Yollarda uykuya dikkat! Tatiliniz zehir olmasın

 Trafik canavarı herkesin dilindedir ancak buna rağmen gereken özen gösterilmez ve acı sonlar yaşanır. Yaz aylarında bu acılar ne yazık ki giderek artar ve tatilde yollar kan gölüne döner.

 İşte bu trafik canavarına atfedilen kötü sonuçlanan suçlardan birisi de uykusuz ve yorgun olarak yola çıkmaktır. Uykusuz ve yorgun olarak yola çıkmak suçların en ağırlarından biridir çünkü doğrudan sürücünün kendisiyle ilişkili bir durumdur. Bu konuda yaşanan duyarsızlıkların faturası yüksek olmaktadır en ağır sonuçları olan kazalara sebebiyet vermektedir.

İnsana bağlı meydana gelen trafik kazaları tüm kazaların %90 'ını oluşturmaktadır. Ülkemizde yapılan istatistikler, uykusuz araç kullanmanın trafik kazalarına neden olmak bakımından oranı % 70.2 ile ilk sırada yer aldığını gösteriyor. Trafik kazası sebepleri arasında ikinci sırada aşırı hızlı araç kullanma, üçüncü sırada ise alkollü araç kullanmak yer almaktadır. Diğer ülkelerde trafik kaza oranlarında durum daha farklıdır. Aşırı uykululuğun getirdiği kaza yüzdeleri  diğer ülkelerde % 1-16 arasında değişmektedir.

 Konuyla ilgili görüşlerini aldığımız Psikiyatri Uzmanı Funda Güdücü Sağır "Uykulu ve yorgun araç kullanma ile ortaya çıkan kazaların tüm dünyada genel özelliklerinin ağır kazalar olduğunu" belirtiyor ve bu kazaların "gece geç saatlerde meydana geldiğini" belirtiyor. Uyku üzerindeki çalışmalarıyla bilinen Dr. Funda Güdücü Sağır "Gece uykusuzluk ve yorgunluk nedeniyle yaşanan kazalara genelde tek aracın karışmasına ve sürücünün araçta yalnız olmasına rastladıklarına" dikkat çekti. Yine Sağır'a göre "Kazanın hız limitinin yüksek olması, uzun, sıkıcı yollarda meydana gelmesi, olay yerinde fren izlerine rastlanmaması, aracın yoldan çıkması uykusuzluk ve yorgunluk nedeniyle meydana geldiğini göstermektedir" demektedir.

Peki bu tür kazalar daha çok kimleri tehdit eder?

Memory Center Nöropsikiyatri Merkezi'nden Psikiyatri Uzmanı Dr. Funda Güdücü Sağır'a göre "Özellikle uzun yol ve ağır vasıta sürücüleri tehlike altında". Bununla beraber "Sıklıkla gece yolculuğu yapmak zorunda olanlar, uyku bozukluğu yaşayanlar, vardiyalı çalışanlar, uyku verici veya dikkat dağınıklığına neden olan ilaç ya da alkol kullananların da risk altında olan kişiler olduğuna" önemle dikkat çekiyor.

"Yaklaşık 150 kilometreden fazla yolculuk, iki gün içinde 9 saatten az uyku risk yaratır" diyen Sağır, neden uyku bu kadar önemli sorumuza, "Araç kullanımında dikkat, konsantrasyon, hızlı karar verebilme, motor koordinasyonun oldukça önemli ve uyku halinde tüm bu yeteneklerin zayıfladığı hatta ortadan kalktığı" şeklinde bir cevap veriyor.

Yılda tahminen 10.000 kişiyi trafik kazasında kaybediyoruz. Sıcak, rahat, monoton ve yemek yenilen ortamlar, tatlı ve bol karbonhidrat içeren yiyecekler, yorgunluk ve uykuyu, uyku bozukluğu olmaksızın aktive eder.

Mikrosleep olarak tanımlanan birkaç saniye süren uyku ataklarının, iş kazaları ya da trafik kazalarına sebep olabileceği uyarısında bulanan Sağır, bu uyku atakları esnasında sürücünün en yakınındaki aracı, işareti fark edemeyeceğini ve yoldan çıkacağını, hatta duran ağaca çarpabileceğini belirtiyor. Araştırmaların "sürücülerin tahminen %25-50 si en az bir kere direksiyon başında uyuduklarını gösteriyor. Dr. Sağır sürücülerin uyku haline çok dikkat etmeleri konusunda dikkatli olmaları gerektiğine dikkat çekti. Uyku hali belirtilerinin neler olduğunu sorduğumuz Sağır, araç kullanırken sırtta, boyunda ağrılar, gözlerde karıncalanma, esneme, gözleri odaklamakta güçlük, trafik işaretlerinin fark edilmemesi ya da hatırlanmaması, aracın yolda sağa sola kayması, ani durup kalkışların olmasının uyku hali belirtileri olduğunu bunun fark edilebileceğini belirtti. Bu uyarılar ortaya çıktığında kesinlikle yola devam edilmemesi gerektiğini ısrarla vurgulayan Sağır, uykusuzluğun çaresinin yine uyku olduğunu belirtti. O nedenle uyku alametleri baş gösterdiğinde aracı uygun bir yere çekip 15-20 dakikada olsa uyumak en iyi çözümdür. Kahve içmekte geçici bir çözüm olabilir. Bununla beraber uzun yolculuklarda bir yol arkadaşı almak, gerektiğinde aracı ona bırakmak, müzik dinlemek, camdan havalandırma sağlamak, aracı durdurup biraz hareket etmek uyku açıcı olabilir.

 Dr. Funda Güdücü uyku bozuklukları içinde en çok kaza sebebiyeti olabilecek durumların içinde uyku apne sendromu, narkolepsinin sayılabileceğini belirtiyor. Bu hastalıklarda gün içinde devam eden sürekli bir yorgunluk ve tekrarlayıcı uyku ataklarının olduğunu dikkat çeken Sağır, bu kadar sık uyku ataklarından birinin araç kullanımı sırasında olması kaçınılmazdır diyor. Son olarak gece uykuda horlama ve nefes durması şikayetlerini sıklıkla yatak partnerleri tarafından fark edileceğini bu durumun ciddiye alınarak uyku laboratuarlarında tetkiki ve tedavisiyle çözüm aramaları gerektiğini böylelikle hem yollar ve diğer hayatların, hem de kişinin kendi hayatının tehditten kurtulacağını sözlerine ekledi.