TAURİN DOSYASI | Farelerin ömrünü yüzde 10-12 arasında uzattığı ortaya çıktı, insanların ömrünü de uzatır mı? | 9 SORU 9 CEVAP

Araştırmalar yaşla birlikte azalan taurini gençlik dönemindeki seviyelere yükseltmenin hayvanlarda ömrü yüzde 10'dan fazla uzattığını, fiziksel sağlığı ve beyin sağlığını iyileştirdiğini gösteriyor. Bu nedenle uzmanlar taurinin bir ‘hayat iksiri olabileceğini' söylüyor.

Taurin seviyesini yükseltmenin insanlar üzerindeki etkisi henüz test edilmedi. Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalar taurin takviyesinin yaşlanma sürecini yavaşlatabileceğini ve daha sağlıklı bir yaşamı destekleyebileceğini gösterdikten sonra bilim insanları, bu maddeyle ilgili büyük bir klinik deneme yapılması için çağrıda bulundu.

Araştırmacılar, taurin seviyelerinin yaşla birlikte önemli ölçüde düştüğünü, ancak bu düşüşü tersine çevirmenin farelerin sağlık durumunu iyileştirdiğini ve yaşam sürelerini uzattığını buldu. İnsanların da aynı faydayı görüp göremeyeceği şimdilik belirsiz ama bilim insanları taurinin vücutta doğal olarak bulunduğu göz önüne alındığında, kanıtların büyük ölçekli bir denemeyi gerektirecek kadar güçlü olduğuna inanıyor.

Münih Teknik Üniversitesi'nde moleküler egzersiz fizyoloğu olan Prof. Dr. Henning Wackerhage, bu araştırmanın insanların günlük taurin veya plasebo takviyeleri aldıktan sonra nasıl ilerlediğini karşılaştıracağını söyledi ve sözlerine şöyle devam etti: “Daha uzun yaşayıp yaşamadıklarına bakmak muhtemelen çok zor olacak, ama en azından daha uzun süre sağlıklı yaşayıp yaşamadıklarını kontrol edebiliriz.”

-- Peki taurin gerçekten bir hayat iksiri olabilir mi? 
--Taurin seviyesini artırmak için ne yiyip içmeliyiz?
-- Besin takviyesi olarak taurin kullanmanın zararları var mı?
-- Taurin takviyelerinin faydası var mı?
-- Kimlerin takviye taurin kullanması sakıncalıdır?
-- Taurinin kilo verme üzerinde bir etkisi var mı?

New York'taki Columbia Üniversitesi'ndeki araştırmayı yöneten Dr. Vijay Yadav, The Guardian’a yaptığı açıklamada, "Taurin miktarı yaşla birlikte azalır. Bu düşüşün tersine çevrilmesi hayvanların daha uzun ve sağlıklı yaşamasını sağladı. Günün sonunda, bu bulgular insanları da ilgilendiriyor olmalı" dedi.

New York Üniversitesi’nde hayvanlar üzerinde yapılan bir araştırmada 14 aylık fareler kullanıldı. (Farelerde 14 ay insanlarda 45 yaşa denk geliyor.) Farelerin bir kısmına her gün taurin içeren bir hap verildi. Araştırma sonunda takviye alan erkek farelerin yüzde 10, dişilerinin ise yüzde 12 daha uzun yaşadığı görüldü. Araştırmacılar bu sürenin insanlarda 7-8 yıla eş değer olduğunu belirtiyor.

‘SADECE UZUN ÖMÜR DEĞİL SAĞLIKLI BİR ÖMÜR’

Üstelik taurinin fareler üzerindeki faydası sadece uzun ömürle sınırlı değildi. Taurin takviyesi verilen farelerin, kontrol farelerine kıyasla daha sağlıklı ve daha genç göründüklerini belirten Yadav, bu farelerin daha güçlü kemiklere ve kaslara, daha iyi hafızaya ve bağışıklık sistemine sahip olduklarına dikkat çekti.

Yadav ve ekibi, 60 yaş ve üstü 12.000 Avrupalıdan alınan tıbbi verileri analiz etti. Daha yüksek taurin seviyelerine sahip olanlarda obezite, tip 2 diyabet, yüksek tansiyona ve iltihaplanma düzeyleri daha düşüktü.

Taurin ile ilgili dikkat çekici araştırmalardan biri de New York’taki Weill Cornell Tıp Fakültesi tarafından yapıldı.

Bu çalışmada taurinin canlandırıcı etkisinin yanı sıra beyinde yatıştırıcı etki gösterdiği de tespit edildi. Ancak enerji içeceklerinde olduğu üzere dışarıdan alınan yapay taurinin yüksek kan basıncına ve kalp hastalıklarına neden olabildiği de belirtiliyor.

1) Taurin hangi yiyeceklerde bulunur?

Önceleri taurinin boğa spermasından yapıldığı gibi yaygın bir efsane vardı ama günümüzde taurinin sentetik olarak üretilip ürünlere eklendiği biliniyor. Taurin bazı yiyeceklerde doğal olarak da bulunuyor.

Diyetisyen Gülçin Işık, taurinin esansiyel olmayan yani vücutta sentezlenebilen ve rutin diyetle günlük ortalama 40-400 mg arası alınan bir amino asit olduğunu, hayvansal ürünlerde yüksek miktarda bulunduğunu ama bitkisel ürünlerde yetersiz olduğunu söyledi. Et, balık, tavuk, hindi, ahtapot, kabuklu deniz hayvanları ve deniz yosunu gibi ürünlerde yüksek miktarda bulunan taurinin günlük alımının düzenli beslenmesi olanlarda yeterli olduğunu ifade eden Işık, diğer durumlarda ise yeterli protein beslenmesi olanlarda eksiklik oluşmasına yol açmayacak miktarda karaciğerde sentezlendiğinin altını çizdi.

2) Taurinin sağlığa faydaları nelerdir?

Taurinin, kalp ve beyinde önemli işlevleri bulunduğunu ve sinir gelişimini desteklemeye yardımcı olduğunu belirten Işık, "Kalp yetmezliği olan kişilere de fayda sağlar. Kan basıncını düşürür ve sinir sistemini sakinleştirmeye yardımcı olur" dedi. 

Işık, taurinin bu etkileri haricinde erkek sıçanlarda testosteron düzeyini artırdığının gözlemlendiğini ve sperm hareketliliğinde artışa yol açması nedeniyle üreme sistemi açısından da destekleyici olabileceğini ifade etti.

3) Taurinin herhangi bir yan etkisi var mı?

Aşırı miktarlarda tüketilmediği sürece diyete taurin eklemenin bilinen bir yan etkisi bulunmuyor. Ancak büyük miktarda taurin tüketiminin ne gibi etkileri olduğu belli değil.

Bu nedenle araştırmacılar, daha uzun yaşamak için taurin hapları veya taurinle dolu enerji içecekleri satın alan insanlara dikkatli olma tavsiyesinde bulunuyor.

Işık, bu konuda yapılmış pek çok çalışmanın olduğunu, taurinin aşırı kullanımının sakıncalı olduğunun gözlemlendiğini, o nedenle kafeinin yanı sıra diğer kullanılan ilaçlarla da etkileşiminin göz önünde bulundurulması gerektiğini vurguladı.

4) Vücudumuzda taurin üretimini hızlandırmak için ne yapabiliriz?

Gülçin Işık, taurinin esas olarak beyin ve karaciğerde sentezlendiğini, hayvansal kaynaklı besinlerde hammaddesi bulunması sebebiyle et, balık, yumurta, süt ve süt ürünleri gibi besinleri tükettiğimizde taurin miktarını artırabileceğimizi, B6 eksikliği yaşanmamasının da vücuttaki taurin üretimini destekleyici bir unsur olduğunu sözlerine ekledi.

5) Enerji içeceklerini ya da taurin takviyelerini kullanmanın zararları var mı?

Diyetisyen Gülçin Işık, kafein ile taurini beraber bulunduran enerji içeceklerinin özellikle çocuk ve gençlerde ciddi kalp hızı düzensizliklerine yol açabileceğinden dolayı bazı ülkelerde bu yaş grubuna satışının kanunen yasak olduğunu belirtti.

Dr. Yadav ise "İnsanlara taurin takviyesi almalarını önermeden önce klinik çalışmaların tamamlanmasını beklemeliyiz" diye konuştu.

Wackerhage de takviyeler için acele etmek yerine, daha uzun yaşamanın zaten kanıtlanmış yolları olan sağlıklı beslenme ve egzersize ağırlık verilmesi gerektiğinin altını çizdi. Özetle araştırmacılar insanların daha uzun yaşamak için taurin hapları ya da taurin içeren enerji içecekleri almalarını tavsiye etmiyor.

6) Taurin eksikliğinde ne gibi etkiler ortaya çıkar?

Taurin eksikliğinin oluşabileceği durumlarda; görme bozukluğu, yüksek tansiyon, hipotiroidizm, böbrek bozukluğu, endişe, obezite ve depresyon görülebileceğini dile getiren Gülçin, normal taurin düzeylerinin 52-1025 uMol/gCr olup, kanda direkt ölçümünün yapılabildiğini belirtti.

7) Kimlerin takviye taurin kullanması sakıncalıdır?

Taurinin kronik rahatsızlıkları olan bireylerde doktor kontrolünde kullanılması gerektiğine dikkat çeken Işık, çocuklarda, büyüme-gelişme çağındaki bireylerde ve gebelerde kullanımının çalışmaların yetersizliğinden dolayı önerilmediğini söyledi.

8) Kilo vermeye bir katkısı var mı?

'Özellikle morina gibi balıkların fazlaca taurin içerdiği için kilo kaybına yardımcı olduğunu söyleyen araştırmalar var. Taurinin kilo verme üzerinde bir etkisi var mı?' sorusunu yönelttiğimiz Işık, taurinin insülin salınımında artışa yol açabilen etkilerinin yanında kas içine glikoz girişini de artırabileceğini belirtti. Işık bu nedenle taurinin kan şekerini düşürebileceğini ve kilo vermeyi hızlandırabileceğinin öngörüldüğünü ancak çalışmalar hâlâ devam ettiği için net sonuçların bulunmadığını ifade etti.

9) Taurin takviyesi şu anda ülkemizde de satışta. Bu takviyeleri almadan önce herhangi bir test yaptırmak gerekiyor mu? Gelişigüzel kullanılması sakıncalı mı?

Işık, "Yapılan fare ve maymun çalışmalarında taurin ile destekleme sonucunda sağlıklı yaşam ve ömür beklentisinde yüzde 10'luk net bir uzama gözlendi ancak insanlar üzerinde gıda takviyeleri içindeki taurinin etkileri ilgili net bir çalışma yok. Ama bu konuda yapılan çalışmaların olumlu izlenimler uyandırıyor" dedi ve taurin ile ilgili çalışmaların bazı eksikliklerini sıraladı:

- Yaşla ilgili bilgiler henüz yeterli değil.
- Uygulama şekillerinde tutarsızlıklar var.
- Doz ve yanıt verileri şu ana göre yetersiz.
- Davranış yanıtları için örneklem yetersiz.
- Nörokimya etkileri ve genetik etkileri ile ilgili yeterli analiz bulunmuyor.

Bu bilgiler ışığında yeterli taurin düzeyi olan durumlarda takviyeye gerek duyulmadığını, beslenmenin dengeli ve yeterli olması durumunda taurin eksikliğinin yaşanmayacağını söyleyen Işık, kişilerin beslenme öykülerinde yetersizlik halinde takviye ile desteklenebileceğini, bunun da kişilerin uygun dozları alabilmesi için mutlaka doktor kontrolünde tüketilmesi gerektiğini vurguladı.

Kaynak: Guardian, BBC, Daily Mail