Şimdi de iki babalı bebekler yolda

Erkek kısırlığı tedavisi için yapılan araştırmalar sonucunda, ‘‘İki babalı bebek’’ döneminin başına gelindi. Araştırmalara göre, testislerden alınacak sperm üreten kök hücreler, bir başka erkeğe ekilerek sperm üretilecek. Olgunlaşan spermle yumurta döllenecek. Böylece bir anlamda iki babalı bebekler dünyaya gelecek.

Avrupa'nın en önemli üreme sağlığı kongrelerinden olan ‘Uluslararası Üreme Sağlığı Kongresi’nde insan klonlanmasının (kopyası) önünde ciddi, bilimsel, etik, sosyal ve dini sorunlar ortaya konuldu. Klonlama tartışıladursun, erkek ve kadın kısırlığını aşmak için umut vaad eden başka yeni teknikler uzak değil. Kadın yumurtasına, bir başka kadından alınan stoplazmanın transfer edilmesiyle elde edilen ‘‘iki anneli bebek’’lerle ilgili ilk veriler dünya gündemine otururken, erkek kısırlığı tedavisinde de ‘‘iki babalı bebek’’ döneminin başına gelindi. Araştırmalara göre, testislerden alınacak sperm üreten kök hücreler, bir başka erkeğe ekilerek sperm üretilecek. Olgunlaşan spermle yumurta döllenecek. Böylece bir anlamda iki babalı bebekler dünyaya gelecek.

İnsan klonlanması ile ilgili açıklamaları nedeniyle birçok meslektaşı tarafından eleştirilen İtalyan Prof. Dr. Severino Antinori bile kopyalanan hayvanlarda genetik, anatomik bozukluk, normalden büyük ve kısa ömürlü olma gibi sorunlar yaşandığını söylüyor. Prof. Dr. Antinori, ne zaman aşılacağı bilinmeyen bu sorunlara rağmen insanların klonlanması gerektiği düşüncesinde ısrar ederken, kongreye katılan, her biri konusunda dünyaca saygın bilimadamları kısırlık tedavisinde başka yöntemlerin üzerinde duruyorlar. Öyle anlaşılıyor ki kadınlar için yumurtaya ‘‘gençlik enjeksiyonu’’nu, erkekler için ise kök hücreden başka erkekte sperm üretimi gibi yöntemlerin yanı sıra, yumurtalık dokusu, yumurta ve kök hücrelerin dondurulmasıyla, gelecekte yeni bankaların kurulması gündeme gelecek.

Anlatılanların birçoğu bilim kurgu kitaplarından alıntılara benzese de ileride kök hücreler farklılaştırılarak, sadece organ üretimi veya hasar gören organların onarımı değil, cinsiyet kromozomlarının (X ve Y) üretilmesi de sağlanabilecek.

300 KİŞİ HAZIR

Antalya'daki kongrede ilgi ve tepkiyi en fazla çeken konuşmacı kuşkusuz Prof. Dr. Antinori oldu. ‘‘Ben de insanları seviyorum ve kötü birşey yapmak istemiyorum’’ diyen Prof. Dr. Antinori, er ya da geç insanların kopyalanması gerektiğinde ısrar etti. İnsan kopyalamasını sadece spermi olmayan erkeklere tedavi edici amaçlı kullanacağını belirten Prof. Dr. Antinori, ‘‘Dünyada 100 milyon kadar erişkin erkekte hiç sperm yok. Kısır erkeklerin yüzde 70'i başkasının spermiyle çocuk sahibi olmak istemiyor. Kendilerine ait, biyolojik çocuk istiyorlar. Bunların çocuk sahibi olmak için kopyalama dışında hiçbir umutları kalmadı. Ancak ‘Oğlum öldü aynısını kopyalayın' ya da ‘Sevgilim öldü kopyalayın' diye gelenleri geri çevireceğim.

Aptalca şeyler bunlar. İnsanlar kopyalandıklarında birbirlerinin aynısı asla olamazlar. Ama belki çok ilerde, işler çok iyi giderse yapılabilir’’ dedi. Ekim ayından sonra tedavi edici klonlamaya başlayacaklarını anlatan Prof. Dr. Antinori, ‘‘Kopyalanan hayvanlarda görülen sorunlar ve anomaliler çok önemli. Belki de kısır erkeklerde kopyalama yöntemi için daha erken. Ama birkaç yıl içinde de milyonlarca erkeğin çocuk sahibi olabilmesi için tek yöntem olabilir’’ dedi. Kopyalanmak için başvuranların sayısının 600'e ulaştığını söyleyen Prof. Dr. Antinori, ‘‘300'ü genetik olarak incelendi. Hazırlar’’ dedi.

Bir spermi iki erkek büyütecek

Belçikalı Prof. Dr. Herman Tournaye, gelecekte, özellikle genç erkeklerin testislerinde bulunan kök hücrelerin dondurularak saklanacağı, ileri yaşlarda da tekrar testislere verilerek sperm üretmelerinin sağlanabileceğini söyledi. Prof. Dr. Tournaye, bu kök hücrelerin, başka bir erkeğin testislerine nakledilerek burada yeni sperm yapabilme özelliği kazandırılmalarıyla ilgili çalışmaların da umut verdiğini belirtti. Farelerde ve maymunlarda yapılan deneylerin ilk sonuçlarının sevindici olduğunu söyledi.

Bizde tüp bebek bile makbul değil

Kongre başkanı Hacettepe Tıp Fakültesi Kadın Kastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Timur Gürgan, dünyada taşıyıcı annelik, yumurta ve sperm bankaları, embriyo hakları, kopyalama gibi genel kavramlar tartışılırken, Türkiye'de hala tüp bebek tekniklerinin bile kamuoyunda genel bir kabul görmediğini söyledi. Prof. Gürgan, Türkiye'de 36 tüp bebek merkezinde kaliteli hizmet verilmesine rağmen, programsızlık ve hukuksal yetersizliklerin uygulamaların önünü tıkadığını belirtti.