Hüseyin Çağlayan kostümlerin yönettiği bir dansı nasıl meydana getirdi?

"Bence modayla ilgilenen birinin, dansla ilgilenmemesi tuhaf olurdu." diyor Hüseyin Çağlayan. Vücudun ve hareketlerin kıyafetlerle buluşmasının en uçta ifade edilişidir bu. Yılın İngiliz Tasarımcısı ödülünün iki kez sahibi olan Hüseyin, Michael Clark ve Sidi Lrbi Cherkaoui de dahil olmak üzere çeşitli fotoğrafçıyla çalıştı. En yeni dans projesi olan Yerçekimi Yorgunluğu'nun farkı ise Çağlayan'ın sadece tasarımcısı değil aynı zamanda tüm projenin yazarı olmasıdır.

Proje 2000'de; deneysel koleksiyonu Afterwards'ı sunması için modacının Londra'da, Sadler's Wells ile anlaştığında başladı. En bilindik olanı iç içe geçmiş, uzun, ahşaptan bir etek biçimine getirilmiş yuvarlak bir kahve sehpası idi.

Wells'in sanat yönetmeni olan Alistair Spalding de onun abartılı kıvrak zekasından etkilenmişti ve Çağlayan'ı daha sıradan bir ortağı olabilmesi için ikna etmeye çalışmıştı. Tasarımcının yaratıcılık alanları çoktan kıyafetlerden öte videoya, fotoğrafa, nesnelere uzanmıştı. Birkaç işi kabul etmiş olsa da, başka birinin vizyonuna hizmet etmeye pek ilgisi yoktu. Nihayetinde Spalding eğer Çağlayan'ı yeniden Wells sahnesinde görmek istiyorsa ona kendi sahnesini vermesi gerektiğini anladı. "Açıkça görülüyor ki Hüseyin Çağlayan bir tasrımcıdan çok daha fazlası." diyor. " Çok fazla fikri var. Ben de düşündüm ki 'Bir şans ver, işi ona bırak.'"

Çağlayan hiç tereddüt etmese de kareografi yapabilmeyi düşünmemişti. "Bunu beklemiyordum. Ortadaki soru, fikirlerimi sergilemek isteyecek bir kareografi nasıl bulacağımdı." Splding ve Çağlayan pek çok adayla görüştüler ve Damien Jalet ile tanıştığı anda Belçikalı kareografın onun aradığı kişi olduğunu anlamıştı. "Onu bulduğum için çok şanslıyım. O müthiş bir sanatçı"
Bu iki adam ortak çalışmalarını geliştirmeye başladılar. Çağlayan taslakları, fotoğrafları ve diğer görsel materyalleri kullanarak keşfetmek istediği temaları ve istediği kostümleri netleştirdi. Aklındakiler başından beri netti. Kıyafetler sadece bir giysi değil, kareogrfinin grameri olacaktı. Jalet bu fikri büyüleyici buldu. "Genelde, bir kareograf olarak, tasarımcıdan gelip kıyafetleri yaratmasını istersiniz. Ama burada ise durum tam tersi olacaktı."

Kesinlikle Prova I'in çok farklı bir hissiyatı var. 13 dansçı sırayla Jalet ile çalıştı. vurmalı müzikle dans ederken her döngüde Çağlayan'ın 6 asistanı broşlar ve mezuralar ile ortaya çıkıp, odanın bir tarafında yer alan askılardan kıyafetler çıkarıyorlar. Arka tarafı uzatılmış koyu turuncu tişörtü kadının etrafına dolanırken yere yuvarlanan kadın "Korkarım bunu yırtacağım" diye bağırıyordu.
Çalışmada 110 kıyafet bulunacak. Bazıları kareografide çok belirgin etki yaratmak üzere tasarlandı. Dalgalanan peçeli kıyafetlerden, oldukça geometrik şekilde yapılananlara kadar çeşitlilik gösteriyorlar. Kıyafeti taşıyan kişi ve partneri tarafından farklı biçimlere bürünebilen elastik bir kuşaktan, hala yapım aşamasında olan bir kıyafete kadar. Çağlayan buna esrarengiz bir şekilde "Mekanik elbise" adını veriyor. Ortaya çıkardığı problemler tasarımcıya provayı terkettirecek cinsten ama Çağlayan ve Jalet henüz bir anlaşmazlık yaşamadılar. "Onun fikirleri," diyor Jaley, "kolayca benim olabiliyor."

Çağlayan : " Nasıl bir çalışma olması gerektiği başından beri biliyordum. Ne çok meşguliyet yaratacak, ne de kareografisinin apaçık ortada olan bir çalışma olacaktı. Bir düşüncenin vücutla birleştiği dansı her zaman daha çok sevmişimdir. Tıpkı Pina Bausch'ın çalışmasındaki gibi. Damien ile çalışmaya başladığımda ona dansçıları sundum. Ve onların fikirlerini alışverişlerini deneyimlemek müthişti benim için."

Ana tema ağırlıklı olarak Çağlayan'ın sürekli dönüş yaptığı göç konusuydu. Türk-Kıbrıslı bir aileden dünyaya gelmişti ve çocukluğunu Kıbrısın başkenti Lefkoşa'da geçirdi. Lefkoşa o dönemde acı bir şekilde Türk ve Yunan olmak üzere ikiye bölünmüştü. Ebeveynlerinin ayrılması onun zamanını Kıbrıs ve Londra arasında bölüştürecek olmasına rağmen o sekiz yaşındayken ailesi Londra'ya taşınmıştı. Şimdi 45 yaşında olan Çağlayan hala yurtsuzluk duygusuyla şekillendiğini hissediyor.

Moda tasarımcısı Hüseyin Çağlayan, Londra. Fotoğraf: The Guardian'dan Graeme Robertson

Tüm bunlar onun tasarımlarını derinlemesine renklendiren etkenler. Mezuniyetinden sonra yaptığı Central St Martins'deki derlemesi, arka bahçeye gömülüp sonrasında yeniden ortay çıkartılan kumaşlardan meydana getirdiği kıyafetlerle ölüm ve kentset bozulma olgularnı işleyen bir çalışmaydı. Daha sonrasında, kağıttan yapılan ve katlanılıp postalanabilecek bir uçak postası kıyafeti tasarladı. "Daima hikayeler dahilinde düşünüyorum." diyor Çağlayan. "Eğer benim tasarımlarımı giyiyorsanız bunu bilmek zorunda değilsiniz, sadece üzerinizde nasıl durduklarını, size nasıl hissettirdiklerini düşünüyor olabilirsiniz. Benim için ise kreasyonlarımı bir yazarın ilhamında tasarlamak daha kolay. "

"Kağıttan yapılmış, katlanıp postalanabilen bir uçak postası kıyafeti tasarladı"

Yerçekimi Yorgunluğu kısmi olarak, yerleşik bir hayata sahip olmamanın yarttığı travmalara dair olsa da, bu durumun tam tersi yarattığı bir etkiyi de taşıyor aynı zamanda; özgür olmanın çoşkusu. Çağlayan bu karmaşık tasarımında, dansçıların fiziksel çevreleriyle etkileşimlerini en üst düzeye taşımaya çalıştı. Sudan tutun tramboline ve gemi halatına kadar bir çok yüzey biçimine ve parçaya sahnede yer verdi.

"Yıllardır aklımda olan fakat daha öncesinde farkına varamadığım fikirler vardı." diyor Çağlayan. Zorlu bir dans prodüksiyonu yönetmenin coşkusuyla, dansçılarla çalışmayla gelen özgün bir iş çıkarmayı deneyimledi. "Modellerin işi elbette oldukça profosyonel, fakat esasında onların işi sadece kıyafetleri iyi taşımak. Dansçılar işin çok daha fazla içindeler. Daha dışavurumcu bir iş. Benim fikirlerimi kanalize etmelerini görmek muhteşem bir deneyimdi. Bu yapıt için biraz gerginim aslında. Çok tutkulu bir çalışma. Ama olacakları görmek için çok heyecanlıyım."

Yerçekimi Yorgunluğu 28-31 Ekim tarihleri arasında Sadler's Wells, Londra'da.


Dansçılar Hüseyin Çağlayan'ın kumaş kreasyonlarının sınırlarını test ediyorlar. Fotoğraf: Manuel Vason