ve balayı boyunca onların odasında kalıyor.Bir süre yatakta onu rahat bırakErkek, alanında duayen kabul edilen, tıp dünyasında saygı gören bir profesör. 60’a merdiven dayamış. Doktor olan eÅŸinin ne dediÄŸine aldırmadan evini annesine açıyor. Kayınvalide kendi evi olduÄŸu halde zamanının büyük bölümünü oÄŸlunun evinde geçirmeye ve evde piÅŸecek yemekten, temizlik gününe kadar tüm ayrıntılara tek başına karar vermeye baÅŸlıyor. Bu arada bir yandan da oÄŸlunun üzerine titriyor. Sürekli kilosunu kontrol ediyor, ne yiyeceÄŸini söylüyor. Ve gün geçtikçe oÄŸlunun üzerindeki etkisi artıyor. Günün birinde ciddi bir ifadeyle gelinini salona çağırıp, karşısına oturtuyor. ‘Bak kızım’ diyor, ‘Bizimki bugünlerde çok çalışıyor, güçsüz düştü. Elimden geleni yapıyorum kendini toparlaması için. Senden rica ediyorum. Bir süre geceleri yatakta onu rahat bırak...’Torunlar oldu, kaynana vazgeçmediOÄŸlu, ona layık gördüğü, seçtiÄŸi ve sözlediÄŸi genç kız yerine, aşık olduÄŸu kiÅŸiyle birlikte olunca kıyamet kopmuÅŸtu. Daha niÅŸanlıyken ayırmak için elinden geleni yaptı. Ama eÄŸitimli ve meslek sahibi çift, sevgileriyle sorunun üstesinden geldi. Evlendiler. Telefon tacizleri, ev baskınları, hakaretleri devam etti. Aradan yıllar geçmesine, torunları olmasına raÄŸmen kaynana savaşı bitirmiyordu. OÄŸul, anneye tam anlamıyla karşı koyacak gücü gösteremiyor, gelin çok sevdiÄŸi eÅŸini üzmemek için yaÅŸadığı birçok ÅŸeyi ondan gizliyordu. Mesela bir gün kaynana, torununu kimseye haber vermeden kreÅŸten almış ve ‘Anneni seviyor musun’ sorusuna ‘Seviyorum’ yanıtını aldıkça torununu dövmüştü.. Ä°kinci torunu doÄŸduktan kısa süre sonra kaynana oÄŸlunun evde olmadığı bir gün baskın yapıyor. Bu sefer gelini çocuklarının önünde dövüyor. Çocuklarını korumaya çalışan kadından hırsını alamayıp, kollarını, sırtını ısırıyor. Bu olay bardağı taşıran son damla oluyor. Çift birbirinden iyice uzaklaşıyor. Hatta erkek baÅŸka bir kadınla kısa süreli iliÅŸki yaşıyor. En sonunda gelin, kaynanasıyla görüşmemeye karar verince çiftin sorunları çözülüyor.Evlenmek istiyorum beni kliniÄŸe yatırın25 yaşında iyi eÄŸitim görmüş, aydın bir genç psikiyatra baÅŸvuruyor. ‘Evlenmek istiyorum, ama daha öncesinde hastaneye yatıp derinlemesine bir psikiyatrik kontrolden geçmek, anneme karşı suçluluk duygusu duymadan evlenmek istiyorum’ diyor. Hekim, bu kontrolün hastaneye yatmadan da yapılabileceÄŸini anlatıyor. Ama hasta ısrar edince sonunda hastanın isteÄŸi oluyor ve kliniÄŸe yatırılıyor. Kendisiyle yapılan görüşmelerden sonra sıra ailesine geliyor. 38 yaşındaki bekar aÄŸabeyi ve eÅŸini genç yaÅŸta kaybeden annesi çaÄŸrılıyor. Doktor huzurunda konuÅŸmaya baÅŸlıyorlar. AÄŸabeye düşünceleri sorulduÄŸunda, ‘Beni boÅŸverin, hiç deÄŸilse kardeÅŸim kendine bir hayat kurabilsin. Evlenme isteÄŸini tüm gönlümle destekliyorum’ diyor. Küçük oÄŸlunun evlenmek istediÄŸini o gün öğrenen annenin ise rengi bembeyaz oluyor. ‘Peki öyleyse’ diyor. ‘Ben de bir huzurevine sığınırım.’ Ardından odayı terk etmek üzere ayaÄŸa kalkıyor ve düşüp bayılıyor.Uzmanlar ne diyorDR. ELÄ°F ÃœLKÃœ GÃœRIÅžIK (Portman KliniÄŸi / Londra)Bazen anne çok verici görünür, oysa kaşığıyla verip sapıyla çocuÄŸun gözünü çıkarmaktadırKadınlar farklı gerekçelerle oÄŸullarıyla saÄŸlıklı iliÅŸki kuramayabilir. Göbekbağının kesilmesiyle, anne ve çocuk arasındaki fiziksel iliÅŸki bitse bile bazı anneler bu baÄŸ hiç kesilmemiÅŸ gibi davranır. ÇocuÄŸun bağımsız bir varlık olduÄŸunu kabullenemeyen anneler, onu psikolojik açıdan kendilerine bağımlı kılmak için elinden geleni yapar. Beynini yıkayıp çocukta duygusal esaret yaratır. Türkiye’de çocuklar küçük yaÅŸlardan itibaren bağımsız davranış biçimine özendirilmesi gerekirken, anneler tarafından psikolojik kundaÄŸa sokuluyor. ÖrneÄŸin kaşığı eline vermek yerine, yemek yedirilerek çocuk bağımlı iliÅŸkiye yönlendiriliyor. Bazı kadınlar yoksunluklarını oÄŸullarıyla gidermeyi dener. OÄŸlunu kaybettiÄŸi ya da anlaÅŸamadığı eÅŸinin yerine koyar. Hep annesiyle yatmak isteyen bir oÄŸulun terapisi sırasında eÅŸi iÅŸ seyahatine gittiÄŸinde korktuÄŸu için onu yatağına alan bir anne portresi çıkmıştı. 12-13 yaşındaki oÄŸulla aynı yatağı paylaÅŸmak, çocuÄŸun kafasını karıştıracak bir hatadır. Temasla ereksiyon yaÅŸayan çocuk kendini sorgular.OÄžLUNA TABANCA GÖNDERDÄ°Bir baÅŸka patolojik iliÅŸkiyi güçsüz, aÅŸağılanmış, onuru elinden alınmış bazı kadınlarla oÄŸulları arasında görüyoruz. Kadın oÄŸlunu güçsüz, aÅŸağılanmış, hadım edilmiÅŸ erkek haline sokarak kendini güçsüz kılan tüm erkeklerden intikamını alır. Tam tersi durumlarla da karşılaÅŸmak mümkün. Çevresindeki erkeklerin güçsüzlüğüne tepki duyan anneler çok güçlü erkek yaratmaya çalışabilir. Depresyon tedavisi gören bir erkek hastama annesi ‘Çok zayıfsın, senden utanıyorum’ diye mektup yazıp beraberinde bir tabanca göndermiÅŸti. OÄŸullarıyla patolojik iliÅŸki yaÅŸayan anneler çok verici gibi görünmeye çalışır. Oysa kaşığıyla verip sapıyla çocuÄŸun gözünü çıkarmaktadırlar.Ankara Ãœniversitesi’nde çalıştığım yıllarda 19 yaşında bir er geldi. Kendi kendine konuÅŸuyor, alnındaki beni ameliyatla almamızı yoksa elindeki bıçakla kazıyacağını söylüyordu. Alnındaki benin damga olduÄŸuna inanmıştı. Bunu görenin, annesiyle cinsel iliÅŸki kurduÄŸunu düşündüğünü sanıyordu. Annesini çağırdık. Küçük bir memur ailesiydi. Baba 10 yıl önce ölmüş, oÄŸul ailenin erkeÄŸi yerine konulmuÅŸtu. SorduÄŸumuzda cinsel iliÅŸkinin varlığını doÄŸruladı. Bu olay 1967’de yaÅŸandı. Bugün de aile içinde enseste kadar varan saÄŸlıksız iliÅŸkiler devam ediyor. Ancak görmezlikten geliniyor.DOÇ. CEM Ä°NCESU (Acıbadem Hastanesi / Ä°st.)Anneye aşırı düşkünlük cinsel sorun yaratırAnnesine aşırı düşkün erkekler evlilik ve cinsel yaÅŸamda ciddi sorunlarla karşılaşıyor. EÅŸlerinin bu duruma gösterdiÄŸi tepki sonucu oluÅŸan öfke, ÅŸiddet uygulamalarına uzanan çatışmalar, eÅŸe ya da anneye yönelik suçluluk hissi yaratan arada kalmışlık duygusu erkeÄŸi zorlar. Annesine danışmadan karar alamaması evde iktidarın paylaşılmasını doÄŸurur. EÅŸinin gözünde erkeÄŸin imajı ciddi biçimde sarsılır. Terapiye baÅŸvuran kadınların, eÅŸlerine yönelik cinsel isteksizlik, uyarılma ve orgazm yakınmalarında bu faktörün önemli payı olduÄŸunu görüyoruz. Çünkü kadında cinsel uyarılmayı saÄŸlayan erkeÄŸin güçlülüğü, kararlılığı, mücadele azmi, gözüpekliÄŸidir. Evde oluÅŸan iktidar boÅŸluÄŸunu kadının doldurması daha ciddi sorunlar yaratır. Cinsel yakınmalara baÅŸvuran çiftlerde anne bağımlılığı ciddi sorun olarak ortaya çıkıyor. Çünkü annesine bağımlı kiÅŸilerde güven eksikliÄŸi, cinsel iliÅŸkiden korkma, kaçınma, ereksiyonla ilgili kaygılar, performans anksiyetesi, çeÅŸitli orgazm güçlükleri yaÅŸanıyor.Â