Terörist yosun yayılıyor
Güncelleme Tarihi:
Sırma GÜLBAHAR
Oluşturulma Tarihi: Şubat 27, 2005 01:23
İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve İşletmeciliği Enstitütüsü’nden 15 araştırmacı iki yıl boyunca Datça-Bozburun Özel Çevre Koruması Bölgesi’ndeki deniz canlılarını inceledi. 763 kilometrelik sahil şeridinde 1163 dalış yaptı. Oceanos Projesi kapsamında nesli tükenen canlıları saptadı.
Ekip şefi Doç. Dr. Erdoğan Okuş ‘En büyük tehlike denizin akciğeri diyebileceğimiz yosun çayırlarını yok eden terörist yosun’ diyor.
n Nedir Oceanos Projesi?
- Çevre Koruma Kurulu Başkanlığı’nın girişimiydi. Bizden, Özel Çevre Koruma Alanları’ndaki denizsel çeşitliliğin saptanmasını istediler. Alanında gerçekleştirilmiş en geniş kapsamlı proje için toplam 150 gün denizde kaldık. Günde ikişer dalış yaptık.
n Ve, Datça bölgesinde terörist yosunların yayılmaya başladığını tespit ettiniz. Terörist yosun nedir?
- Deniz için çok önemli olan deniz çayırlarının (posidonia) yerine geçerek, uzun vadede canlı çeşitliliğini tehdit eden bir yosun türü. Çok hızlı gelişir, geniş alanları kısa sürede kaplar.
n Bu yosunlar nasıl var oluyorlar?
- Terörist denince, saldırmaya hazır bir şey sanılıyor; denizlerde de terörizmi oluşturan insanoğlu aslında. Ortam bozulmadığı, yapı zedelenmediği sürece, bu tür gelip zorla yerleşmiyor. Bu yosunlar, çok kolay yer değiştiriyor; bir geminin zincirinde, dalgıcın paletiyle bile yolculuk yapabilir.
n Katil ile terörist yosun arasındaki fark nedir?
- Katil yosun bir bölgeye gelip o alanı kapladığı zaman bölgedeki tek hakim tür oluyor. Bir özelliği de toksik etkisi. Katil yosun henüz Türkiye’de yok. Terörist yosun aynı şekilde yayılmakla birlikte onun kadar kalıcı değil.
n 2001’de terörist yosunlardan gıda katkı maddesi ve gübre olarak yararlanabilmek için araştırmalar yapılmış. Böyle bir yarar sağlandı mı?
-Biyokimyasal özelliklerinin sanayide kullanılma ihtimali araştırılıyor. Fakat bu bir mücadele yöntemi değil.
YOSUN YÜZEYE ÇIKARSA İMHA EDİN
Bir süre öncesine kadar ‘Gördüğünüz yerde kopartıp, siyah bir torbaya atın’ deniyordu.
-Biri de çıkıp, ‘Tırmık gibi bir şey alalım, kazıyalım denizden’ demedi çok şükür! Bunun yerine, denizin dibine muşamba örtelim! Teknesi olanlar demirleme sırasında bu yosunu yüzeye çıkarmışsa, alıp imha etmeli. Torbaya koyup karaya atabilir, yakabilir.
n Normal bir yosunla terörist yosunu ilk görüşte ayırabilir miyiz?
- Diğer yosunlardan farklı olarak, çilek dokusuna benziyor. İnsanlara zararı yok, alerjik reaksiyona sebep olmuyor.
n Bu projede size ayrılan bütçe ne kadardı?
-700 milyar lira.
n Sunulan imkanlar yeterli mi bu tip araştırmalar için?
-Projenin ilk etabında kiralık malzemeyle çalıştık, iki günde bir bozulan çok küçük bir kompresör vardı. Otobüslerle gidip geliyorduk. Malzemeleri kendimiz taşıdık. Bir tekne sağlansa, malzeme temin edilse, bu çalışmalar çok daha rahat sürdürülebilir.
Sırada başka projeler de var mı?
-Gökova bölgesinin incelenmesi düşünülüyor.
BİLİMSEL DALIŞ EKİBİ: (Soldan sağa) Nazlı Demirel, Noyan Yılmaz, Aslı Aslan Yılmaz, Yrd. Doç. Dr. Ahsen Yüksek, Doç. Dr. Erdoğan Okuş (oturan), Volkan Demir, Sibel Zeki, Ünsal Karahan, İdil Öz. Ekipten, Seyfettin Taş, Umut Tural, Ertuğrul Koç, Eren Savut, Ziya Çaylarbaşı, Evrim Kalkan, Niyazi Deniz fotoğrafta yok.
ARAŞTIRMANIN OLUMLU SONUÇLARI
n Akdeniz’in en temiz kıyıları bu bölgede.
n Bölgede 807 makroskobik canlı yaşıyor.
n Akdeniz Havzası’nda koruma altında bulunan, denizin ciğeri kabul edilen posidonia oceania (deniz çayırı) bölgede yoğun bulunuyor.
n Karavida, orfoz, lohoz, eşkina gibi koruma altında bulunan türlerin yaşadığı görüldü.
n Bölgenin arkeolojik zenginliğinin de envanteri çıkarıldı.
n Katil yosun olarak bilinen caulerpa taxifolia’ya rastlanılmadı.
ARAŞTIRMANIN OLUMSUZ SONUÇLARI
n Terörist yosun (Caulerpa racemosa) görüldü.
n Deniz çayırlarının tahrip edildiği tespit edildi.
n Bölgesel katı atık kirliliği tehdidiyle karşılaşıldı.
n Tekne ve evsel atıkların denize boşaltılmasıyla oluşan kirlilik bölgenin özelliğini yitirmesini sağlayabilir.
n Yerleşim yoğunluğu yüzünden kıyılarda tahribat var.
n Aile balıkçılığı dışındaki avlanma yöntemlerinin, özellikle seçici avlanmanın koruma altındaki türleri tehdit ettiği görüldü.
n Sokkan ve külah balığı gibi bölgenin doğasında bulunmayan türler bulundu.
n Orfoz, Karavida, Eşkina, Sinarit, Karagöz gibi türler seçici avcılık sonucu risk altında.
**Proje hakkında ayrıntılı bilgilere www.oceanos-datca.org adlı internet adresinden ulaşabilirsiniz.
n Nedir Oceanos Projesi?
- Çevre Koruma Kurulu Başkanlığı’nın girişimiydi. Bizden, Özel Çevre Koruma Alanları’ndaki denizsel çeşitliliğin saptanmasını istediler. Alanında gerçekleştirilmiş en geniş kapsamlı proje için toplam 150 gün denizde kaldık. Günde ikişer dalış yaptık.
n Ve, Datça bölgesinde terörist yosunların yayılmaya başladığını tespit ettiniz. Terörist yosun nedir?
- Deniz için çok önemli olan deniz çayırlarının (posidonia) yerine geçerek, uzun vadede canlı çeşitliliğini tehdit eden bir yosun türü. Çok hızlı gelişir, geniş alanları kısa sürede kaplar.
n Bu yosunlar nasıl var oluyorlar?
- Terörist denince, saldırmaya hazır bir şey sanılıyor; denizlerde de terörizmi oluşturan insanoğlu aslında. Ortam bozulmadığı, yapı zedelenmediği sürece, bu tür gelip zorla yerleşmiyor. Bu yosunlar, çok kolay yer değiştiriyor; bir geminin zincirinde, dalgıcın paletiyle bile yolculuk yapabilir.
n Katil ile terörist yosun arasındaki fark nedir?
- Katil yosun bir bölgeye gelip o alanı kapladığı zaman bölgedeki tek hakim tür oluyor. Bir özelliği de toksik etkisi. Katil yosun henüz Türkiye’de yok. Terörist yosun aynı şekilde yayılmakla birlikte onun kadar kalıcı değil.
n 2001’de terörist yosunlardan gıda katkı maddesi ve gübre olarak yararlanabilmek için araştırmalar yapılmış. Böyle bir yarar sağlandı mı?
-Biyokimyasal özelliklerinin sanayide kullanılma ihtimali araştırılıyor. Fakat bu bir mücadele yöntemi değil.
YOSUN YÜZEYE ÇIKARSA İMHA EDİN
Bir süre öncesine kadar ‘Gördüğünüz yerde kopartıp, siyah bir torbaya atın’ deniyordu.
-Biri de çıkıp, ‘Tırmık gibi bir şey alalım, kazıyalım denizden’ demedi çok şükür! Bunun yerine, denizin dibine muşamba örtelim! Teknesi olanlar demirleme sırasında bu yosunu yüzeye çıkarmışsa, alıp imha etmeli. Torbaya koyup karaya atabilir, yakabilir.
n Normal bir yosunla terörist yosunu ilk görüşte ayırabilir miyiz?
- Diğer yosunlardan farklı olarak, çilek dokusuna benziyor. İnsanlara zararı yok, alerjik reaksiyona sebep olmuyor.
n Bu projede size ayrılan bütçe ne kadardı?
-700 milyar lira.
n Sunulan imkanlar yeterli mi bu tip araştırmalar için?
-Projenin ilk etabında kiralık malzemeyle çalıştık, iki günde bir bozulan çok küçük bir kompresör vardı. Otobüslerle gidip geliyorduk. Malzemeleri kendimiz taşıdık. Bir tekne sağlansa, malzeme temin edilse, bu çalışmalar çok daha rahat sürdürülebilir.
Sırada başka projeler de var mı?
-Gökova bölgesinin incelenmesi düşünülüyor.
BİLİMSEL DALIŞ EKİBİ: (Soldan sağa) Nazlı Demirel, Noyan Yılmaz, Aslı Aslan Yılmaz, Yrd. Doç. Dr. Ahsen Yüksek, Doç. Dr. Erdoğan Okuş (oturan), Volkan Demir, Sibel Zeki, Ünsal Karahan, İdil Öz. Ekipten, Seyfettin Taş, Umut Tural, Ertuğrul Koç, Eren Savut, Ziya Çaylarbaşı, Evrim Kalkan, Niyazi Deniz fotoğrafta yok.
ARAŞTIRMANIN OLUMLU SONUÇLARI
n Akdeniz’in en temiz kıyıları bu bölgede.
n Bölgede 807 makroskobik canlı yaşıyor.
n Akdeniz Havzası’nda koruma altında bulunan, denizin ciğeri kabul edilen posidonia oceania (deniz çayırı) bölgede yoğun bulunuyor.
n Karavida, orfoz, lohoz, eşkina gibi koruma altında bulunan türlerin yaşadığı görüldü.
n Bölgenin arkeolojik zenginliğinin de envanteri çıkarıldı.
n Katil yosun olarak bilinen caulerpa taxifolia’ya rastlanılmadı.
ARAŞTIRMANIN OLUMSUZ SONUÇLARI
n Terörist yosun (Caulerpa racemosa) görüldü.
n Deniz çayırlarının tahrip edildiği tespit edildi.
n Bölgesel katı atık kirliliği tehdidiyle karşılaşıldı.
n Tekne ve evsel atıkların denize boşaltılmasıyla oluşan kirlilik bölgenin özelliğini yitirmesini sağlayabilir.
n Yerleşim yoğunluğu yüzünden kıyılarda tahribat var.
n Aile balıkçılığı dışındaki avlanma yöntemlerinin, özellikle seçici avlanmanın koruma altındaki türleri tehdit ettiği görüldü.
n Sokkan ve külah balığı gibi bölgenin doğasında bulunmayan türler bulundu.
n Orfoz, Karavida, Eşkina, Sinarit, Karagöz gibi türler seçici avcılık sonucu risk altında.
**Proje hakkında ayrıntılı bilgilere www.oceanos-datca.org adlı internet adresinden ulaşabilirsiniz.