Sinsi hastalık sarkoidoz

Sarkoidoz 100 yılı aÅŸkın bir süredir tanınıyor. Belirtileri her hastada farklı olabiliyor. Ancak efora baÄŸlı nefes darlığı hemen hepsinde ortak ÅŸikayet.Nedeni hálá tam olarak bilinmeyen hastalığın, kalıtsal yatkınlığı olan kiÅŸilerde çevresel faktörlerin de etkisiyle ortaya çıktığı düşünülüyor. Genellikle tesadüfen, akciÄŸer filminde rastlanıyor. Tüberküloz mikrobu gibi bazı enfeksiyon etkenleri, çam aÄŸacı polenleri, killi toprak, oksalat, berilyum, alüminyum, zirkonyum ve talk gibi dış etkenler suçlanıyor. l Sarkoidoza kimlerde daha sık rastlanır?Sarkoidoz, genellikle 20-40 yaÅŸ arasında ve daha çok kadınlarda görülür. l Hastalığın belirtileri nelerdir?TeÅŸhis konduÄŸunda hastaların yaklaşık üçte ikisinde herhangi bir belirti bulunmuyor. BaÅŸka bir amaçla akciÄŸer filmi çekildiÄŸinde rastlantısal olarak tanı konur. Vücutta her organ tutulabilse de en sık etkilenen organlar akciÄŸerler. Hastaların yüzde 90’ında akciÄŸer tutulumu mevcut. Belirtiler kiÅŸiden kiÅŸiye büyük farklılıklar gösterir. Özellikle eforla gelen nefes darlığı, kuru öksürük, bazen balgam, kan tükürme, göğüs aÄŸrısı, ateÅŸ, halsizlik, iÅŸtahsızlık ve kilo kaybı görülebilir. Deri tutulumu olanlarda bacakların ön yüzlerinde aÄŸrılı, kırmızı ÅŸiÅŸlikler ve yüzde morumsu lekeler bulunabilir. Görme bulanıklığı, gözlerde yaÅŸarma ya da kuruma, batma hissi, kızarıklık olabilir. Daha ender olarak glokom (göz tansiyonu) ya da katarakt geliÅŸebilir. Bazı hastalarda göz tutulumu ilk bulgu olabilir. Daha az sıklıkta kalp tutulumuna baÄŸlı ritm bozuklukları, karaciÄŸer, dalak ve lenf bezi büyümesi, böbrek yetersizliÄŸi ve/veya böbrek taÅŸları, beyin tutulumu ve yüz sinirlerinde felçler, duyma kaybı, baÅŸ dönmesi, burun akıntısı, koku alamama, burun kanaması, iskelet sisteminin tutulmasıyla eklem aÄŸrıları, el ve ayaklarda aÄŸrılı kistler de görülebilir.l Sarkoidoz bulaşıcı mıdır?KiÅŸiden kiÅŸiye bulaÅŸmaz.l Tanı nasıl konur?En önemli tanı araçlarından biri akciÄŸer filmi... Sarkoidozun evrelenmesi, akciÄŸer filmi bulgularına göre yapılır. AkciÄŸer filminde lenf bezlerinde büyüme, akciÄŸer dokusunda iltihaplanma saptanabilir. Nadiren akciÄŸerlerin etrafını saran zarın içinde sıvı birikimi olur. Bilgisayarlı tomografi de tanıda kullanılabilecek yararlı bir görüntüleme yöntemi. Kesin tanı, bronkoskopi veya lenf bezleri ya da tutulan organların biyopsisiyle konur. Solunum fonksiyon testleri, bazı kan tetkikleri ve sintigrafi de tanıda yardımcıdır.l Tedavisi nasıl yapılır?Sarkoidozun tedavisinde en etkili ilaç kortizondur. Ancak bazen (özellikle gençlerde) tedavisiz de düzelebildiÄŸinden, kortizon tedavisi gerçekten gerekli hastalarla sınırlandırılmalı. Herhangi bir yakınması ve solunum fonksiyon bozukluÄŸu olmayan hafif vakalar, 3-6 ay boyunca izlenir. Bu süre zarfında hastanın ÅŸikayeti olmazsa, hastaya tedavi verilmez ve iki yıl boyunca sadece izlenmeye devam edilir. Göz, merkezi sinir sistemi, kalp gibi kritik organların tutulumunda kortizon tedavisi ÅŸarttır. AkciÄŸerlerde lenf bezi büyümesi tek bulguysa, kortizon tedavisi gereksiz. Ancak nefes darlığı ve öksürük gibi yakınmalar varsa tedavi verilir. Olumlu yanıt alınan hastalarda kortizon düzeyi yavaÅŸ yavaÅŸ azaltılarak 8-12 ay kadar sürdürülür. Ağır vakalarda tedavi 1,5 yıla kadar uzatılabilir. Kortizon tedavisine yanıt alınmayan hastalarda bağışıklığı baskılayıcı çeÅŸitli ilaçlar kullanılabilir.Hazırlayan:Mesude ERÅžANÂ