Stresli misiniz ?

Nâlân ÜLKERÇAĞIN hastalığı stres, her insanı değişik alan ve dozlarda etkisi altına alan ciddi bir sorun. Yorgunluk, saldırganlık, dikkatin dağılması, başarısızlık, performans düşüklüğü gibi hepimizin strese dayalı şikayetleri mutlaka var. Ben size sporda stresten bahsetmek istiyorum. Spor Psikoloğu Erkut Konter'in ‘‘Stres ve Performans’’ isimli kitabında anlatılanlar bize ışık tutuyor. Stresi her insan yaşıyor, ama stresle başa çıkma becerisinde farklılık gösteriyor. Bazıları eğitim almadığı halde daha güçlü, kendisini olayların dışında tutuyor, bazıları stresten fazlasıyla nasibini alıyor. İsveç gibi gelişmiş ülkelerde bununla ilgili eğitim programları ilkokul çağında başlıyor. (Kolları, parmakları spagetti gibi sallayıp rahatlamak gibi gevşeme teknikleri uygulanıyor.) Ülkemizde bazı üniversitelerde ‘‘Stresle başa çıkma kursları’’ ilgi görmeye başladı. Ama spor kulüplerinde işin bilimselliği ne kadar ciddiye alınıyor tartışılır. Streste çok önemli iki faktör var: 1- Durumun önemi. Durum ne kadar önemli ve ciddiyse stres o kadar artıyor. (Final maçları, sınavlar gibi) 2- Sonucun belirsizliği. (Sonucu bilmiyorsak, bir sonraki aşamayı göremiyorsak stres o kadar katlanıyor. Play-Off'a katılan takımların yaşadığı gerginlik gibi). Bunu günlük yaşama da uyarlamak mümkün. Ülkemizde yaşayan insanların bir ay sonra başlarına ne geleceğini bilmedikleri bir ortamda bulunmaları en güzel örnek. Stresin zararı kadar yararı da var. Yani bir sporcu için hiç uyarılmamak da çok uyarılmak kadar zararlı. Kişiler başarılı olmak için kendilerine en uygun stres veya uyarılma düzeyini yakalamak zorundalar. Olimpiyat sporcularıyla yapılan araştırmalarda dereceye girenlerin, girmeyenlere göre psikolojik durumu ve streslerini daha iyi yönetme becerisi gösterdikleri ortaya konulmuş. Stres sporcunun doğru karar verme yeteneğini bozuyor. Şut atma, pas verme, savunma ve hücum becerilerinde bunu gözlemek mümkün. Yine aşırı stres koordinasyon yeteneğini bozup, çabuk yorgunluk yaratıyor, motivasyonu dağıtıyor, kendine güvene zarar veriyor. Sporcunun dikkatini hakem, seyirci vs gibi ilgisiz uyaranlara yöneltmesi gibi. Stresle başa çıkmak için önerilen bilimsel yöntemler özetle şöyle: Strese mutlaka hazırlıklı olmanız, gevşeme tekniklerini (masaj, banyo, müzik, zihinsel ve bedensel egzersiz) iyi uygulamanız, çevresel etkenleri dışsallaştırmanız gerekiyor. Örneğin müsabaka sırasında yapılan tezahüratların sizinle ilgili olmadığını düşünerek rahatlamak. Ya da sadece amacınıza odaklanarak, olumsuz düşüncelerden arınıp agresifliği azaltmak. Kısaca stresle başa çıkmanın en sağlıklı ve doğru yolu eğitimden geçiyor. Sporcuya bunu kazandıracak kişiler de teknik adam ve yöneticiler.