Sarsılmış bebek sendromunu

Mesude ERŞAN
�
Uzmanlar bebeklerin böyle travmaya uğramasına “sarsılmış bebek sendromu” diyor. Beyin sarsılıyor, damarlarda yırtılmalar veya kopmalar meydana geliyor. Bazen bebek kaybediliyor, bazen de geri dönüşü olmayan nörolojik tahribatlar oluşuyor. Antalya’da düzenlenen 4’üncü Akdeniz Adli Bilimler Kongresi’ne katılan Iowa Üniversitesi Çocuk Koruma Program Direktörü Pediatrist Doç. Dr. Resmiye Oral, sarsılmış bebek sendromu olgularının önlenmesi için annelerin daha doğumhanede, çok ağlayan bebeklerini sakinleştirmek konusunda eğitilmesi gerektiğini söylüyor.

Bebeklerin özellikle ilk 3 ayı, anne babalara zor anlar yaşatır. Bir türlü bitmeyen ağlama nöbetleri, zaten yorulmuş olan ebeveynleri sinirlendirebilir. Bazıları da maalesef öfkesine yenik düşer ve bebeği sarsarlar. Basit sanılan bu sarsmanın yanı sıra yine susturmak ya da uyutmak için battaniye içinde, ayakta sallamak da beyinde benzer etkiyi yapabiliyor.
Sarsılmış bebek sendromu vakalarını yakalayabilmek için, ilgili kongrelerde sosyal hizmet uzmanları, adli tıp doktorları, pediatrist ve beyin cerrahlarına konuyla ilgili kurslar veriliyor. Doç. Dr. Resmiye Oral, “Bu sendromun üzerinde giderek daha fazla duruluyor ama maalesef profesyonellerimiz henüz öğrenme aşamasında oldukları için yeterince tanı konamıyor” diyor.

AĞLAYAN BEBEKLE BAŞ ETME YOLLARI

ABD’de yeni doğum yapan annelere, hemşireler kısa bir eğitim veriyor. Bebeklerin günde 3-4 saat ağlamasının normal olduğunu anlatıyor, bununla nasıl baş edeceklerini öğretiyorlar. Doç. Dr. Resmiye Oral, “Bebek ağlayarak kendini ifade eder. Ağlamasını durdurmak için annelere önerimiz, onu kucağına alması, hafif hafif sallaması. Arada ‘şiiiiii’ dediğimiz beyaz gürültü yaparak sakinleştirmeye çalışması. Battaniyeyle hafif bir sıkılıkta sararak, kol ve bacaklarıyla kendini korkutmasının engellenmesi de işe yarar. Bebek arabasına koyup, öne arkaya iterek sallamak da bir yol. Beşiği varsa yine çok hafif sallamak, arabaya koyup gezdirmek susturmada yardımcı olabilir” diyor.
Peki tüm bu yöntemleri denedik ama bebek hâlâ bütün hızıyla ağlıyor... Doyurun, altını temizleyin, yatağına bırakın, etrafında zarar verebilecek ne varsa uzaklaştırın. Işığı kapatın ve odadan çıkın. Kendinizi rahatlatın. 10’a kadar sayarak derin derin nefes alın. Bir arkadaşınıza, yakınınıza telefon edin, sıkıntınızı, geriliminizi anlatın ya da eşinizi, komşunuzu çağırın, yardım isteyin. Ama kesinlikle çocuğu sarsmayın!
Doç. Dr. Oral’ın verdiği bilgiye göre, ABD’de bebekleri sarsanların yüzde 80’i erkek. Bunların yarısı babalar, yüzde 20 kadarı annenin erkek arkadaşı, diğerleri de bakıcılar. Türkiye koşulları farklı. Türkiye’de erkekler, babalar çocuklara pek bakmadığından bebekleri en fazla sarsanlar, anneler. Sarsılmış bebekler hastanelere çoğu kere kardeşi kucağından düşürdü veya yataktan düştü diye getiriliyor.

2 YAŞIN ALTINDA ÖLÜMLER DAHA SIK

Yeditepe Üniversitesi Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı’ndan Prof. Dr. Reha Cengizlier, 2 yaşın altındaki bebeklerde ölüme daha sık rastlandığını söylüyor: “Henüz boyun kasları güçlenmemiş bebeklerin başlarını kontrol etmekte zorlandığı bu dönemde sarsılmalar sonucu beyin, kafatasının içerisinde öne arkaya hareket eder. Daha yumuşak ve sıvımsı bir yapıda olan bebek beyninin kan damarlarının ve beyin hücrelerinin kopmasına neden olur. Oluşan beyin kanamaları, bebeğin ölümüne yol açabilir. 2 yaş ve altı çocuklarda bu tip ölümlerin daha sık görülmesinin nedeni kafatasının vücuda oranla daha büyük olması.”
Sarsılmış bebek sendromunda, beyin ve gözaltı kanamaları en önemli belirtiler. Hafif olan durumlar bulgu vermediği için doktorun doğru teşhis koyması zorlaşıyor. Sarsılmış bebek sendromu olan bebekler, kafa içi basınç artışına bağlı olarak apne, kasılmalar ya da koma haliyle sağlık kuruluşuna kaldırılıyor. Son verilere göre, bu bebeklerin yaklaşık 3’te 1’i ölüyor, 3’te 1’i ağır nörolojik engelli olarak hayatına devam ediyor. Çok hafif bir şekilde, herhangi bir hasar olmadan atlatabilenlerin oranı ise sadece 3’ee 1.

Yol açtığı hasarlar:

· Beyin sarsıntısı
· Omurilik hasarı ve felci
· Körlük ya da göz bozukluğu
· Çeşitli felçler
· Normal gelişimde gecikme, motor gelişimde problem
· Kırık kemikler
· Çıkmalar
· Zeka geriliği

Havaya atmayın, zıplatmayın

Çocukları sevmek, eğlendirmek amacıyla yapılan birçok hareket istemeden sarsılmış bebek sendromuna yol açabilir:
· Bebeği ya da küçük çocuğu sevmek maksadıyla sertçe ve üst üste havaya atıp tutmak
· Sırtta ya da omuzda taşırken hızlı yürümek
· Çocuğu dizde ya da ayakta otururken zıplatmak ya da çocuk ile ata binmek
· Ayak bileklerinden tutup havada döndürmek
· Kollarından tutarak kendi etrafında döndürmek
· Ağlama nöbeti sırasında şiddetli şekilde ayakta sallamak