Tatiliniz zehir olmasın

İster yurtiçi, ister yurtdışı olsun tatilcilerin büyük kısmı seyahat ve tatil sırasında sağlık sorunları yaşıyor. İşte seyahate çıkacaklar için sağlık rehberi.


Tıpta seyahat hastalıkları olarak anılan bir grup rahatsızlık var. İş, eğitim, gezi, çalışma gibi herhangi bir amaçla yapılan seyahat sırasında ortaya çıkan sağlık problemlerini kapsıyor. Seyahat hastalıkları gidilen yere, gidiş şekline, kalınacak süreye, yapılan aktivitelere, bölgenin coğrafi, fiziksel ve mikrobik yapısına, sizin zaten varolan hastalıklarınıza bağlı olarak değişiyor. Aynı tip tatili uzun süredir tekrarlayan kişiler, ne gibi sağlık sorunlarıyla karşılaştıklarını zaten biliyor ve önlemlerini alıyor. Kişinin tanımadığı bölgelere yaptığı seyahatlerde daha çok sorun ortaya çıkıyor. Yaşlılar, hamileler ve çocuklar daha büyük risk altında bulunuyor.

EKONOMİ SINIF SENDROMU

Gideceğiniz yere hangi araçla gittiğiniz çok önemli. Örneğin uzun süren uçak yolculukları sırasında, ekonomi sınıf sendromu denen rahatsızlık ortaya çıkabiliyor. Koltukların arası dar olduğundan bacaklar çok az hareket ediyor. Hareketsizlik toplar damarlarda dolgunluğa yol açıyor. Bacakta pıhtı oluşabiliyor ve bu pıhtı yerinden oynayıp akciğer damarlarını tıkayarak ölümcül sonuçlar doğurabiliyor. Ekonomi sınıf sendromu uçaklarla birlikte anılsa da, yine uzun süren otobüs yolculukları da aynı sonucu doğurabilir. Özellikle 40 yaş üzerindekiler, varisi olanlar, sigara içenler ve birlikte doğum kontrol hapı kullanan kadınlar, hamileler, yakın zamanda karın veya bacak ameliyatı geçirenler ve şişman insanlar daha çok risk altında. Oysa ekonomi sınıf sendromu bir tablet asprin ile engellenebilir. Her iki saatte bir uçak içinde küçük yürüyüşler yapmak da faydalı olacaktır.

TAŞIT TUTMASI

Bir hastalık olmamakla birlikte taşıt tutmaları da seyahat sırasında sıkça görülüyor. Kadınlarda erkeklere oranla daha sık rastlanıyor. Yaşın küçülmesiyle tutma riski artıyor. Araştırmalara göre deniz yolculuklarında yolcuların yaklaşık yüzde 30'unda değişik derecelerde taşıt tutmasına rastlanıyor. Güneş gözlüğü ve bir objeye konsantre olmak taşıt tutmasını azaltıyor. Taşıtın küçüklüğü riski arttırıyor. Yolculuk sırasında hafif, sulu gıdalar alın ve alkol tüketmeyin. Aracın en az sallanan yerinde oturun. Bu arabada ön koltuk, otobüste orta kısım, gemide orta alt kısım ve uçakta kanatlardır. Yüzünüz gidilen yöne dönük olsun. Taşıt tutmasına karşı yolculuktan bir saat önce ilaç da alabilirsiniz.

ZAMAN FARKI RAHATSIZLIKLARI

Zaman farkı şikayetleri gece-gündüz düzeninin aniden bozulması sonucu ortaya çıkıyor. Düzen bozulunca yeme ve uyuma ritmi de bozuluyor. Doğu yönüne gittikçe daha şiddetli hale geliyor. Halsizlikle başlayıp, hazımsızlığa kadar gidebiliyor. Bunları azaltmak için yolculuk sırasında saat başı yürüyüp egzersiz yapmak, bolca su içmek, sigara, alkol ve kafeinden uzak durmak, yolculuk sırasında 45 dakikadan fazla uyumamak, mümkün olduğunca gün ışığında kalmak gerekiyor.

SICAK ÇARPMALARI

Sıcak çarpmaları sıklıkla kalabalık şehir gezileri sırasında, yaşlı veya şişman insanlar arasında sık görülüyor. Özellikle rutubetin yüksek olduğu bölgelerde terlemeyle fazla miktarda su ve tuz kaybediliyor. İlk başta sıcak nedeniyle cilt, damarlarda biriken ısıyı atmaya çalışır ve bu sırada sıcağa bağlı baygınlık atakları görülebilir. Sıcağa bağlı baygınlıklar kalp, akciğer hastalarında daha sık görülüyor. Bu durumda hasta olduğu yere yatırılmalı, ayakları havaya kaldırılmalı, solunum yolu açılmalı ve daha serin bir ortama taşınmalı. Şişman kadınlarda sıkça görülen bir diğer rahatsızlık da sıcak ödemleri. Vücudun su ve tuz tutmasına bağlı olarak ayaklarda ortaya çıkıyor. Sıcak çarpmalarının en sık görülen şekli sıcak yorgunluğu. Hasta terli ve halsiz oluyor. Su ve tuz kaybı karşılanınca şikayetleri azalıyor. Önlem alınmaması halinde sıcak krampları, sıcak bitkinliği ve sıcak inmesi görülebiliyor. Son durumda artık vücudun ısı merkezi iflas etmiştir. Hastanın ateşi 40 derecenin üzerine çıkar. Cilt kurur ve kızarır, bilinç bulanıklığı hatta halüsinasyona rastlanır. Hastanın su kaybının artık serumla karşılanması gerekir. Hastanın vücudu soğutulmalı ve ağızdan su içmeye zorlanmamalı. Sıcak çarpmalarını önlemek için yeterli su ve tuz almak, aşırı hareket etmemek, sıcak ortamda çok uzun kalmamak, tek katlı, ter emici, açık renkli ve hava dolaşımını sağlayan giysiler giymek gerekiyor.

GÜNEŞ YANIKLARI

Yaz aylarında en sık karşılaşılan rahatsızlıklardan. Güneş yanıkları güneşte kalmayı izleyen 24 saat içinde ortaya çıkıyor ve etkisi 72 saat boyunca sürebiliyor. Yanığın derecesine göre kızarıklık, ağrı ve ciltte su toplaması şeklinde görülüyor. Açık tenli insanlar ve çocuklar güneş yanıklarına karşı daha hassas. Güneş yanığından korunmak için koruyucu giysiler giymek, en az 15 faktörlü güneş kremi kullanmak ve 10:00-15:00 saatleri arasında güneşe çıkmamak gerekiyor.


Seyahat Hastalıkları Kliniği


International Hospital, yaklaşık iki yıl önce acil servise bağlı çalışan Seyahat Hastalıkları Kliniği açtı. Bilgi almak isteyenlere ağırlıklı olarak telefonla yardımcı oluyorlar. Klinik koruyucu hekimlik kapsamında hizmet veriyor. Özellikle tropikal ve salgın hastalıkların bulunduğu bölgelere gidenler başvuruyor. Uzmanlar kişinin gideceği ülkeyi öğrenerek, Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) her yıl düzenli olarak yayınladığı, sık görülen hastalıklar listesine göre yardımcı oluyor. Bu liste çerçevesinde dikkat etmeleri gereken hastalıklar ve yaptırmaları gereken aşılar konusunda uyarıyorlar. International Hospital İç Hastalıkları Uzmanı, Acil Servis Sorumlusu Dr. Murat Soysal, arama sıklığının yazın arttığını belirtiyor. Daha çok Afrika'ya gidenler bilgi almak için arıyorlar.


Seyahate çıkan insanların:


Yüzde 65'i herhangi bir nedenle bir süre kendini hasta hissediyor

Yüzde 15'inde ciddi hastalık belirtileri ortaya çıkıyor

Yüzde 8'i hastalık nedeniyle doktora gidiyor

Yüzde 6'sı geri döndüğünde hastaneye yatırılıyor

Yüzde 6'sı seyahati bırakıp geri dönmek zorunda kalıyor