Terminatör sülünler çam keselerine karşı
Güncelleme Tarihi:
Cahit AKYOL
Oluşturulma Tarihi: Eylül 16, 2007 00:00
Ormana yangından sonraki en büyük zararı böcekler veriyor. Doğru duydunuz böcekler! Bu böceklerden çam kese türü ise zarar verme şampiyonu. Çevre ve Orman Bakanlığı İstanbul İl Müdürlüğü, ormanları çam kesesinden avcı sülünlerle kurtaracak. Bu amaçla İstanbul çevresinde sülün üretme çiftlikleri kuruldu. Kuluçka makineleri ile bir yılda 5 bin adet sülün üretildi. Bazıları doğaya bırakıldı. Şimdi görev sırası sülünlerde: Çam keselerini bulacaklar, yiyecekler, yokedecekler ve İstanbul ormanlarını kurtaracaklar.
İstanbul çevresindeki ormanlar son birkaç yıldır yapılaşma, yangın, ağaç kesme dışında bir başka tehditle karşı karşıya kaldı. Özellikle genç çam ağaçlarında çam kese böceği (thaumetopoea pityocampa) hastalığı başladı. Ağaç üzerinde bıraktıkları beyaz pamuksu tırtıl keseleriyle kendini belli eden bu böcekler, kızılçam, karaçam, sarıçam, fıstık çamı gibi türlerin yapraklarını tamamen yiyerek ağaçları çıplak bırakıyordu.
Çam kesesi tehdidine karşı İstanbul Orman Müdürlüğü farklı bir yöntem uygulamaya karar verdi. Yıllardır kullanılan mekanik ve kimyasal yöntemler yerine güzel görünüşleriyle meşhur sülünleri kullanarak mücadeleye başladı. Çevre ve Orman Bakanlığı İstanbul İl Müdürü Doç. Dr. Mehmet Emin Birpınar ormanları yok eden çam kese böceğine karşı savaşı iki yıl önce başlattı.
Birpınar’a göre İstanbul’da ve komşu illerdeki ormanlarda yapılan avcılık sülünleri ve diğer birçok kuş türünü ortadan kaldırdı. Bu da çam kesesi gibi bir zararlının hızla yayılmasına yol açtı. "Genç çam ağaçlarının büyümesini ve gelişmesini önleyen, bir çoğunun da kurumasına neden olan çam kese böceği yangından da tehlikeli. Silaha merakın artması ve otomatik av tüfeklerinin çıkmasıyla ormanlarımızdaki sülünlerden tek bir tane dahi kalmadı. Bu nedenle doğal denge bozuldu. Bu dengenin tekrar sağlanması lazımdı."
Mücadelenin ilk aşaması için Samsun ve Kahramanmaraş’tan 200 anaç sülün getirildi. Bakanlık ve İl Özel İdare Bütçesi’nden 250 bin YTL harcanarak kuluçka makineleri alındı. Polonezköy Muhtarı Daniel Ohotski ve eski Muhtar Antoni Vilkoşevski’nin desteğiyle Polonezköy’de üretim çiftliği kuruldu. Polonezköy, Aydos ve Silivri’nin Danamandıra Köyü’nde özel kapalı alanlar inşa edildi. Mehmet Emin Birpınar (üstte solda) kısa sürede aldıkları verimden çok memnun: "Anaç sülünler nisan ayında yumurtlamaya başladı. Bu sülünleri kuluçka makinelerine koyduk. Şimdi 600 anaç sülünümüz var. Kısa sürede 5 bin sülün ürettik. 4 bin tanesini doğaya bıraktık."
ÇAM KESESİ, FİLİZLERİ YİYEREK AĞACI BİTİRİYOR
Çam kese böceği, yuvasını genellikle tepe sürgünlerine yakın dallara veya tepe sürgününün bulunduğu dal çatallarına yapar. Ağacın filizlerini yiyerek ağacın gelişmesinde yüzde 60 gerilemeye neden olur. Her kesesinde en az 300-400 tırtılın yaşadığı çam kese böceği çam ağaçları üzerinde beyaz pamuksu tırtıl keseleriyle kendini belli eder. Böcekler başta kızılçam olmak üzere karaçam, sarıçam, fıstık çamı, Lübnan sediri gibi ağaçlarda tahribat yapar. Çam kese böceği kitle üremesi yaptığından filizlerin tamamını yok edip ağacı çıplak hale getirir, ağaçlarda boy büyümesi geriler. Bir seferde 150-300 adet yumurta bırakır. 25-40 gün sonra yumurtadan tırtıllar çıkar. Olgun tırtılların boyu 35-40 milimetre kadar olur. Ağustos sonu ve eylül başında tırtıl kozasından kelebekler çıkar.
BİR ERKEK SÜLÜNE DÖRT DİŞİ
Sülün, tavuksular takımında bulunan büyük bir kuş türü. 11 cinsi ve 35 türü bulunan sülünün erkeği ve dişisi birbirine benzemiyor. Genç sülünlerin rengi kahverengi ve gri tonlarda. Çiftleşme mevsiminde erkeklerin renkleri daha güzel ve parlak oluyor. Erkek sülünlerin tüyleri daha parlak, kuyrukları uzun. Erkekler renkli tüylerine 1-1.5 yaşındayken kavuşuyor. Dişiler ise toprak renginde ve daha gösterişsiz, kuyrukları da kısa. En çok bilinen türü ise bayağı sülün. Hem doğal alanlarda bulunuyor hem de çiftliklerde yetiştiriliyor.
Sülünler gerek Türkiye’de gerekse dünyada bilinçsiz avlanma ve doğal yaşam alanlarının bozulması nedeniyle nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya. Erkek sülün çiftleşme döneminde dört dişi sülünü idare edebilir. Dişi sülünler bir yaşından sonra yumurtlamaya başlıyor.
Çam kesesi tehdidine karşı İstanbul Orman Müdürlüğü farklı bir yöntem uygulamaya karar verdi. Yıllardır kullanılan mekanik ve kimyasal yöntemler yerine güzel görünüşleriyle meşhur sülünleri kullanarak mücadeleye başladı. Çevre ve Orman Bakanlığı İstanbul İl Müdürü Doç. Dr. Mehmet Emin Birpınar ormanları yok eden çam kese böceğine karşı savaşı iki yıl önce başlattı.
Birpınar’a göre İstanbul’da ve komşu illerdeki ormanlarda yapılan avcılık sülünleri ve diğer birçok kuş türünü ortadan kaldırdı. Bu da çam kesesi gibi bir zararlının hızla yayılmasına yol açtı. "Genç çam ağaçlarının büyümesini ve gelişmesini önleyen, bir çoğunun da kurumasına neden olan çam kese böceği yangından da tehlikeli. Silaha merakın artması ve otomatik av tüfeklerinin çıkmasıyla ormanlarımızdaki sülünlerden tek bir tane dahi kalmadı. Bu nedenle doğal denge bozuldu. Bu dengenin tekrar sağlanması lazımdı."
Mücadelenin ilk aşaması için Samsun ve Kahramanmaraş’tan 200 anaç sülün getirildi. Bakanlık ve İl Özel İdare Bütçesi’nden 250 bin YTL harcanarak kuluçka makineleri alındı. Polonezköy Muhtarı Daniel Ohotski ve eski Muhtar Antoni Vilkoşevski’nin desteğiyle Polonezköy’de üretim çiftliği kuruldu. Polonezköy, Aydos ve Silivri’nin Danamandıra Köyü’nde özel kapalı alanlar inşa edildi. Mehmet Emin Birpınar (üstte solda) kısa sürede aldıkları verimden çok memnun: "Anaç sülünler nisan ayında yumurtlamaya başladı. Bu sülünleri kuluçka makinelerine koyduk. Şimdi 600 anaç sülünümüz var. Kısa sürede 5 bin sülün ürettik. 4 bin tanesini doğaya bıraktık."
ÇAM KESESİ, FİLİZLERİ YİYEREK AĞACI BİTİRİYOR
Çam kese böceği, yuvasını genellikle tepe sürgünlerine yakın dallara veya tepe sürgününün bulunduğu dal çatallarına yapar. Ağacın filizlerini yiyerek ağacın gelişmesinde yüzde 60 gerilemeye neden olur. Her kesesinde en az 300-400 tırtılın yaşadığı çam kese böceği çam ağaçları üzerinde beyaz pamuksu tırtıl keseleriyle kendini belli eder. Böcekler başta kızılçam olmak üzere karaçam, sarıçam, fıstık çamı, Lübnan sediri gibi ağaçlarda tahribat yapar. Çam kese böceği kitle üremesi yaptığından filizlerin tamamını yok edip ağacı çıplak hale getirir, ağaçlarda boy büyümesi geriler. Bir seferde 150-300 adet yumurta bırakır. 25-40 gün sonra yumurtadan tırtıllar çıkar. Olgun tırtılların boyu 35-40 milimetre kadar olur. Ağustos sonu ve eylül başında tırtıl kozasından kelebekler çıkar.
BİR ERKEK SÜLÜNE DÖRT DİŞİ
Sülün, tavuksular takımında bulunan büyük bir kuş türü. 11 cinsi ve 35 türü bulunan sülünün erkeği ve dişisi birbirine benzemiyor. Genç sülünlerin rengi kahverengi ve gri tonlarda. Çiftleşme mevsiminde erkeklerin renkleri daha güzel ve parlak oluyor. Erkek sülünlerin tüyleri daha parlak, kuyrukları uzun. Erkekler renkli tüylerine 1-1.5 yaşındayken kavuşuyor. Dişiler ise toprak renginde ve daha gösterişsiz, kuyrukları da kısa. En çok bilinen türü ise bayağı sülün. Hem doğal alanlarda bulunuyor hem de çiftliklerde yetiştiriliyor.
Sülünler gerek Türkiye’de gerekse dünyada bilinçsiz avlanma ve doğal yaşam alanlarının bozulması nedeniyle nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya. Erkek sülün çiftleşme döneminde dört dişi sülünü idare edebilir. Dişi sülünler bir yaşından sonra yumurtlamaya başlıyor.