OluÅŸturulma Tarihi: Åžubat 27, 2005 00:00
İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitütüsü’nden 15 araştırmacı iki yıl boyunca Datça-Bozburun Özel Çevre Koruması Bölgesi’ndeki deniz canlılarını inceledi. 763 kilometrelik sahil şeridinde 1163 dalış yaptı. Oceanos Projesi kapsamında nesli tükenen canlıları saptadı.Ekip şefi Doç. Dr. Erdoğan Okuş ‘En büyük tehlike denizin akciğeri diyebileceğimiz yosun çayırlarını yok eden terörist yosun’ diyor.n Nedir Oceanos Projesi?- Çevre Koruma Kurulu Başkanlığı’nın girişimiydi. Bizden, Özel Çevre Koruma Alanları’ndaki denizsel çeşitliliğin saptanmasını istediler. Alanında gerçekleştirilmiş en geniş kapsamlı proje için toplam 150 gün denizde kaldık. Günde ikişer dalış yaptık. n Ve, Datça bölgesinde terörist yosunların yayılmaya başladığını tespit ettiniz. Terörist yosun nedir?- Deniz için çok önemli olan deniz çayırlarının (posidonia) yerine geçerek, uzun vadede canlı çeşitliliğini tehdit eden bir yosun türü. Çok hızlı gelişir, geniş alanları kısa sürede kaplar. n Bu yosunlar nasıl var oluyorlar?- Terörist denince, saldırmaya hazır bir şey sanılıyor; denizlerde de terörizmi oluşturan insanoğlu aslında. Ortam bozulmadığı, yapı zedelenmediği sürece, bu tür gelip zorla yerleşmiyor. Bu yosunlar, çok kolay yer değiştiriyor; bir geminin zincirinde, dalgıcın paletiyle bile yolculuk yapabilir. n Katil ile terörist yosun arasındaki fark nedir?- Katil yosun bir bölgeye gelip o alanı kapladığı zaman bölgedeki tek hakim tür oluyor. Bir özelliği de toksik etkisi. Katil yosun henüz Türkiye’de yok. Terörist yosun aynı şekilde yayılmakla birlikte onun kadar kalıcı değil. n 2001’de terörist yosunlardan gıda katkı maddesi ve gübre olarak yararlanabilmek için araştırmalar yapılmış. Böyle bir yarar sağlandı mı? -Biyokimyasal özelliklerinin sanayide kullanılma ihtimali araştırılıyor. Fakat bu bir mücadele yöntemi değil. YOSUN YÜZEYE ÇIKARSA İMHA EDİNBir süre öncesine kadar ‘Gördüğünüz yerde kopartıp, siyah bir torbaya atın’ deniyordu.-Biri de çıkıp, ‘Tırmık gibi bir şey alalım, kazıyalım denizden’ demedi çok şükür! Bunun yerine, denizin dibine muşamba örtelim! Teknesi olanlar demirleme sırasında bu yosunu yüzeye çıkarmışsa, alıp imha etmeli. Torbaya koyup karaya atabilir, yakabilir.n Normal bir yosunla terörist yosunu ilk görüşte ayırabilir miyiz? - Diğer yosunlardan farklı olarak, çilek dokusuna benziyor. İnsanlara zararı yok, alerjik reaksiyona sebep olmuyor. n Bu projede size ayrılan bütçe ne kadardı? -700 milyar lira.n Sunulan imkanlar yeterli mi bu tip araştırmalar için?-Projenin ilk etabında kiralık malzemeyle çalıştık, iki günde bir bozulan çok küçük bir kompresör vardı. Otobüslerle gidip geliyorduk. Malzemeleri kendimiz taşıdık. Bir tekne sağlansa, malzeme temin edilse, bu çalışmalar çok daha rahat sürdürülebilir. Sırada başka projeler de var mı? -Gökova bölgesinin incelenmesi düşünülüyor. BİLİMSEL DALIŞ EKİBİ: (Soldan sağa) Nazlı Demirel, Noyan Yılmaz, Aslı
Aslan Yılmaz, Yrd. Doç. Dr. Ahsen Yüksek, Doç. Dr. Erdoğan Okuş (oturan), Volkan Demir, Sibel Zeki, Ünsal Karahan, İdil Öz. Ekipten, Seyfettin Taş, Umut Tural, Ertuğrul
Koç, Eren Savut, Ziya Çaylarbaşı, Evrim Kalkan, Niyazi Deniz fotoÄŸrafta yok.ARAÅžTIRMANIN OLUMLU SONUÇLARIn Akdeniz’in en temiz kıyıları bu bölgede.n Bölgede 807 makroskobik canlı yaşıyor. n Akdeniz Havzası’nda koruma altında bulunan, denizin ciÄŸeri kabul edilen posidonia oceania (deniz çayırı) bölgede yoÄŸun bulunuyor. n Karavida, orfoz, lohoz, eÅŸkina gibi koruma altında bulunan türlerin yaÅŸadığı görüldü. n Bölgenin arkeolojik zenginliÄŸinin de envanteri çıkarıldı.n Katil yosun olarak bilinen caulerpa taxifolia’ya rastlanılmadı.ARAÅžTIRMANIN OLUMSUZ SONUÇLARIn Terörist yosun (Caulerpa racemosa) görüldü.n Deniz çayırlarının tahrip edildiÄŸi tespit edildi. n Bölgesel katı atık kirliliÄŸi tehdidiyle karşılaşıldı. n Tekne ve evsel atıkların denize boÅŸaltılmasıyla oluÅŸan kirlilik bölgenin özelliÄŸini yitirmesini saÄŸlayabilir. n YerleÅŸim yoÄŸunluÄŸu yüzünden kıyılarda tahribat var.n Aile balıkçılığı dışındaki avlanma yöntemlerinin, özellikle seçici avlanmanın koruma altındaki türleri tehdit ettiÄŸi görüldü.n Sokkan ve külah balığı gibi bölgenin doÄŸasında bulunmayan türler bulundu.n Orfoz, Karavida, EÅŸkina, Sinarit, Karagöz gibi türler seçici avcılık sonucu risk altında. **Proje hakkında ayrıntılı bilgilere www.oceanos-datca.org adlı internet adresinden ulaÅŸabilirsiniz. Â
button