Şehri papağanlar bastı

İstanbul’da bir papağanla karşılaşmak artık olağandışı bir durum değil. Parklarda veya bahçelerde sürü halinde yaşıyorlar. Sesleriyse kargalarla yarışıyor! Yani bu sabah sizi uykudan uyandıran bir karga veya martı değil papağan olabilir.
Peki papağanlar nereden çıktı? Bir rivayete göre bundan 20-30 yıl önce bir tüccar tarafından kafeslerin içinde İstanbul’a getirildiler, ancak gümrüğe takılınca bir süre bekletilip özgür bırakıldılar. Bir başka söylentiye göreyse evcil hayvan taşıyan bir gemiden kaçtılar. Ardından da Mısır Çarşısı’nda satılmak üzere bir kamyona yüklenen ve kamyonun devrilmesiyle kaçan başka bir sürüyle birleştiler. Bu söylentilerin hiçbiri istilanın başlangıcını ispatlayacak nitelikte değil. Ama bir gerçek var ki İstanbul’u artık papağanlarla da paylaşıyoruz.

PAPAĞANLAR KARGALARA KARŞI

İstanbul’da yaşayan papağanların iki türü var: ‘Yeşil papağan’ (Psittacula Krameri) ve biraz daha büyük olan ‘İskender papağanı’ (Psittacula Eupatria.) Doğa Derneği Kuş Gözlem Sorumlusu Evrim Tabur’a göre, bu papağanlar Himalayalar’da görülen Asya türü papağanlar. Nüfuslarıysa giderek artıyor. Soğuk kış günlerinde sorun yaşamıyorlar. Güçlü hayvanlar. Kargalarla ettikleri kavgaları da genelde kazanıyorlar!
Kuş Gözlemcisi Dilek Şahin’e soruyoruz: “Papağanlar başka metropolleri de istila etti mi?” Cevap olumlu: “Her iki tür de Avrupa’nın birçok bölgesinde yayılıyor. Onlara İngiltere, Almanya, Belçika, İtalya ve İsrail gibi ülkelerin büyük şehirlerinde de rastlamak mümkün.”
Bu papağanlar nispeten yeni ama Evrim Tabur, yeşil papağanların Osmanlı devrinde de yaşamış olabileceğini söylüyor: “Osmanlı’da bir geleneğe göre dileği olanlar Topkapı Sarayı’nın hasbahçesine gider, dilek diledikten sonra oradaki kuşları serbest bırakırlarmış. Yıllar önce bu geleneği tasvir eden bir minyatür görmüştüm. Tasvir edilen kuşlar arasında yeşil papağan da vardı.”
İstanbul’daki papağan nüfusuysa net değil. Dilek Şahin “Benim Beşiktaş’taki tünekten elde ettiğim maksimum sayı 350 yeşil papağan. İskender papağanıysa dağınık tüneklediğinden sayı bilgisi toplamak zor” diyor.
Sadece İstanbul değil başta İzmir, Ankara, Yalova olmak üzere birçok yerde yeşil papağanlara rastlayabilirsiniz. İskender papağanıysa daha dar bir yayılıma sahip ama İstanbul dışında Ankara’da da kaydı var. Şahin burada bir noktaya dikkat çekiyor: “Gözlem sırasında, özellikle uçarken iki türü birbirinden çok rahat ayıramadığımız için İskender papağanları, yeşil papağan olarak kaydediliyor olabilir. Bu konuda daha detaylı çalışmalara ihtiyaç var.”

Çınar seviyorlar

Doğa Derneği Bilim Koordinatörü Süreyya İsfendiyaroğlu, İstanbul’un papağanlarının genelde büyük çınar kavuklarında yaşadığını söylüyor. Yuva yeri açısından daha az rekabet olduğu için ormanlardansa şehirdeki park ve bahçelerde yaşamayı tercih ediyorlar.

Nerede rastlarsınız?

Dolmabahçe Sarayı’nın önü
Baltalimanı’ndaki Behçet Kemal Çağlar Anadolu Lisesi’nin bahçesi
Gülhane Parkı
Yıldız Sarayı Bahçesi
Çengelköy’de çeşitli parklar
Etiler/Ulus

Ne yer ne içerler?

Her iki tür de genel olarak meyveyle besleniyor. Dilek Şahin gözlemleri sırasında parkta atılan ekmekleri yediklerini bile görmüş. Martılara attığımız simitden papağanlara ayırmakta fayda var!