Türk Indiana Jones

1990’da Shelby White-Leon Levy sergisi New York Metropolitan müzesinde açıldı. Sergiyi gezerken Anadolu’dan getirilmiş pek çok eserle karşılaştım. Bunların Türkiye’den getirildiği ve bunun nasıl yapıldığı da belliydi. Sergide yarım bir heykel dikkatimi çekti. Ahşap kaide üzerinde, cam vitrinde duruyordu. Yarım heykelin düzgün durması için silindir taştan kaide koymuşlardı. Bu heykeli anımsıyorum. Daha iyi algılamak için etrafında döndüm. Bir süre sonra bekçinin de benimle beraber döndüğünü fark ettim.
Çıkışta sergi kataloğunu satın aldım. Baktım heykelin fotoğrafı var, hemen fotokopisini çektim. Türkiye’de 95 müze, 40-50 müze birimi var. Antalya Müzesi’nin Müdürü Kayhan Dörtlük’ü aradım, “Heykel sizin oradan olabilir” dedim ve hemen faksladım. 10 dakika sonra müdür, “Uzmanlarla kıyasladık, örtüşüyor. Yorgun Herkül heykelinin üstü bu, inşallah alıp getirirsiniz” dedi.
Sonra White-Levy çiftini araştırdım, nasıl almışlar diye. Levy gökdelen alıp satan bir emlakçı, serveti dolar üzerinden sekiz haneli... Bunları Cumhuriyet gazetesinde yazdım. Birkaç gün sonra New York Times, heykeli çiftle ortak alan Boston Güzel Sanatlar Müzesi Müdürü Cornelius Vermeule ile mülakat yaptı. Heykeli satan İranlı Muhammed Yegenah Türkiye bağlantılı bir kaçakçı. Herkül’ü Vermeule’ye götürüyor. Vermeule, müzenin parası yetmediğinden dolayı bu çiftle temasa geçiyor. Parayı çift veriyor.
Prof. Dr. Jale İnan, Yorgun Herkül’ün alt kısmını Perge’de bulmuştu. Fotoğrafı ona gösterdim, “Bu, onun parçası. Boston’a gidip kanıtlamaya hazırım” dedi. Antalya Müzesi’ndeki alt kısmın kesitinin kopyalarını çıkarıp Boston’a gitti. Avukatlar ve arkeologlar önünde deneme yapıldı. Ancak, örtüşmenin kanıtlanabilmesi için silindir kaidenin kalıbının çıkarılması gerekliydi. Jale Hanım Türkiye’deki heykelin kalıbını döktürdü. Kendi cebinden yine Boston’a uçtu. Heyet huzurunda yeni bir deneme yapıldı. Bir çığlık kopmuş o an. Jale Hanım “Cuk oturdu” dedi. Müze müdürü, Jale Hanım’ın elini öpüyor. Jale Hanım bana, “Vermeule asıl senin elini öptü” demişti. Ama maalesef Bakanlık’tan bir teşekkür almadım.

666’ın laneti

KARUN HAZİNESİ

Uşak’ın Güre köyünde 10 kaçak kazıcı tarafından bulundu Karun Hazinesi. 1966’nın 6’ncı ayının 6’ncı günü, akşam 6’da tümülüse girildi. Şeytanın işareti 666 gibi bir tarih! Zaten bu lanet de kaçakçıların peşini bırakmadı. Kaçakçı Durmuş Ersoy’un evini ertesi gün jandarma bastı. Hazineyi kaçıran oğlu bir cinayete kurban gitti. Damadı bir traktörün altında ezilip öldü. Hazineyi sattıkları Dinarlı Şakir Ünver’i, kör ettiler. Tümülüsteki mezara ilk giren demirci Osman Ünsal da aklını yitirdi. 1986’da hazineyi Metropolitan Müzesi’nde bulduk, o yıl yazmaya başladım. Sekiz yıl sonra mahkeme, ‘Zamanaşımı gazetecinin yazdığı andan itibaren geçerlidir’ diyerek 1986’yı başlangıç kabul etti ve hazinenin iadesine karar verdi.

Sfenksi 25 yıl önce keşfetti

HATTUŞAŞ SFENKSİ

Boğazköy Hattuşaş’tan kaçırılan sfenksi ilk kez 1986’da Berlin’den yazdım. 1. Dünya Savaşı’ndan önce Almanlar 16 bin adet çiviyazılı tablet buldu, bunları ve kentin kapısında duran iki sfenksi onarım için Berlin’e götürdüler. Biri geri geldi, sfenksin ikizi ve tabletler gelmedi. 1986’ya kadar unutuldu. Sfenksi anımsatan bir yazı yazdım. Haber üzerine Dışişleri’nden bir heyet Doğu Berlin’e gitti. Ve nihayet sfenks bu yıl Hattuşaş’a döndü. 28 Kasım’da ikiziyle birlikte sergilenecek. Hattuşaş’ın dünya mirası olarak kabulünün 25’inci yıldönümü nedeniyle tören yapılacak.