Sıcak çarparsa ne yapmalı
Güncelleme Tarihi:
Banu TUNA
Oluşturulma Tarihi: Temmuz 21, 2001 01:47
Sıcaklar bastırınca sokağa çıkmayın uyarıları artıyor ancak uzmanlar gerçekçi olmak gerektiğini söylüyor. Neredeyse herkesin çalıştığı günümüz toplumunda sokağa çıkmamak imkansız. Gerekli önlemleri aldığınız sürece sıcak sizin için tehdit olmaktan çıkacaktır.
Yaz mevsiminin en sıcak günlerini yaşıyoruz. Bazı bölgelerde sıcaklık 40 derecenin, nem oranı yüzde 90'ın üzerine çıktı. Üstelik bu hava raporlarının bildirdiği sıcaklık. Bu meteorolojik ölçümler bir siper içinde ve gölgede yapılıyor. Gerçekte özellikle şehirlerde sıcaklık 60 dereceye kadar yükselebiliyor.
İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Ekoloji ve Hidroklimatoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Zeki Karagülle yaz aylarında asfaltın birkaç santim üzerinde yapılan ısı ölçümlerinin 60 dereceyi gösterdiğini doğruluyor. Bu nedenle hava sıcaklığı 30 derece olarak ilan edildiği anda dikkatli olmak gerekiyor.
Yüksek ısıyla birlikte ortaya çıkan rahatsızlıklar sıcak ve güneş çarpması, sıcak bitkinliği ve sıcak krampları olarak sıralanıyor. Karagülle sıcak çarpması ile güneş çarpması arasında çok büyük bir fark bulunmadığını belirtiyor: ‘‘Güneşin neden olduğu sıcak çarpmasına güneş çarpması, başka sıcak ortamlarda bulunmaya bağlı meydana gelenlere de sıcak çarpması denebilir.’’
Sıcak çarpması vücudun kendi iç sıcaklığını dengede tutamayıp, mekanizmanın iflas etmesi durumunda ortaya çıkıyor. Isıyı dengede tutmaya yarayan fonksiyonlardan biri terleme. Vücut ilk olarak kanı soğutmak için vücudun uç kısımlarına gönderiyor. Terleme, uç kısımlardaki damarların genişlemesi, buralara bol miktarda kan gitmesi ve o kandan ter olarak sıvı kaybı meydana gelmesi olarak tanımlanıyor. Ter buharlaşıyor ve böylece vücut dışarıya ısı atıyor.
NEM TERLEMEYİ ZORLAŞTIRIYOR
Terlemek ve terin buharlaşması önemli. Hava hareketleriyle terin buharlaşmasını kolaylaştırmak gerekiyor. Böylece kişi tekrar terleyebiliyor. Nemli sıcakta terleme ve terin buharlaşması zor olduğu için ısı kaybı yeterli düzeyde yapılamıyor. Bu nedenle nemli bir ortamda sıcağa maruz kalmak, kuru ortamdan daha olumsuz etkiliyor.
Sıcak çarpmasında vücudun iç sıcaklığı 40 derecenin üzerine çıkıyor. Bu noktada yaşam tehlikeye giriyor. Cilt kırmızı, sıcak ama kuru bir hal alıyor. Vücut dış ısıyla başedemeyeceğini anlayınca bir noktadan sonra terlemeyi bırakıyor. Vücut ısısı 40 derecenin üzerine çıktığında ondan sonra 15 dakika yaşamak mümkün. Nabız kuvvetli ve dolgun atmaya başlıyor, kusma ve baygınlık hissi geliyor.
Sıcak çarpmasının ön aşaması sıcak bitkinliği. Bunu zaten hepimiz farklı derecelerde günlük hayatımızda yaşıyoruz. Çabuk sinirlenme, yorgunluk, isteksizlik olarak kendini gösteriyor. Bu düzeyde kaldığı sürece de büyük sorun yaratmıyor.
GÜNEŞ ÇARPMASI
Belirtiler
Yüz ve baş derisi ısınır, kızarır.
Halsizlik, baş ağrısı, baş dönmesi, huzursuzluk, mide bulantısı görülür.
Ensede sertlik hissedilir.
Ağır vakalarda bilinç kaybolur.
Ne yapmalı
Soğuk bir ortamda düz olarak yatırılmalı, baş yukarı kaldırılmalı.
Giysilerin sıkan bölümleri çıkartılmalı.
Baş soğuk ve nemli örtülerle dışarıdan soğutulmalı, aynı anda hava akımı oluşturulmalı (örneğin vantilatörle).
NOT: Sıcak ve güneş çarpmasında hastaneye başvurmak şart. Çünkü hastanın oksijene ihtiyacı oluyor.
Yaz mevsiminin en sıcak günlerini yaşıyoruz. Bazı bölgelerde sıcaklık 40 derecenin, nem oranı yüzde 90'ın üzerine çıktı. Üstelik bu hava raporlarının bildirdiği sıcaklık. Bu meteorolojik ölçümler bir siper içinde ve gölgede yapılıyor. Gerçekte özellikle şehirlerde sıcaklık 60 dereceye kadar yükselebiliyor.
İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Ekoloji ve Hidroklimatoloji Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Zeki Karagülle yaz aylarında asfaltın birkaç santim üzerinde yapılan ısı ölçümlerinin 60 dereceyi gösterdiğini doğruluyor. Bu nedenle hava sıcaklığı 30 derece olarak ilan edildiği anda dikkatli olmak gerekiyor.
Yüksek ısıyla birlikte ortaya çıkan rahatsızlıklar sıcak ve güneş çarpması, sıcak bitkinliği ve sıcak krampları olarak sıralanıyor. Karagülle sıcak çarpması ile güneş çarpması arasında çok büyük bir fark bulunmadığını belirtiyor: ‘‘Güneşin neden olduğu sıcak çarpmasına güneş çarpması, başka sıcak ortamlarda bulunmaya bağlı meydana gelenlere de sıcak çarpması denebilir.’’
Sıcak çarpması vücudun kendi iç sıcaklığını dengede tutamayıp, mekanizmanın iflas etmesi durumunda ortaya çıkıyor. Isıyı dengede tutmaya yarayan fonksiyonlardan biri terleme. Vücut ilk olarak kanı soğutmak için vücudun uç kısımlarına gönderiyor. Terleme, uç kısımlardaki damarların genişlemesi, buralara bol miktarda kan gitmesi ve o kandan ter olarak sıvı kaybı meydana gelmesi olarak tanımlanıyor. Ter buharlaşıyor ve böylece vücut dışarıya ısı atıyor.
NEM TERLEMEYİ ZORLAŞTIRIYOR
Terlemek ve terin buharlaşması önemli. Hava hareketleriyle terin buharlaşmasını kolaylaştırmak gerekiyor. Böylece kişi tekrar terleyebiliyor. Nemli sıcakta terleme ve terin buharlaşması zor olduğu için ısı kaybı yeterli düzeyde yapılamıyor. Bu nedenle nemli bir ortamda sıcağa maruz kalmak, kuru ortamdan daha olumsuz etkiliyor.
Sıcak çarpmasında vücudun iç sıcaklığı 40 derecenin üzerine çıkıyor. Bu noktada yaşam tehlikeye giriyor. Cilt kırmızı, sıcak ama kuru bir hal alıyor. Vücut dış ısıyla başedemeyeceğini anlayınca bir noktadan sonra terlemeyi bırakıyor. Vücut ısısı 40 derecenin üzerine çıktığında ondan sonra 15 dakika yaşamak mümkün. Nabız kuvvetli ve dolgun atmaya başlıyor, kusma ve baygınlık hissi geliyor.
Sıcak çarpmasının ön aşaması sıcak bitkinliği. Bunu zaten hepimiz farklı derecelerde günlük hayatımızda yaşıyoruz. Çabuk sinirlenme, yorgunluk, isteksizlik olarak kendini gösteriyor. Bu düzeyde kaldığı sürece de büyük sorun yaratmıyor.
GÜNEŞ ÇARPMASI
Belirtiler
Yüz ve baş derisi ısınır, kızarır.
Halsizlik, baş ağrısı, baş dönmesi, huzursuzluk, mide bulantısı görülür.
Ensede sertlik hissedilir.
Ağır vakalarda bilinç kaybolur.
Ne yapmalı
Soğuk bir ortamda düz olarak yatırılmalı, baş yukarı kaldırılmalı.
Giysilerin sıkan bölümleri çıkartılmalı.
Baş soğuk ve nemli örtülerle dışarıdan soğutulmalı, aynı anda hava akımı oluşturulmalı (örneğin vantilatörle).
NOT: Sıcak ve güneş çarpmasında hastaneye başvurmak şart. Çünkü hastanın oksijene ihtiyacı oluyor.