Şaşılık için 'erken teşhis' uyarısı

Göz Hastalıkları uzmanı Prof. Dr. Ümit Beden, çocuklarda şaşılığın tam nedeninin bilinmediğinin altını çizerek, "Beyinle göz arasında gelişen bir koordinasyon bozukluğu. Gözün çevresinde 6 tane kas var. 6 sağ gözde, 6 sol gözde. Bunlar tek bir kas gibi düzenli çalışarak iki gözü paralel tutarlar. Sebebini bilmediğimiz koordinasyon bozukluğu sebebiyle bir göz bir yere bakarken, diğer göz başka yere bakar. Şaşılığın temelinde de bu yatar" dedi.

Şaşılıkta, bütün ailelerin derdinin görüntü olduğunu fakat asıl sorgulanması gerekenin çocuğun görmesi kapasitesi olduğuna dikkat çeken Beden, "Bütün anneler, 'çocuğumun görüntüsü böyle mi kalacak' der. Okula başladığında arkadaşları arasında yargılanır. Dışarıdan bakıldığında problemli görülür ama bunlar genellikle oldukça zeki çocuklardır. Toplumda yer bulma problemleri olur. Aile de bundan rahatsız olur. Fakat asıl sorulması gereken görüntüsü değil, 'çocuğumun görmesi etkilenecek mi?' sorusudur" dedi.

Şaşılıkta en önemli unsurun çocuğun görmesini korumak olduğunu belirten Beden, "Çocuğun görmesi, büyümeyle birlikte iyi gelişmek zorundadır. Şaşılıkta bir göz içe kayıyor, diğer göz karşıya bakıyor. Yetişkinde bu olduğu zaman çift görmeye başlar. Beyin bunu kontrol edemez. Çocuklarda ise beyin önce karmaşa yaşar. Sonra bir gözü baskılamaya başlar. Baskılanan gözün görmesi azalır. İki göz doğumdan itibaren yarışıyorlar. İki göz beyindeki bölgeleri paylaşmaya başlıyorlar. Bu dönemde bir göz baskılanırsa, geçici olarak görmezse, beyinden yeterli görme merkezi alamaz. Biz buna göz tembelliği diyoruz. Çocuk tedavisiz bırakılırsa, tembel göz, büyüdüğü zaman diğer göz gibi asla olamaz. Bunun tedavisi büyüme çağında bu çocukların kayan gözlerinin yani baskılanan gözlerinin pozitif ayrımcılıkla çalışmasını sağlamak. Bu da kapama tedavisiyle olur" diye konuştu.

Ebeveynleri neler bekliyor

Tedavi sürecinde esas hedefin, görmenin düzgün gelişmesi olduğunu kaydeden Beden, "Bir göz, diğerinden eksik kalmamalı. Yani göz tembelliğinin olmaması. İlk amacımız bu. Bunun için yapacağımız şeyler, çoğunlukla bu çocuklarda hipermetrop gibi göz kusurları oluyor. Bunu bir tamamlamamız gerekiyor, yani gözlüğü varsa bunu vereceğiz. İkincisi kayan gözü çalıştırmak için diğer göze kapama tedavisi yapacağız. 10 yaşına kadar beyin görmeyi öğrenir. Ondan sonra beyin sabitleşiyor. Bu dönemde çocuğun görmesini arttırmak gerekir. Üçüncü amacımız da bozuk görüntüyü cerrahi olarak düzeltmek. Bizim sorunumuz çocuğun büyüme sürecinde görmelerinin iki gözünde de eşit olarak artması. Sonra da gözlerin paralel hale gelmesi. Bu da cerrahi tedavi demek. Şaşılık ne kadar erken teşhis edilirse o kadar iyi. Görme tedavisine ne kadar erken başlarsak o kadar iyi. Bebeklerde ilk üç aya kadar gözler kayabilir. Üç aydan sonra kayma görüyorsanız hemen göz muayenesi yaptırmanız gerekir. Çocukta ciddi bir kayma varsa, kapama ve gözlük tedavisine rağmen iki gözün ortalanması gerekiyorsa 6 aylıkken ameliyat edebiliriz. Çocukta bir gözde tembellik varsa ilk hedef o gözün biraz daha çalışır hale gelmesi ondan sonra ameliyatla düzeltmenin sağlanması gerekir. Şaşılık çocuklarda çoğunlukla 2 yaş civarında çıkar. Genellikle 4- 6 yaşına kadar kapama tedavisi ve bu süreç sonunda da cerrahi tedavi planlanır" dedi.

Prof. Dr. Beden, bilgisayar, tablet ve kitabın şaşılığı arttırmayacağını belirterek, "Sadece yakın odaklama sırasında gözler çok fazla zoom yapacağı için çocuk hipermetropsa gözlüğün tam olarak düzgün verilmesi gerekir. Verilmemesi halinde yakın odaklama ile birlikte şaşılık artar. Ama bu yakına bakmaktan değil, gözlük tedavisinin yeteriz olmasından kaynaklanır" dedi.