Salep hakkında her şeyi biliyor musunuz?
Güncelleme Tarihi:
Sadece mevsimlere göre tükettiğimiz bazı yiyecek ve içecekler bulunur. Dondurma, salep ve boza bunlar arasında en bilinenlerdir. Her ne kadar üreticiler bu alışkanlığı değiştirmeye çalışsa da dondurma kışın yenmiyor, boza ve salep de yazın içilmiyor. Kışın kralı olarak adlandırdığımız, boğazımızdan geçtiği an içimizi ısıtan salep…
Salep, aslında orkideler (orchidaceae) ailesinin değişik renkte çiçek açan bir kaç türünün toprak altı yumrularından elde edilen bir tozdur. “Yabani orkide” de denilen bu tip orkideler, halk arasında çayırotu veya çam çiçeği olarak da biliniyor. En çok yetiştiği bölgeler ise; güney ve güneydoğu anadolu bölgesi ile birlikte, kuzey anadolu bölgesinde bulunan Kastamonu ilimizdir.
Süte karıştırıp içtiğimiz salebin, toz olarak elde edilmesi ise gerçekten çok zahmetli; topraktan köklerine zarar verilmeden çıkarılan bu yabani orkide soğanları, yıkandıktan sonra önce süt veya suyla kaynatılıyor; sonra ipe diziliyor ve güneş zarar vereceği için gölgede kurutuluyor. Sonra da değirmende toz haline gelene kadar öğütülüyor. Böylece aktarlarda ve marketlerde satılan toz salep elde ediliyor.
1 kilo kuru salep elde etmek için ortalama 2600 adet orkide köküne ihtiyaç duyuluyor ve her orkide çiçeğinde sadece iki adet kök bulunuyor. Ülkemizde yılda üretilen salep miktarı 45 tondur. Bu da gerçek toz salebin fiyatının neden pahalı olduğunu bize açıklıyor. Salebin bileşiminde nişasta, şeker, yapışkan özelliği olan musilaj ve bazı azotlu maddeler bulunuyor. Aslolan salep ise işte içinde hiç bir katkı maddesi bulunmayan bu toz saleptir. Salebe asıl tadını veren şey pişirildiği sütün yağ oranı ve kalitesidir. Dışarıda satılan salepler ise maalesef çoğunlukla suyla pişiriliyor veya içine çeşitli katkı maddeleri konuyor.
Bu yüzden verdiği sıcaklık hissi dışında pek bir faydası yok. Salep, içinde bulunan “glikomannan” sayesinde sütle birleştiğinde şişiyor ve yoğunlaşıyor. Bu maraş dondurması üretiminde de sıklıkla kullanılıyor.
Vücuda faydaları ise saymakla bitmiyor;
- İçerdiği yapışkan musilaj sayesinde dokuları iyileştirir, öksürük ve bronşite iyi gelir.
- Bağırsakları yumuşattığı için kabızlığa karşı faydalıdır.
- Kalbi kuvvetlendirir.
- Vücudun ısısını dengeler.
- Adet sancılarına iyi gelir.
- Mide rahatsızlıklarına iyi gelir, hazmı kolaylaştırır.
- Sütle pişirildiğinde vücuda güç ve kuvvet verir.
- Afrodizyak özelliği kanıtlanmamış olsa da, tarçın ile birlikte tüketildiğinden ve tarçının da afrodizyak etkisi yüksek olduğundan vücut için böyle bir etkisi olabileceği de söylenebilir.