Åžahla ozan aynı bedende çatışıyor

Okullardaki tarih kitaplarında 16. yy’da Osmanlı’nın başına açtığı dertlerle anılan, Çaldıran’da Yavuz Sultan Selim karşısında yenilgisi coÅŸkuyla anlatılan Åžah Ä°smail, edebi kiÅŸiliÄŸiyle yeniden keÅŸfediliyor. Hatayi mahlasıyla yazdığı deyiÅŸler ve eserleri üzerine incelemeler son 10 yılda birbiri ardına yayımlanmaya baÅŸladı.Çocukluklarından beri Åžah Hatayi deyiÅŸleri dinleyen, çalıp söyleyen iki kuzen Hüseyin Albayrak ile Ali Rıza Albayrak bunlardan on birini bir seçkide topladı. ‘Şah Hatayi DeyiÅŸleri’ isimli albüme sazıyla, sesiyle Erkan OÄŸur, Ä°smail Hakkı DemircioÄŸlu, Aynur konuk olarak katıldı. Ä°kili, seçki için ‘Bu deyiÅŸler Åžah Ä°smail kadar dinleyicisinin de ruhuna ayna tutuyor’ diyor. Edebi merakınız mı yoksa etnik kökleriniz mi sizi Hatayi külliyatına yönlendirdi?- Her ikisinin de etkisi oldu. Hatayi, muhabbetlerde deyiÅŸleri çokça söylenen, çocukluÄŸumuzdan beri aile içinde dinlediÄŸimiz bir ozan. Küçük yaÅŸlardan beri birçok deyiÅŸini söyledik. Bize yabancı deÄŸildi. Kulaktan dolma bilgilerle tanımak yerine hayatını öğrenmek, eserlerini ve Anadolu’daki yansımalarını tanımak istedik. Elinizdeki albüm bu sürecin ürünüdür. Ä°lk albümümüz Batıni Nefesler’den sonra, gelenek içinde önemli yeri olan ve eserleri daha önce bir arada seslendirilmemiÅŸ bir ozan üzerine çalışmayı düşündük. Seyid Nesimi ya da Åžah Ä°smail olabilirdi. Anadolu kültürü üzerindeki, tarihi üzerindeki etkilerini göz önüne alarak Hatayi’yi seçtik.480 yılda Hatayi’nin deyiÅŸleri kuÅŸaktan kuÅŸaÄŸa aktarılmış, ÅŸekilden ÅŸekile girmiÅŸ. SeçtiÄŸiniz 13 deyiÅŸ orijinal eserler mi?- Hatayi divanının orijinali, yani TaÅŸkent Nüshası, Azerbaycan’da bir kütüphanede. Ayrıca Anadolu’da onun olduÄŸu söylenen yüzlerce deyiÅŸ var. Bu konudaki çalışmaların sayısı çok sınırlı. Yayımlananlar bile uzmanlarca fark edilmiyor. ÖrneÄŸin Ä°ranlı bir araÅŸtırmacının geçmiÅŸte Türkiye’de Hatayi deyiÅŸleri üzerine doktora tezi yazdığını duymuÅŸtuk. Bu üniversiteye gidip Edebiyat Fakültesi BaÅŸkanı’yla görüştük, tezi okumak istedik. ‘Hatayi kimdir’ diye sordu... Bununla birlikte Hatayi’nin baÄŸlama çalıp çalmadığını bilmiyoruz. Büyük ihtimalle günümüze ulaÅŸan tüm deyiÅŸler, onun ÅŸiirlerinden etkilenen ozanların bestesi. Biz bu seçkide, Anadolu kültürüne etki eden ve daha önce söylenmeyen deyiÅŸleri seslendirdik.Müzikler için alan çalışması yapmanız gerekti mi?- Bu konuda çalışan araÅŸtırmacılardan yardım aldık. Geleneksel ezgilerin yanı sıra iki besteye yer verdik. Enstrüman seçiminde baÄŸlama ailesinin tüm zenginliÄŸini sergilemeye, ayrıca bu ezgilerin söylendiÄŸi coÄŸrafyadaki otantik sazları kullanmaya özen gösterdik. 1940’lardaki kayıtları dinleyip çöğür, ÅŸelpe, ruzba gibi dede sazlarındaki tavrı günümüze taşımaya çalıştık. Santur ve kopuzla ses zenginliÄŸini artırmayı denedik.Ä°NSANLIÄžIN BÃœTÃœN HALLERÄ°Erkan OÄŸur, Ä°smail Hakkı DemircioÄŸlu gibi emprovizasyona açık müzikçilerle çalışmışsınız. Albümde emprovizasyonlara yer verdiniz mi?- Albümü 6 ayda, yaklaşık 450 saatlik stüdyo çalışmasıyla kaydettik. Öncelikle stüdyonun steril koÅŸullarından sıyrılıp muhabbet ortamının sıcaklığını yakalamaya çalıştık. Ozanlar her beyitten sonra ara naÄŸmede emprovize yapar. Biz de bu emprovizasyon ruhunu albüme taşımaya çalıştık. Sonuçta deyiÅŸlerin düzenlemesinde doÄŸaçlamalar baskın hale geldi.Bu seçki dinleyicisine neler kazandırabilir, dünyasını nasıl zenginleÅŸtirebilir?- Bu albüm öncelikle bir ÅŸahın ve ozanın portresi. DeyiÅŸlerde iki ayrı kimliÄŸi taşımanın çeliÅŸkilerini, çatışmasını, aynı zamanda insanoÄŸlunun öfkesini, çaresizliÄŸini, korkusunu, aÅŸkını, yakarışını ya da cesaretini görüyoruz. DeyiÅŸler bir yandan Hatayi’nin, bir yandan da biz insanoÄŸlunun ruhuna ayna tutuyor. Montaigne’in söylediÄŸi gibi, her insanda insanlığın bütün halleri vardır. Hatayi’nin deyiÅŸlerinde de...Müzikal yapısını deÄŸiÅŸtirmeden bu albümü konser ortamına taşımayı düşünüyor musunuz?- Konuk olarak katılan sanatçıların programı uyarsa ve teklif alırsak bu albümü konser ortamına taşımak isteriz.Batıni Nefesler ve Åžah Hatayi DeyiÅŸleri’ni izleyecek albümün içeriÄŸi konusunda herhangi bir fikir var mı?- Åžu anda bilmiyoruz. Hayat bizi nereye götürürse... Gelecek albümün içeriÄŸini bu yolculuk belirleyecek.EKONOMÄ° OKUDULAR MÃœZÄ°ÄžE GÖNÃœL VERDÄ°LERHüseyin Albayrak (30) ve Ali Rıza Albayrak (27) Sivas Uzunyayla kökenli bir ailenin kardeÅŸ çocukları. Almanya’da doÄŸan Ali Rıza, 9 yaşında Türkiye’ye dönüp amcasıyla yaÅŸamaya baÅŸladı. Aşık Pervane mahlasıyla deyiÅŸler yazan Hasan Albayrak hem yeÄŸenini, hem de oÄŸlunu ozan olarak yetiÅŸtirdi. Küçük yaÅŸlardan itibaren baÄŸlama çalan ikili ilk toplulukları ‘Grup Nefes’i Ä°stanbul Ãœniversitesi Ä°ÅŸletme Fakültesi’nde okurken kurdu. Halk Oyunları Kulübü’nün üyeleriyle birlikte konserler verdiler. Ali Rıza Albayrak halk müziÄŸinin yanı sıra barok müzik dinliyor. Hüseyin Albayrak ise Ä°ran kökenli etnik müzikleri araÅŸtırıyor. 2003’te yayımlanan ‘Batıni DeyiÅŸler’ ikilinin ilk profesyonel çalışmasıydı.Â