Tip 1 Diyabet nedir?

Tip 1 diyabet insüline bağımlı diyabettir. Pankreastan salgılanan insülin hormonunun eksikliğine veya yokluğuna bağlı gelişen diyabet tipidir.Her yaşta ortaya çıkabilmekle beraber sıklıkla 30 yaşın altındaki kişilerde gözlenmektedir.

Genetik, çevresel ve immünolojik etkenlerin, pankreasın beta hücrelerin hasarlanmasıyla ortaya çıkar. Çocukluk yıllarında veya genç yaşta ortaya çıkan tip 1 diyabette beta hücrelerinin %80’i kayboluncaya dek diyabetin klinik belirtileri ortaya çıkmaz. Bu eşiğe kadar glukoz toleransı olurken daha sonraları normal glukoz toleransı sürdürülemez. Glukozun toleransı olan bu evre genelde puberta veya bir infeksiyon hastalığı ile tetiklenir. Otoimmun olay ilerleyicidir ve beta hücreleri zaman içinde tamamıyla tahrip olur ve diyabet insüline bağımlı olarak kalıcı hale gelir.

Tip 1 Diyabetin Belirtileri Nelerdir?

Tip 1 diyabeti olan kişilerde pankreas yeterli insülin üretemez. İnsülin eksikliği nedeniyle dolaşımdaki şeker hücre içine giremez ve enerjiye dönüştürülemez. Dolaşımdaki şekerin hücre içine girememesi kan şekerinin yükselmesine ve böbreklerden süzülerek idrarla atılmasına neden olur. Şekerin idrara geçmesi idrarla sıvı kaybına da neden olur ve bu kayıp karşılanmaz ise vücutta susuzluğa yol açar. Halsizlik ve yorgunlukla birlikte diyabetin tipik belirtileri ortaya çıkar.

Belirti ve Bulgular:

• Sürekli susama hissi/ağız kuruluğu. 
• Çok su içme: İdrarla kaybedilen vücut suyunun eksikliğini gidermek için.
• Sık sık ve bol miktarda idrara çıkma: Dolaşımdaki fazla şekeri vücuttan atmak için.
• Gece idrara çıkma ve hatta yatağını ıslatma.
• Sık yemek yeme: Besinler ile alınan şeker hücre içine geçemediğinden ve enerji üretmek için kullanılamadığından açlık hissi olur. Başka bir deyişle varlık içinde (yüksek kan şekeri) yokluk (açlık) çekilir. Bu da sık yemek yemeye yol açar. Küçük yaştaki çocuklarda bu durum fark edilmeyebilir.
• Kilo kaybı: Hücrelerin içine şeker giremediği için, vücut enerji üretmek için kendi yağ ve proteinini yakmaya başlar. Yağ dokusu ve kas yıkımı nedeniyle kilo kaybı olur.
• Davranış değişikliği: Gece idrarını yapmak için çok sık uyanan kişi kaliteli bir uyku uyuyamaz, ayrıca şeker yüksekliği de davranış değişikliklerine neden olur.
• Diyabet belirtileri diyabetlilerin çoğunda bir aydan kısadır ve bu belirtiler fark edilemediği zaman çocuklar genellikle diyabetik ketoasidoz denilen koma halinde hastaneye gelirler. Ketoasidoz koması çok ciddi ve hayatı tehdit eden bir durumdur.

Tip 1 Diyabetin Nedenleri Nelerdir?

Tip 1 diyabet gelişiminde üç önemli risk faktörü vardır:

• Kalıtımsal (genetik) faktörler
• Kişinin kendisine karşı geliştirdiği allerji 
• Çevresel etkenler (virüs, kimyasal maddeler)

Tip 1 diyabet de kesin tanı nasıl konur?

Açlık kan şekeri veya gün içerisinde rastgele bir saatte tespit edilen yüksek kan şekeri Hb Alc (üç aylık kan şekeri ortalaması) %6’nın üstünde olması, düşük c peptit seviyesi ve pankreasın B hücrelerine karşı oluşan odacık otoantikorlarının tespiti.

Tip 1 diyabet tedavisi nedir?

Tedavi edilmeyen, ihmal edilen ve kontrolden çıkan tip 1 diyabet hangi sonuçlara sebebiyet verir; söz konusu insülin eksikliği olduğu için, yoğun insülin tedavisi (4’lü veya 5’li) tek seçenektir. En sık rastlanan diyabetik ketoasidozdur. Diyabetik ketoz komasına kadar gidebilir, iyi regüle edilemeyen kan şekerlerinde diyabetin klasik komplikasyonlarından olan kalp-damar, göz ve böbrek hasarları geri dönüşümsüz hasar bırakıcı şekilde gelişir. Bunların sonucu böbrek yetmezliği ve diyaliz, periferik damar hastalıkları engellenemediği durumlarda uzvun kesilmesini gerektirecek sonuçlarda ortaya çıkabilir.

Tip 1 diyabetten korunma mümkün mü?

Genetik ve otoimmun sebepler temel faktördür. Çevresel faktörlerde tetikleyici olması sebebiyle korunma pek mümkün görülmemektedir. Bebeklik döneminde inek sütü verilmemesi, viral enfeksiyonlardan korunma (aşılar vs) gibi çevresel faktörlerin azaltılmasını sağlamak hedeflenmelidir. Otoimmun ve genetik nedenleri ortadan kaldırmak pek mümkün görünmemektedir.