"Sizi kırmak istemezdim"

Yıllarca Türkiye’nin yurtdışındaki imajını zedeleyen ‘Geceyarısı Ekspresi’ filminin senaristi, üç Oscar’lı ünlü yönetmen Oliver Stone, ‘Filmin melodramatik yapısından piÅŸmanlık duyuyorum. Irkçı yansımalar olmuÅŸ olabilir, ama bilerek, bir ulusu incitmek için yaptığım hiçbir ÅŸey yok’ dedi.AMERÄ°KALI Billy Hayes’in gerçek yaÅŸam öyküsünden yola çıkarak senaryosunu yazdığı ‘Geceyarısı Ekspresi’ filmiyle Türkiye’de ve dünyada tartışmalara neden olan Oliver Stone, yıllar sonra Kültür ve Turizm Bakanı Erkan Mumcu ile buluÅŸmak üzere önceki akÅŸam Ä°stanbul’a geldi. GeldiÄŸi gece, kamuoyuna sunacağı iki sayfalık açıklamayı kaleme alan Stone, daha sonra Ulus 29’da akÅŸam yemeÄŸi yedi. Geceyi Ritz Carlton Otel’de geçiren ünlü yönetmen, Hürriyet’in sorularını yanıtladı:Umarım geceyi rahat geçirmiÅŸsinizdir?Ä°stanbul’da olmak çok güzel. Hele BoÄŸaz manzarasına karşı uyumak inanılmaz keyifliydi. Ama bir sorun vardı tabii. Ne yazık ki yalnızdım...Dün akÅŸam saatlerinde geldiniz, ilk planda bugün gitmek vardı ama bu gece de buradasınız. Ziyaretinizin sebebini öğrenebilir miyim?Ä°lk baÅŸta planım Büyük Ä°skender’in ardından Yunanistan ve Türkiye’ye gitmekti. Ama Geceyarısı Ekspresi nedeniyle bundan vazgeçtim. Daha sonra filmimi Türkiye’de dağıtan ÅŸirket olan Pinema’nın sahibi Pamir DemirtaÅŸ, filmin burada çok iyi iÅŸ yaptığını söyledi ve gelmem konusunda ısrar etti. Kültür Bakanlığı da davetini ikinci kez tekrarladı. Geceyarısı Ekspresi nedeniyle ilgili bir sorun çıkmayacağını, 30 yıl önceki öfkenin geçmiÅŸte kaldığını söylediler. Bunu duyunca sevindim ve gelmek istedim. Åžehri ve deÄŸiÅŸen Türkiye’yi yeniden görmek güzel.1970’lerde Türkiye’deydiniz. Bu kadar zaman sonra ne gibi deÄŸiÅŸiklikler gördünüz.Burada Lübnan dönüşü sadece bir gün kalmıştım. Ama o zamanla ÅŸimdiyi karşılaÅŸtırdığımda Türkiye’deki deÄŸiÅŸiklikler beni ÅŸoke etti diyebilirim. Eski havaalanı küçük ve bakımsızdı. Ama dün geldiÄŸim yer son derece modern ve büyüktü. Zihniyet de çok deÄŸiÅŸmiÅŸ elbette. O zamanlar her yerde Tarzan çizgi romanları, maço görünümlü, çirkin reklamlar vardı etrafta. Åžimdi ise eski moda hiçbir ÅŸey yok ülkenizde. Bir de 1970’li yıllarda bütün Türk kadınlarının ÅŸiÅŸman olduÄŸunu düşünürdüm, ama ÅŸimdi bakıyorum da, çok yanılmışım. Türkiye adına çok sevindirici geliÅŸmeler, ilerlemeler olduÄŸunu görüyorum.Geceyarısı Ekspresi’nin senaryosunu yazmanız için teklif aldığınızda neden tekrar Türkiye’ye gelip, bir inceleme yapmadınız?Türkiye’de geçirdiÄŸim o bir gecenin ardından üç yıl sonra Columbia, Billy Hayes’in yazdığı kitaptan yola çıkarak bir senaryo yazmamı istedi. Billy Hayes, Türkiye’de hapis yatmış ve kaçmıştı. Buraya gelip o konu hakkında araÅŸtırma yapmak gibi bir ÅŸey söz konusu olamazdı. Kitabı okudum, onunla konuÅŸtum ve senaryoyu yazdım.Siz o hikayeye inanıyor musunuz? Billy Hayes bir röportajında filmin tüm gerçekleri yansıtmadığını söylemiÅŸti.Kitabı okuyup, filmi tekrar izleyebilirsiniz. Ama biliyorum ki, Billy o zamanlar filmden çok memnundu ve hikayesini aynen yansıttığını söylüyordu. Sizlere böyle demiyor olabilir gerçi. Senaryo Billy Hayes’in kitabını ve bana anlattıklarını aynen yansıtıyor.Bu senaryoyu yazmış olmaktan piÅŸman mısınız?Melodramatik yapısından piÅŸmanlık duyuyorum. Irkçı yansımalar olmuÅŸ olabilir, ama bilerek, bir ulusu incitmek için yaptığım hiçbir ÅŸey yok. O zaman gençtim ve yazılanların, bana anlatılanların haksızlık olduÄŸunu düşünmüştüm. Åžimdi bu yaşımda benzer haksızlıkların dünyanın pek çok yerine hakim olduÄŸunu görüyorum. Ama tekrarlıyorum, senaryo bana anlatılanlardan ve bir kitaba baÄŸlı kalınarak yazıldı. Geceyarısı Ekspresi’nin yönetmeni siz olsanız neleri deÄŸiÅŸtirirdiniz?Alan Parker iyi bir iÅŸ yapmış ama her ÅŸeyi çok düz bir çizgide anlatmayı tercih etmiÅŸ. Ben biraz daha yumuÅŸak geçiÅŸler yapabilirdim. Mesela o zamanlar cezaevi hücrelerinde birtakım insanlar gün sayarken, yandaki hücrede eÄŸlence olabiliyordu. O sistemde benim çok sevdiÄŸim bir tezat vardı, belki bunu yumuÅŸak geçiÅŸlerle yansıtabilirdim.Atatürk’ün hayatı hakkında bir film yapmayı düşünüyor musunuz?GeldiÄŸimden beri herkes bunu soruyor.Evet, çünkü ülkelerin, ulusların tarihini deÄŸiÅŸtiren liderlerin hayatlarını konu alan pek çok tarihi film çektiniz. Ãœstelik ÅŸu anda da Türkiye’desiniz...Pek çok büyük lider var ve Atatürk de bunlardan biri. Eminim çok büyük bir insandı, onunla ilgili daha çok ÅŸey okumam lazım. Oliver Stone’un açıklamasıTürkiye’ye gelmekten çok mutluyum. Buraya son filmim ‘Büyük Ä°skender’in Türkiye dağıtıcısı Pamir Demirtaş’ın daveti ve Sayın Kültür ve Turizm Bakanı Erkan Mumcu’yla görüşmek amacıyla geldim. Büyük Ä°skender, hayatım boyunca hayranlık duyduÄŸum bir kiÅŸilik olmasının yanısıra, bu ülkenin topraklarına da tarihi bir zenginlik katmıştır. Yaklaşık 30 yıl önce ‘Midnight Express’ filminin yayınlanmasının ardından yaÅŸanmış olan yanlış anlaşılmalardan ve Türkiye’de pek çok kalbin kırılmış olmasından dolayı üzüntü ve piÅŸmanlık duymaktayım ve bu filmin yaratmış olduÄŸu ırkçı yansımanın farkına varmış bulunmaktayım. DiÄŸer taraftan senaryom Bill Hayes’le yaptığım röportajlara ve onun biyografisine dayanmaktaydı. Kendisi Türkiye’den uyuÅŸturucu kaçırırken yakalanmış ve 30 yıl hapse mahkum olmuÅŸ, ancak 5 yıl mahkumiyetten sonra hapisten kaçmıştı. O zamanlar genç olduÄŸum ve senaryoyu biraz fazla dramatize ettiÄŸim doÄŸrudur ama o zamanlarda Türk hapishane sistemindeki yetersizlik, 1984 yapımı ‘Yol’ adlı filminde Yılmaz Güney tarafından ve çeÅŸitli Ä°nsan Hakları kuruluÅŸlarınca deÄŸinilmiÅŸtir. Bu durum birçok ülke için geçerlidir ve söz konusu durum adalet sisteminin yetersizliklerinden kaynaklanmaktaydı. Kendi ülkem baÅŸta olmak üzere, ki orada gittikçe sertleÅŸen ceza kanunları ve tutuklamalar genel politikaları hayatım boyunca protesto ettim. Son yıllarda Türkiye’nin adalet sistemindeki iyileÅŸtirmeler ve sosyal reformlarda bir hayli yol kat ettiÄŸini biliyorum ve Avrupa BirliÄŸi’ne entegrasyonunuzu dilerim.Oliver Stone’un ‘Büyük Ä°skender’ filmiyle ilgili söyledikleri yarın KELEBEK’te...Â