Ögeday Han kimdir?

Ögeday Han ya da diğer bir telaffuzla Ögeday Kaan döneminde Moğol egemenliği Güney Çin’den Batı Rusya’ya dek genişlemiştir. Doğum tarihi kesin değildir. Gobi Çölü’nde keçede (çadırda) doğdu, 11 Aralık 1241’de Karakurum yakınlarında öldü. Batı kaynaklarında Occoday, Hocotha, Etheracan, Ectais, Ocuai, Türkçe’de ise Oktay adları ile tanınmıştır.

Cengiz Han'ın üçüncü oğludur. Annesi Borta-Koçin (Börte) bir kabile soylusuydu. Cengiz Han bu eşine çok bağlı olduğu için, Börte'den olan oğlu Ögeday'a ayrı ilgi gösterirdi.

Moğol geleneklerine göre Ögedey av ve binicilik eğitimi gördü. Cengiz Han’ın en yetkin subaylarından Borohul, kendisine eğitici atanmıştı.Ögedey ve kardeşleri, gençlik yıllarında Cengiz’in en yakın danışmanları oldular. “Orlük” (Prens-kartal) sanı aldılar. Cuci av başkanlığı, Çağatay yasa başkanlığı, Ögedey başdanışman, Toluy ordunun simgesel komutanlığı gibi görevleri yüklendiler. 1203’te Kereyitler’le yapılan Halahalcit Savaşı’ nda Ögedey ağır yaralandı. Ertesi yıl Merkitler, Moğol egemenliğine girdikten sonra Merkit hanının kızı Töregene ile evlendi. 1206’da deneyimli subaylardan Iluge ve Degoi yanına verildi. 1211-1216 arasındaki Çin seferine katıldı.

Kuzey Çin’in istilasından sonra Cengiz Han , öteki oğullarının da görüşlerini alarak Ögedey’i, yasaları, prokokolü öğrenmesi ve yetişmesi için karargâhta bıraktı. Ögedey 1219’da veliaht oldu. Bundan sonra ağabeyleri Harezm seferlerinde bulundu.

Ögedey, Cengiz’in ölümü ile ortaya çıkan çözülmeleri durdurmak, genişlemeyi sürdürmek için önlemler aldı. Yeni yasalar hazırladı.

Cengiz han’ın oğlu Ögeday Han’ın İran ve Anadolu topraklarını fethetmek üzere 1241 yılında görevlendirdiği Baycu Noyan’ın komutasındaki 30 bin kişilik Moğol ordusu birkaç yıl sonra da Erzurum’u yağmalayarak kentte büyük katliamlar yaptılar. Alaattin Keykubat ve Hunat Hatun’un oğlu olan II. Gıyasettin Keyhüsrev teçhiz ettiği 70 bin kişilik orduyla Sivas’ın 80 kilometre doğusunda bulunan Kösedağ mevkiinde kendi sayılarının yarısı kadar bile bir sayısı olmayan Moğol ordusunu beklemeye koyuldular. 1243 Yılında iki ordu karşılaşmış ve Selçuklu öncü birlikleri bozguna uğrayınca, basiretsiz II. Gıyasettin Keyhüsrev, komutanları ve danışmanlarına da itimat etmeyerek koskoca orduyu başsız bırakarak ortadan sıvışmış ve çok kolay kazanılması gereken bir savaşta orduyu hezimete uğratmıştı. Baycu Noyan’ın başında bulunduğu Moğol ordusu, koskoca bir ordunun birkaç gün içinde bu kadar kolay alt edilebileceğine inanamamış, bunun pusu amaçlı olduğunu zannederek ordusunu iki gün ordugahta muhafaza ederek kente girmemiştir.