Sigara bağımlılığından tedavi ile kurtulun

31 Mayıs Dünya Tütünsüz/Sigarasız Günü’nde ciddi bir halk sağlığı sorunu olan sigara ile mücadelede çözüm ve tedavi yolları tartışılıyor.

Üsküdar Üniversitesi Rektörü Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, sigara bağımlılığı ile mücadelede tedavinin önemine dikkat çekerek şunları söyledi:

“Hâlâ yasal olarak satılan ve günümüzde birçok ölüme sebep olan bir diğer bağımlılık yapan madde de nikotindir. Nikotin genelde sigara şeklinde tüttürülerek içilir, kimi toplumlarda da çiğnenerek veya dilaltında emilerek kullanılır. Sadece Türkiye’de değil, tüm dünyada tütün ve ürünleri sağlığın bir numaralı tehlikesidir. Yapılan araştırmalar sigaraya bağlı ölümlerin diğer madde kullanımlarına bağlı ölümlerin toplamından çok daha fazla olduğunu göstermektedir. Buna rağmen tütünün halen yasaklanmamış olması da düşündürücüdür.

Nikotin içildikten 5-10 saniye sonra beyne ulaşır ama etkisi sadece sinir sistemi üzerine değildir. Örneğin içildikten çok kısa bir zaman sonra kalp atım hızını artırır, solunum sistemini etkileyerek nefes alma sıklığını değiştirir. Beyne ulaştıktan sonra yapısal olarak benzediği “asetilkolin” denilen bir kimyasal haberci gibi davranır. Asetilkolin; öğrenme, dikkat, bellek, iştah, nabız ve solunum hızı gibi birçok işlevde önemli rol oynar.

Nikotin diğer bağımlılık yapan maddeler gibi beynin haz ve ödül merkezine de etki ederek bağımlılığının gelişmesine neden olur. Bağımlılık yapan maddenin yarı ömrü ne kadar kısa ise, bağımlılık o kadar hızlı gelişir ve o maddeyi bırakmak o kadar zor olur. Bu nedenle sigara bağımlığı çok çabuk gelişir ve kimi zaman bırakılması çok zor hale gelir. Hatta bazı kaynaklara göre, sigara kullanımına bağlı kalp krizinden sonra sigara tiryakilerinin neredeyse yarısı sigara içmeye devam etmektedir.

Yoksunluğunda huzursuzluk, sinirlilik, dikkat dağınıklığı, unutkanlık, yerinde duramama, depresyon, baş ağrısı ve açlık gibi belirtiler, nikotinin sadece psikolojik değil, fizyolojik bağımlılık da yaptığının göstergesidir.

NİKOTİN BAĞIMLILIĞININ TEDAVİSİ MÜMKÜNDÜR

Nikotin bağımlılığı tedavisinde amaç, içilen sigaranın kesilmesi veya en azından azaltılması için kişiyi tedavide tutmak olmalıdır. Bunun için kişinin gün içinde tükettiği nikotin miktarı, eşlik eden psikiyatrik ve dâhili sorunların varlığı gibi birçok faktörün gözden geçirilmesi gerekir.

Sigarayı bırakmak her zaman ilk seferde olacak diye bir kaide yoktur. Yapılan araştırmalar, bağımlıların büyük bir kısmının sigarayı ortalama 5-6 denemeden sonra tamamen bıraktığını göstermektedir.

PSİKİYATRİK HASTALIĞI OLANLAR MUTLAKA BIRAKMALI

Sık sık yapılan bir hata da psikiyatrik hastalığı olanlara sigara bıraktırılmamasıdır. Halbuki, gün içinde belli bir miktardan fazla içilen sigara psikiyatrik hastalıklar nedeni ile kullanılan ilaçların kan düzeyini önemli ölçüde azaltır ve hastalıklarının nüksetmesine neden olur.

SİGARA KADEMELİ Mİ BİRDEN Mİ KESİLMELİ?

Bir de sigaranın kademeli mi yoksa birden mi kesilmesi gerektiğiyle ilgili tartışmalar vardır. Yurt dışında yapılan araştırmalar, ikisinin arasında pek bir fark olmadığını göstermektedir. Burada karar, doktor ve hasta arasında hastanın durumuna göre ortak alınır. Hastanın nikotin bağımlılığının şiddeti, ayrıntılı psikiyatrik görüşme ve uygulanan bazı ölçeklerle tespit edilir, elde edilen sonuçlara göre tedavi düzenlenir.”