Toyota krizi uçakları da vurdu

Uğur CEBECİ
ucebeci@hurriyet.com.tr

Büyük ortakları arasında Toyota’nın da bulunduğu koltuk imalatçısı Koito Industries şirketinin ürettiği 150 bin uçak koltuğunda sertifikasız malzeme kullanıldığı tespit edildi. 1995’ten bu yana imal edilen ve 32 havayolunun 1000’e yakın yolcu uçağındaki koltuklar mercek altına alındı. Japon Ulaştırma Bakanlığı soruşturma açtı.

ÇALIŞAN İHBAR ETTİ

Kaliteyle övünen Japonların Toyota’dan sonra havacılık sanayiinde yaşadığı bu skandal geçen yıl temmuz ayında bir Koito çalışanının ihbarıyla başladı. Şirketin 1995’ten bu yana imal ettiği koltuklarda havacılık standartlarında olmayan malzeme kullandığı iddiası Japon Ulaştırma Bakanlığı’na ihbar mektubuyla ulaştı. Şirket, sertifikasyona koltukta kullanmadığı farklı ürünleri gönderiyordu.
Hemen çok gizli bir araştırma başlatıldı. Koito’nun kayıtları kontrol altına alındı. Yapılan incelemede, bu koltukların 30 bininin Japan Airlines’da (JAL), 26 bininin de All Nippon Airlines’ın (ANA) uçaklarında olduğu ortaya çıktı. Koltukları kullanan diğer havayolları arasında Air Canada, KLM, SAS, Thai ve Singapur Havayolları bulunuyordu.
Bu bilgilere ulaşan Airbus, geçen yıl eylül ayında operatörlere yazı gönderdi. Avrupalı imalatçı, ikinci bir emre kadar sipariş edilmişler dışında Koito imalatı koltukları uçaklarına kabul etmeyeceğini bildirdi.

HEPSİ DEĞİŞECEK

Japon Ulaştırma Bakanlığı şu ana kadar uçuşları durduracak kadar riskin olmadığı ancak kısa sürede bu malzemelerin değiştirilmesini imalatçıdan istedi. Tasarımlarını gözden geçiren Koito şirketinde ise imalat durduruldu. Bu gelişmeler nedeniyle önümüzdeki günlerde teslim edilecek Singapur’un A380, Thai Havayolları’nın A330 ve ANA’nın Boeing 777-300ER uçaklarının teslimatı en az iki ay gecikecek.

ÖZEL SERTİFİKASYON

Uçaklarda kullanılan basit bir cıvatadan en karmaşık sistemlere, tüm malzemelerin tasarım ve imalat sırasında havacılık otoriteleri tarafından sertifiye edilmesi gerekiyor. Küçük bir değişikliğin bile sertifikasyonu bazen yıllar sürüyor. En hassas testler yapılıyor, en olmadık arızalara karşı sistemlerin vereceği tepkiler ölçülüyor. Koltuk konusunda ise yangın riski nedeniyle havacılık otoriteleri çok hassas. Kullanılan kumaş ve diğer malzemenin tutuşmayı geciktirici özel kimyasallara sahip olması, uçaklar için imal edilmesi mecburi.

Sivil Havacılık teşhir cezası verecek

Havacılık dünyamız büyürken çok zor yıllar geçirdik.
Hemen her yıl yaşadığımız havacılık kazaları, uçuş güvenliğimizi yüreklerimizde bitmeyen acılara taşıdı.
Geriye dönüp kaza-kırım raporlarını incelediğimizde ya teknik ya eğitim eksiklikleri gibi hiç ama hiç olmaması gereken sorunların göz ardı edildiği gerçeği ortaya çıktı.
Bu gerçek, en çok denetim sonucu bulunan eksikliklerin, şirketler tarafından küçümsenmesinden kaynaklanıyordu. İhmal-suç ve cezanın etkin biçimde bir araya gelmemesi sorunları büyütüyordu. Ciddi çalışan havacılık şirketleriyle, işin kolayına ucuzuna kaçan pasaklı şirketlerin aynı kefeye konulmasına yol açıyordu.
Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) geçtiğimiz günlerde çok önemli bir karara imza attı.
Genel Müdür Dr. Ali Arıduru, Amerika’da FAA, Avrupa’da EASA gibi havacılık otoritelerinin uyguladığı kuralı Türkiye’de de hayata geçirdi. Bana göre bu, sektörün terbiyeli şirketleri için devrim niteliğinde bir karar.

ŞEFFAF SEMALAR PROJESİ

Bundan sonra SHGM, havacılık şirketlerine yaptığı denetimin sonuçlarını basın kuruluşlarıyla da paylaşacak. Raporlar Sivil Havacılık’ın internet sitesi www.shgm.gov.tr üzerinden de yayınlanacak.
Bakımını düzgün yapmayan teknik kuruluştan uçuş ekiplerini fazla uçuran havayoluna, eksik eğitim veren uçuş okulundan kural ihlali yapan pilota tüm yanlış uygulamalardan artık kamuoyu da haberdar olacak. Yani SHGM, zamanı dolmuş bir parçayla uçağını uçurmaya çalışan “İki sefer daha yapsa ne olur” mantıksızlığıyla çalışan şirketleri ve personellerini kamuoyunun önüne çıkaracak.
Diyecek ki, “İşte bu şirket, işte bu kişi... Sizin hayatınızı tehlikeye sokmuştur. Havayolu yolculuğuna olan güveni sarsmıştır. Tercihinizi yapın. O şirketle uçmayın”. Cesurca bunu uygulayacak.
Şirketlerin açacağı davaları da duyuracak. Kısaca “Şeffaf Semalar” projesini uygulayacak...
Bu karar, SHGM’nin havayollarının işletme veya başka hatalarından kaynaklanan kazalarda hedef tahtası haline gelmesini de önleyecek.

ADALETLİ UYGULAMAK LAZIM

Uzun yıllardır Amerika ve Avrupa’da uygulanan sistem, gökyüzünden birçok havacılık şirketinin silinip gitmesine de neden oluyor. Ama araştırmalar bu uygulamayla kazaların büyük ölçüde azaldığını gösteriyor.
Şirketler en çok teşhir edilmekten korkuyor.
Korku sistemi, kurallara bağlılığa taşıyor.
Kazalar azalıyor. Sektörün ciddiyeti ortaya çıkıyor.
Doğru kuruluşlar çarpık kuruluşlardan ayrılıyor.
Fırsatçılar, kalıcılardan uzaklaşıyor.
En güvenli yolculuk, şirketlerin içinde büyüyen teşhir korkusuyla hizaya geliyor...
Ali Arıduru, mutlaka acımasız ve bir o kadar adaletli uygulamak zorunda olduğu bu kuralla, Türk Sivil Havacılığı’nda bir çığır açıyor...

Kabin memurları zayıflıyor

Türk Hava Yolları ve Atlasjet kilo-boy sınırlarına uymayan kabin memurlarının zayıflamaları için çalışma başlattı. Kadrolu kabin memurlarının belirlenen limitlere uyması için özel diyet programları doktor kontrolünde yapılıyor. Belirli sürede istenilen kiloyu veremeyen kabin memurları uçuştan alınıyor. Bu uygulamayla, fazla kiloların atılarak acil durumlarda kabin memurlarının daha hızlı hareket edebilmesinin yanı sıra görselliğin de yakalanması hedefleniyor.
THY’de kabin memurlarının aldıkları sağlık raporlarında ve iki yılda bir değişen üniformaların beden ölçülerine göre hazırlanması sırasında boy ve kilo oranları ölçülüyor. Boydan 100 çıkartıldığında kilonun en fazla artı 5, en düşük de eksi 20 olması gerekiyor. Limitleri aşan veya vücudunun belirli bölümlerinde aşırı kilolanma olan kabin memurları Sağlık Müdürlüğü’ne sevk ediliyor. Doktor kontrolünde özel diyet programlarına başlıyor. Kabin memurunun 6 ayda belirlenen limitler içine gelmesi isteniyor.
Atlasjet’te ise boydan 100 çıkartıldığında kilo limitleri artı/eksi 10 olarak belirlenmiş. Bu limitler dışında olanlar 1 Şubat’tan itibaren 1 ay ücretli izinli Marmaris’teki Grand Yazıcı Oteli’ne gönderiliyor. Bu merkezde doktor gözetiminde zayıflama programı uygulanıyor.