Tekel nasıl kazıklandı

ÖZELLEŞTİRME safhasındaki Tekel Sigara, geçen 2004 Haziran ayında ‘kutulu sigara paketleme’ makinesi almaya karar veriyor. Gerekçe, yabancı sigara firmalarına karşı daha fazla kutulu sigara üretmek olarak gösteriliyor.Tekel Genel Müdürlüğü, 26 Haziran tarihinde pazarlık yapılmak üzere yurtdışındaki paketleme makinesi yapan 6 firmaya yazı gönderiyor. Ne gariptir ki, başvuru yazısının İngilizce, ancak ekindeki teknik ve idari şartnamelerin ise Türkçe yazıldığı dikkat çekiyor.14 gün sonra yani 9 Temmuz’da (daha sonra 19 Temmuz olarak uzatılıyor) pazarlık yapılmak üzere 6 firma İstanbul’a davet ediliyor. Ancak ihaleye sadece İspanyol MTS firması teklif veriyor.(MTS firması, 1984’te klinik malzemeleri yapmak üzere Metisa ismiyle kuruluyor, 1998’de İspanyol monopolü Tabacalera tarafından hissesinin yüzde 40’ı satın alınıyor. 1999’da Tabacalera ile Fransız Seita sigara monopolü Altadis adıyla sigara üretimi yapmak üzere birleşiyorlar. Altadis firması, teknolojisi eskimiş fabrikaları kapatıyor, oradan çıkan makineleri de MTS yenileştiriyor (rebuilding) ve gelişmekte olan ülkelere satmaya başlıyorlar. MTS firması, dünyada Hollanda’da yerleşik ITM firmasından sonra ikinci büyük 2. el makine yapımcısı olarak biliniyor.)MÜDÜR: ÇOK CAZİP GELDİİhaleyi MTS firmasının alacağı kamuoyuna yansıyınca Tekel Genel Müdürü Sezai Ensari, 20 ve 21 Temmuz tarihlerinde (K) Tercüman’dan Orhan Pala’yla yaptığı söyleşide ‘Yeni makineyi 10 aydan önce veremiyorlar, biz üç ayda istiyoruz. Ben Tekel’i yeniden eski gücüne kavuşturmaya çalışıyorum. Bizim pisliklerle, usulsüzlüklerle işimiz olmaz’ diye konuşuyor. Bu arada İspanya’ya gittiğini de doğrulayan Ensari şöyle devam ediyor:‘Makine çok cazip geldi. Philip Moris ve JTI burada büyük bir oyun oynuyor. Özelleştirme ve başka nedenlerle Tekel’in yatırım yapamayacağını bildikleri için bu süreç içinde bizi yok etmeye çalışıyorlar. Oyunu bozmak için ben bu makineleri Türkiye’ye getireceğim, ne pahasına olursa olsun... Tekel’e yapılan oyunları bozacağım. Acele davranmak zorundayız.’Ensari, Özelleştirme İdaresi’ne yazdığı bir yazıda, ‘olağanüstü durum’dan da söz ederek bu makinelerin alınmasında ısrar ettiğini de vurgulamak gerekiyor.Bu arada genel müdüre ‘Madem kutulu sigara sıkıntısı vardı; 2003 yılında yatırım programında bulunan 2 adet dakikada 450 paket yapan makineleri neden almadı?’ diye sormak gerekmiyor mu?Tekel’in özelleştirme kapsam ve programında olduğunu söylüyor Ensari... Peki, halen özelleştirme kapsamındayken Tekel, ayrıca 2004 Nisan’ında bu makineleri nasıl aldı o zaman? (Gazete yoluyla çıkan bu ihalede normal prosedür işletildi.)Şunu da vurgulamak gerekiyor: 2004 yılı yatırım programında, Genel Müdür’ün acilen alınmasını istediği 8 makine yer almıyor ve ödeneği de bulunmuyor.İHALE YASASINA UYGUN MU?Esas konuya dönelim, 8 makinenin ihale aşamasına...Yeni Kamu İhale Yasası’nın 20. maddesinde yer alan ‘ihaleye davet edilebilecek aday sayısının 5’ten az olması veya teklif veren istekli sayısının 3’ten az olması halinde ihale iptal edilir’ hükmüne rağmen, davet edilen 6 firmadan sadece MTS teklif veriyor. Davet edilen diğer firmalar, şartnamede makinelerin yeni ve kullanılmamış olma şartı karşısında ‘Üç ayda istediğiniz makineleri veremeyiz’ dedikleri için gelmiyorlar.MTS, adedi 1 milyon 730 bin Euro’dan 8 adet makineye (toplam; 13 milyon 840 bin Euro) vereceğini taahhüt ediyor ve bu firmayla sözleşme imzalanıyor.MİLLETVEKİLİ SORUYOR UNAKITAN YANITLIYORBu arada ihale aşamasındaki oyunları öğrenen DYP Iğdır Milletvekili Dursun Akdemir, Maliye Bakanı Kemal Unakıtan’a 30.9.2004 tarihinde bir soru önergesi yönelterek ‘İhaleyi alan firmanın yeni makine yapmadığını, ikinci el makine ile ilgilendiği yönünde iddialar bulunduğunu’ bildiriyor. Unakıtan, 3.11.2004’te verdiği yanıtta, ‘Yürürlükteki mevzuat gereği olarak kiralanacak makinelerin ‘yeni ve kullanılmamış’ olmasıdır. Bu şart, şartname ve sözleşmelerde açıkça yer almış bulunmaktadır. Bu lazimeye (kurala) uyulmaması halinde ciddi ve önemli miktarlarda müeyyidelere muhatap olacak olan işin yüklenicisi firmanın kendisidir. Yapımcıları tarafından taahhüt edilen bu hususun denetleyicisi ise ithalat aşamasında Tütün Üst Kurulu’dur’ diyor.KURUL, 2.EL DİYORTütün Üst Kurulu, geçen aralık ayı içinde verdiği raporla, söz konusu makinelerin ikinci el olduğunu bildiriyor. Ancak Tekel, yasa gereğince yapılması gerekenleri yapmıyor, yani makineleri iade etmiyor; buna karşılık Tütün Üst Kurulu’nun verdiği rapora rağmen Ankara İdare Mahkemesi’ne dava açıyor.Ve makineler çoktan Türkiye’ye getirilip gümrükten geçirilerek, Tokat Sigara Fabrikası’nın yolunu tutuyor. Ve geçen hafta İdare Mahkemesi yürütmeyi durdurmayı reddediyor.Tekel’e 1.7 milyon Beyaz Rusya’ya 764 bin EuroVe elimizdeki bir teklif mektubunu açıklayarak, devletin nasıl kazıklandığını ortaya koymak istiyoruz.Orijinali İngiliz Molins yapımı olup MTS tarafından yenileştirilen ve adedi Türkiye’ye 1 milyon 730 bin Euro’ya satılan makinelerin aynısı (HLP modeli), İngiliz Molins firması tarafından Beyaz Rusya’ya (Minsk’e 31.9.2003 teslim şartıyla) kaça teklif ediyor, biliyor musunuz?764 bin dolara, yani 575 bin Euro’ya...Belgelere göre, makine başında 1 milyon 155 bin Euro, toplamda ise 9 milyon 240 bin Euro kazıklanma!Gelin bu hesabın içinden çıkın.Tekel Sigara’nın özelleştirilmesi için son teklif verme tarihinin 18.2.2005 olduğu açıklandı; gelen makinelerin bazıları montaj aşamasında ve diğerleri de yolda...Özelleştirme ‘varlık satışı’ biçiminde yapılacağından, borç ve alacaklar Tekel’e, dolayısıyla da varlığı sona ereceğinden devlete yüklenmeyecek mi?Asıl soru şu: Tekel 764 bin dolara başka ülkeye satılan bir makineyi 1 milyon 730 bin Euro’ya nasıl alıyorGÜNÜN UYARISI‘Bir nargile (zararda) 50 sigaraya bedeldir. Nargile içmek iyi bir şey değil.’(Bakırköy Akıl ve Sinir Hastalıkları Hastanesi’nden Doç. Dr. Hüsnü Erkmen)