Spermlere yeni barikat

21. yüzyılın gebelikten koruma yöntemi: Rahim İçi Sistem Araştırma ne diyor?

Bin kadının bir yıl süre ile izlendiği bir araştırma yapıldı. Spiral ile gebe kalma oranı yüzde 0.03-1 arasında iken, RİS'te onbinde iki kadında gebelik görüldü.

Ayrıca kullanımı bıraktıktan sonra istenildiği zaman hemen gebe

kalınabildiği ispatlandı.

Modern doğum kontrol yöntemlerine bir tanesi daha eklendi. Adı ‘‘Rahim İçi Sistem.’’ Bir kez takıldığında beş yıl süre rahimde kalabiliyor. Gebelikten koruyor, yan etkisi yok, istenildiği an tekrar hamile kalınması mümkün. Ayrıca adet kanamasını düzenliyor, kansızlığı önlüyor, enfeksiyon riskini azaltıyor, dış gebeliği ortadan kaldırıyor. Rahim kanserine karşı da kadını koruyor.

Bilinen ilk gebelikten korunma yöntemi çok eskilere kadar gidiyor. Aristo yaban fesleğeni, Efes'li jinekolog Soranus da sedir ağacı sakızına bulanmış yün tampon gibi bitkisel yöntemler önermiş. Eski Mısırlılar timsah dışkısı, keten ve sıkıştırılmış yapraklardan yapılan vajinal tampon ve tıkaçlar kullanmış. 19. yüzyılın sonlarında fildişi, cam, abanoz, elmas başlı platinden yapılmış rahim içi aletler kullanmış. Bunlar ipekböceği bağırsağı ile kaplanmış gümüş tel gibi modern cihazların öncüsü olmuş.

Doğum kontrol hapı, spiral, yıkama, geri çekme, kondom, gün sayma, diyafram, tüpleri bağlatma. Hepsi de günümüzde kullanılan doğum kontrol yöntemlerinden. Ancak modern doğum kontrol yöntemi denebilecek sadece dördü: Tüpleri bağlatma, kondom, hap ve spiral.

En popüler olanı doğum kontrol hapları. Almanya, İngiltere ve Fransa'da kadınların yüzde 43'ü hap kullanıyor. Bir kadının hap kullanma süresi Almanya'da ortalama 6.5, Fransa ve İngiltere'de 5.5 yıl. Türkiye'de bu oran hala yüzde beşin altında, kullanım süresi de iki yılın çok altında. Doğurgan yaşta ise 15 milyon kadın var. 2 milyonu spiral, 800 bini hap, 10 milyonu ise öteki yöntemlere başvuruyor. 6 milyon kadın da korunmuyor.

DOĞUM KONTROLDE YENİLİK

Modern doğum kontrol yöntemlerine biri daha eklendi. Yöntemin adı Rahim İçi Sistem (RIS). Halen Avrupa'da 1 milyondan fazla kadın bu yöntemle gebelikten korunuyor. Kullanıcıların yaşları ise 26-45 yaş arasında değişiyor.

Özellikle doğum kontrol yöntemini değiştirmek isteyen 35 yaş üstü kadınların tercih ettiği bu yöntemde, doğum kontrol hapları ile rahimiçi araçların avantajları birleştirilmiş: Hapın gebeliği önleyen ve kanamayı azaltan özelliği ile spiralin uzun vadeli kullanım kolaylığı.

Yöntemin şekil ve yerleştirme yeri dışında spiralle başka ortak noktası yok. Progesteron (kadının bir seks hormonu) tipi bir hormon olan Levonorgestrel'i salan küçük silindir ve T-biçimli yumuşak, esnek malzemeden yapılmış plastik bir gövdeden oluşuyor. Günde 20 mikrogram dozundaki bu hormon, rahime bir filtre vasıtasıyla doğrudan salınıyor. Bu da bir hapın günde saldığı miktarın yüzde 1'i kadar düşük bir doz.

Salınan hormon, rahim salgısının kıvamını kalınlaştırıyor. Bu, spermin döl yatağında hareketini güçleştiriyor. Yavaşlayan sperm yumurtaya gidemiyor.

Yumurta ile birleşmeyi başarmış sperme de çare bulunmuş. Tıpkı tohumun toprakta tutması gibi: Gebeliğin gerçekleşmesi için döl yatağının gelişmesi lazım. Sistem bunu engelliyor. Herhangi bir şekilde yukarıya kadar gitmeyi başaran sperm, rahme tutunamadığı için gebelik gerçekleşemiyor.

YAŞASIN ŞİŞMANLAMIYORUM!

‘‘Hormonal dengem bozulursa, kısır kalırsam, kilo alırsam, hap almayı unutuyorum, tüylenme olursa, midem bulanıyor, sigara içiyorum hap almamın riski var, 35 yaşın üstündeyim zararlı olabilir...’’

Bunlar kadınların gebelikten korunma yöntemleri üzerine saydıkları kullanmama gerekçelerinden yalnızca birkaçı.

RIS'in hormonu rahimin içine salmaktaki bir nedeni de bu gerekçeleri ortadan kaldırmak için. Tıp teknolojisi artık ilaçların sadece tedaviye ihtiyacı olan organda etki etmesine yönelik çalışıyor. Nasıl ki, gözde bir rahatsızlık olduğunda göz damlası damlatılıyor ya da ciltte bir problem olduğunda cilde merhem sürülüyorsa, rahime etki edebilmek için de ağızdan hap almak yerine rahme hormon salınıp ilacın vücudun kalan bölümlerine etkisi ortadan kaldırılmış oluyor. Sistemin içinde östrojen olmadığı için vücut su tutmuyor, damar tıkanıklığı olmuyor, kadın şişmanlamıyor.

TAKAR TAKMAZ UNUTULAN YÖNTEM

RIS, adet kanaması başladıktan sonraki yedi gün içinde hekim tarafından rahim boşluğuna yerleştiriyor.

Takar takmaz hemen etkisi başlıyor.

Kullanım süresi 5 yıl.

Unutkan kadınlar için ideal.

Yöntem doğum sonrası da kullanılabiliyor. Tercihen altı hafta -lohusalık dönemi- beklemek gerekiyor.

Süt veren annelerde de rahatlıkla kullanılabilir.

Düşük sonrası yeniden yerleştirme kanamanın herhangi bir zamanında yapılabiliyor.

İLK GÜNLERDE YAN ETKİ

Cihazın yan etkileri sadece ilk günlerde olabilir. Yan etkiler birkaç ay içinde ortadan kalkıyor. Akne, alt karın ağrısı, bel ağrısı, meme hassasiyeti, baş ağrısı, vajinal akıntı, ruh halinde değişiklik ve bulantı sayılabilir. Bunların görülme oranı da binde birin altında.

KANAMALARI DÜZENLİYOR

Bir kadın, yılda ortalama 60 gününü adet kanamalı geçiriyor. Yöntem adet kanama süresi ve ağrıyı azalttığından adet dönemini düzenliyor. Kanama süresi ayda yaklaşık iki güne indiği için kansızlığa karşı da kadını korumuş oluyor. Yöntem ayrıca ağrılı adet kanamalarının tedavisinde de uygulanıyor.

Süt veren anneler de yöntemi kullanabilir çünkü bebeğe bir yan etkisi yok. Dış gebelikten ve rahim kanserinden de koruyor. Rahimiçi salgısını kalınlaştırdığı için tıpkı sperm gibi mikroorganizmalar da rahime zor giriyor. Sistem bir nevi tıkaç görevi üstlendiği için bu yöntemi kullanan kadınlarda genital enfeksiyon daha az görülüyor.

Doğum kontrol hapı 20. yüzyılın en önemli televizyon, penisilin gibi 12 keşfinden birisi olarak kabul ediliyordu. Rahim İçi Sistem de 21. yüzyılın keşifleri arasına girecek. Ürün, bugünlerde piyasada olacak.