Tıp devrimleri geleceği nasıl etkileyecek?

Dünyanın önde gelen bilim insanları, tıpta son 25 yılın çığır açan buluÅŸlarını ve bu buluÅŸların gelecekte insanlık üzerindeki olası etkilerini bilim dergisi Discover’a deÄŸerlendirdiler.Ä°nsanlar, tarih boyunca her zaman yaÅŸamı kolaylaÅŸtıracak yollar bulmaya çalıştı. Son yıllarda teknolojinin yaÅŸamın içine iyice girmesi ile tıpta da çığır açan buluÅŸlar, insanlığın geleceÄŸinde farklı açılımlar yaratacak geliÅŸmeler yaÅŸandı. Ä°lk aklımıza gelenleri sıralayacak olursak, embriyon kök hücre üretimi, genom haritasının çıkarılması, HIV yani AIDS virüsü konusunda yapılan araÅŸtırmalar, tıpta devrim niteliÄŸindeki yeniliklerden birkaçı. Bakın konusunun en ünlüleri gelecek hakkında neler bekliyor.GEN HARÄ°TASIHerkes çocuÄŸunu istediÄŸi gibi tasarlayabilir mi?Ä°nsanın genetik haritasının çizilmesi, bilim dünyasına göre son 25 yılda tıpta gerçekleÅŸtirilen en büyük buluÅŸ. Ãœstelik hastalıkların önüne geçilmesi açısından ne zaman uygulamaya geçirileceÄŸi kesin olarak bilinmemesine karşın. Arizona Ãœniversitesi SaÄŸlık Bilimleri Merkezi tamamlayıcı tıp programı baÅŸkanı Andrew Weil, ‘Genetik harita sayesinde hipertansiyon ve kalp hastalıklarına karşı etkili çözümlerin yaratılacağı kanısındayım’ derken, Pennsylvania Ãœniversitesi Biyoteknik Merkezi BaÅŸkanı Arthur Kaplan ÅŸunları ekliyor: ‘Belli gen dizgeleriyle belli hastalıkları körükleyen risk unsurları arasında çok daha farklı iliÅŸkiler su yüzüne çıkacağı gibi, toplumsallık, saldırganlık, duygudaÅŸlık, korku, matematiksel beceri, müzik ve dil yeteneÄŸi gibi birtakım davranışların temelinde yatan genlerin de saptanması bekleniyor. Tüm bu bilgiler giderek üreme teknolojilerine de yansıyacak. Çocukların kendi isteÄŸimiz doÄŸrultusunda tasarlanmasının ne denli doÄŸru olup olmadığı dünyanın ilgi odağını oluÅŸturacak.’KÖK HÃœCRETedavi yöntemleri geliÅŸecek1981 yılında Martin Evans, Matthew Kaufman ve Gail Martin tarafından fare embriyonlarından üretilen kök hücreler, canlıların geliÅŸimi ve bağışıklıkla ilgili araÅŸtırmalarda devrim yarattı. Harvard Tıp Fakültesi biyolojik kimya ve moleküler farmakoloji doçenti, 2004 Ulusal SaÄŸlık Enstitüsü Öncü Çalışmalar Ödülü sahibi George Daley, bu konuda ÅŸunları söylüyor: ‘James Thomson ve meslektaÅŸlarının 1998 yılında embriyon kök hücrelerini ayırması, tıpta hücre yenileme terapisi gibi yepyeni bir alanın doÄŸmasını saÄŸlayacaktır. Ancak bu yöntemin gerçek gücünü ortaya koyması için bilim insanlarının öncelikle tek bir hücreden doku, organ ve canlıların oluÅŸumunda etkili olan kuralları belirlemeleri gerekiyor’ diyor.AIDSVirüs bulundu sırada aşı varHIV/AIDS salgını, hálá dünyanın birçok bölgesinde etkisini sürdürüyor. Buna karşın bu alanda yapılan araÅŸtırmalar tıpta son 25 yıla damgasını vuran en önemli çalışmalar arasında yer alıyor. Amerika’nın Ulusal Alerji ve Bulaşıcı Hastalıklar Enstitüsü BaÅŸkanı Anthony Fauci’ye göre ‘Bu alanda gerçekleÅŸtirilen en önemli buluÅŸ AIDS hastalığına yol açan HIV virüsünün, hastalığın ilk kez ortaya çıktığı 1981 yılını izleyen üç yıl içinde belirlenmesiydi. Virüsün bulunması baÅŸka birtakım geliÅŸmelere de olanak tanıdı. HIV kan testi bedeni korumaya alırken, hastalığın yayılmasının da kontrolünü gündeme getirdi. Virüsün daha iyi kavranması HIV’e baÄŸlı hastalıklardan ölümlerin çarpıcı bir biçimde düşüren ilaçların geliÅŸtirilmesine olanak saÄŸladı. Bundan sonraki en önemli buluÅŸ HIV aşısının bulunması olacak.’BEYÄ°NTanı koyma kolaylaÅŸacakÄ°nsan beyninin ayrıntılarına inilmesi de tıp dünyasında çığır açan devrimlerden biri olarak görülüyor. Arthur Kaplan, ‘Beynimizin nasıl çalıştığını kavradıkça; hastalıklara tanı koymada, biliÅŸsel ve duygusal durumları deÄŸerlendirmede, hasarlı beyinlerin onarımında, cerrahi müdahale ya da farmakolojik çözümlerin uygulanmasında, beynin güçlendirilip geliÅŸtirilmesi gibi bir düşün gerçeÄŸe dönüştürülmesinde elde ettiÄŸimiz bu bilgilerden yararlanabiliriz. Bunu daha bir yığın uygulamanın izleyeceÄŸi de bir gerçek’ diyor.KALPYaÅŸam süreleri uzayacakNüfusa baÄŸlı salgın hastalıkların risk unsurlarının belirlenmesi sonucunda kardiyovasküler hastalıkların önüne geçilmesi ve tedavisi yolunda elde edilen geliÅŸmeler tıpta son 25 yılda atılan en önemli adımlardan biri. Harvard Ãœniversitesi Broad Enstitüsü ve MIT Tıp ve Nüfus GenetiÄŸi Programı BaÅŸkanı David Altshuler, ‘Deneyler aspirin kullanımı, kolesterol ve kan basıncı düzeylerinin düşürülmesi ve akut koroner sendromların denetlenmesi gibi, bu yolda geliÅŸtirilen bir dizi önlemin yaÅŸam sürecini büyük ölçüde uzattığını ortaya koyuyor‘ diyor.ENDOSKOPÄ°K CERRAHÄ°Mekanik organlar geliyorColumbia Ãœniversitesi Profesörü ve New York Presbyterian Hastanesi Cerrahi Bölümü BaÅŸkan Yardımcısı Mehmet Öz, endoskopik cerrahideki geliÅŸmelerinin önemini bakın nasıl vurguluyor: ‘Geleneksel açık inceleme yöntemleri aÄŸrıyı artırıyor ve iyileÅŸme sürecini uzatıyor. Endoskopik yöntemler daha geniÅŸ bir kitlenin bu tür iÅŸlemlerden geçmesine olanak tanıdı. Diz aÄŸrılarına artık derhal tanı konabiliyor ve ayakta tedavi edilen hastalar hızla saÄŸlıklarına kavuÅŸuyorlar. Safrakesesi ameliyatı olanlar artık tüm bir haftayı hastanede geçirmek zorunda kalmıyorlar. Robotlu kalp ameliyatı ile kalpteki delikler kapatılmakta, kapakçıklar onarılmakta ve by-pass ameliyatında atardamarlar birleÅŸtirilmekte. Yapay beden parçaları önümüzdeki 25 yıl içinde büyük ölçüde artacak. Eklem yenileme ÅŸimdiden baÅŸarılı. Hasarlı kalplerin yerini alacak mekanik kalpler giderek geliÅŸtirilecek. Mekanik böbrek ve karaciÄŸer de onu izleyecek.’BÄ°LGÄ°SAYARLI SÄ°STEMLERKalp krizini haber verecek cihaz geliÅŸtiriliyorFischell Biyomedikal ve Angel Tıbbi Sistemler BaÅŸkanı Robert Fischell, bu konuda son 25 yılda önemli ilerlemeler kaydedildiÄŸini savunuyor. ‘ÖrneÄŸin kalbin atış hızını ayarlayan bir aygıt geliÅŸtirildi ve göğüs derisinin altına yerleÅŸtirilerek hastanın yaÅŸamın tüm etkinliklerinden keyif almasına olanak tanıyan minicik bir cihaza dönüştürüldü. Klinik deney aÅŸamasında olan baÅŸka bir aygıt ise, kafatası kemiÄŸine yerleÅŸtirilerek, epilepsi (sara) krizlerini önceden haber veriyor ve bunların önüne geçilmesine yardımcı oluyor. Kalp krizini sezinleyerek bir an önce önlem alınmasına olanak saÄŸlayacak yeni bir cihaz da geliÅŸim aÅŸamasında.’Â