Yetişkinlerde epilepsi hakkında bilmeniz gerekenler

EPİLEPSİ NEDİR?

Epilepsi veya sara hastalığı, beyin sinir hücrelerinden kaynaklanan ani ve kontrolsüz elektrik yayılması sonucu oluşan nöbetlerle seyreden bir rahatsızlıktır. Nöbetler normal beyin fonksiyonlarını bozar, genellikle bilinç kaybı ve kasılmalarla seyreder. Ancak bazen çok farklı şekillerde de ortaya çıkabilir. Anormal elektrik faaliyetlerinin beynin hangi bölgesinde meydana geldiğine göre değişik belirtiler verir. Her yaşta ortaya çıkabilir.

Epilepsi beyni etkileyen bir hastalıktır. Beyinde milyarlarca sinir hücresi (nöron) vardır. Beyin bu nöron dizileri tarafından kontrol edilir ve dolayısıyla hareket, duyu, konuşma, düşünce ve duyguların hepsi beyinden gelen sinyallere bağlıdır. Nöronların çalışması elektriksel ve kimyasal sinyallerle kontrol edilmektedir.

Toplumda ortalama olarak her yüz kişiden birinde görülen bir hastalık olan epilepsi en çok çocukluk çağında ve 65 yaş üzeri yetişkinlerde görülür. Kadın ve erkeklerde rastlanma sıklığı aynıdır.

EPİLEPSİNİN SEBEPLERİ

Beyni etkileyen herhangi bir bozukluk epilepsiye neden olabilir. Yaş gruplarına göre farklılık gösteren, çok çeşitli sebepleri vardır. Çocukluk çağında rastlanan epilepsinin en önemli sebepleri arasında; genetik faktörler, beynin gelişimsel ve yapısal anormallikleri zor doğuma bağlı beynin oksijensiz kalması, gebelikte geçirilen enfeksiyonlar yer alır.

YETİŞKİNLERDE EPİLEPSİNİN SEBEPLERİ

Beyin tümörleri, kafa travmaları, enfeksiyonlar orta yaş grubundaki yetişkinlerde ortaya çıkan epilepsinin en sık rastlanan sebepleri arasında yer alır. Daha ileri yaş grubunda ise, inme, beyin tümörleri ve Alzheimer hastalığı epilepsi sıklığında artışa sebep olur. 

EPİLEPSİ NASIL TEŞHİS EDİLİR?

Epilepsi beyni etkileyen bir hastalıktır ve nöroloji uzmanı doktorların konusuna girer. Yaklaşık olarak her 20 kişiden biri, hayatında bir kez nöbet geçirebilir. Her nöbet geçirene epilepsi tanısı konmaz. Çünkü epilepsi tanısı koymak için nöbetlerin tekrarlıyor olması gerekir. Bu yüzden ilk nöbetten sonra hastayı izleyerek 2. bir nöbet geçirirse epilepsi tanısı konarak tedavi verilir. Ya da tek bir nöbete rağmen, EEG ve MR bulguları nöbetlerin tekrar etme olasılığını yüksek olduğunu gösteriyorsa yine epilepsi tanısı konarak tedaviye başlanır.

Epilepsi tanısını tek bir test yaparak tanıya gidilebilen bir rahatsızlık değildir. Öncelikle hastanın ayrıntılı tıbbi öyküsü alınır ve mümkün olduğunca nöbetin nasıl cereyan ettiği sorgulanır. Epilepsi tanısı koymak için bazı hususlar önemlidir ve doktor bunları açıklığa kavuşturmak için şu sorulara cevap arayacaktır. 

Nöbetler kaç yaşında başladı?

Nöbetler çocukluk dönemi ve yaşlılıkta en sık ortaya çıkar.

Nöbetin geleceğini anladın mı; Anladıysan ne hissettin?

Nöbetleri öncesinde dejavu, koku hissi gibi aura denen nöbet başlangıç belirtiler görülmesi epilepsi lehinedir.

Nöbet esnasında yere düştün mü, kasılmalar oldu mu yoksa cansız bir şekilde yere mi düştün?

Epilepsi nöbetlerinde çoğunlukla tüm vücutta kasılmalar olur, cansız gibi yere yığılması daha çok senkop dediğimiz bayılmalarda görülür, ancak farklı şekillerde nöbet türleri de vardır.

Nöbet esnasında bilinç kaybı oldu mu? Nöbet esnasında konuşulanları anlayıp cevap verebildin mi?

Bilinç kaybı olması epilepsi nöbeti lehinedir, ancak epilepsi ile karışan sinir krizi nöbetlerinde genellikle hasta her şeyi duyup cevap veremediğini söyler. Bilinç kaybı olmayan nöbet türleri de vardır.

Nöbet ne kadar sürdü?

Epilepsi nöbetleri genellikle 2-3 dakikadan uzun sürmez, daha uzun sürmesi durumunda daha çok sinir krizi ihtimali akla gelir.

Nöbet esnasında yüzde solukluk oldu mu?

Epilepsi nöbetleri esnasında hastanın rengi solar.

Nöbetten sonra ne hissettin?

Nöbet sonrası bir süre uyku hali olur, kendine geldiğinde yorgunluk ve kas ağrıları hisseder.                       

Dilini ısırdı mı, idrar kaçırdı mı?

Kasılmalara bağlı dil ısırma ve bilinç kaybı esnasında idrar kaçırma görülmesi epilepsiyi destekleyen bulgulardandır.

Düşüp yaralandı mı?

Epilepsi nöbetinde bilinç kaybı esnasında kişi düşüp yaralanabilir.

Ailede epilepsi öyküsü var mı?

Ailede epilepsi olması tanıyı destekleyen bir bulgudur.

Nöbeti tetikleyici bir etken var mıydı? (Alkol, ilaç, uykusuzluk)

Görüldüğü gibi tipik bir nöbette epilepsi tanısını koymak kolay olabildiği gibi bazen de tanı koymakta zorlanılır. Ayrıntılar iyi değerlendirilmezse tanıda yanılabilinir. Epilepsi tanı yanlışlıklarının sık rastlandığı bir durum olup, bazen başka hastalık belirtileri epilepsi zannedilirken, diğer yandan epilepsisi olan bir kişiye yanlışlıkla başka tanılar konabilmektedir.

Bunun nedeni epilepsinin çok farklı türlerinin olması, farklı tipte nöbetlerle kendini göstermesidir. Bundan dolayı epilepside yanlış tanı konma oranları çok yüksektir.

Epilepsi ile karıştırılabilen kalp hastalıkları (ritm bozuklukları), migren, panik atak, uyku bozuklukları gibi başka hastalıklardan ayırt etmek için itinalı incelemeler gerekir.

EEG, video-EEG, MR, BT gibi görüntüleme teknikleri ve bazı kan tahlilleri de tanı koymayı kolaylaştırır.

arpanetmedya.com'a katkıları için teşekkürler.