Şarbon hastalığı ne demek? Şarbon belirtileri nasıl ortaya çıkar?
Güncelleme Tarihi:
Şarbon hastalığı son günlerin sıkça araştırılan konuları arasında yer aldı. Tanısı bakılarak konulamayan şarbon, türlerine göre de değişiklik gösterebilmektedir. Deri, bağırsak ve akciğer şarbonu olarak ayrılan bu hastalık, kontrol altına alınmadığı durumlarda ölümcül bir hal alabiliyor. Peki, şarbon nedir ve şarbon hastalığının belirtileri nasıl anlaşılır? İşte, o detaylar
Şarbon hastalığı, son günlerde basına yansıyan haberlerin ardından birçok kişinin merakla araştırdığı konu oldu. Genellikle vücuda girmesinin ardından 2 ila 7 gün içerisinde belirtilerini gösteren şarbon hastalığı, birkaç türde gözlemlenmektedir. Genellikle deri yoluyla nüfuz eden türü bilinen şarbon, son günlerde belirtileri ile merak ediliyor. İşte, o konu hakkında bazı bilgiler
Şarbon, özellikle sığır, koyun, keçi, deve gibi ot yiyen hayvanlardan insanlara bulaşan bir hastalıktır. Antraks olarak da bilinen şarbon hastalığı ülkemizde çoban çıbanı ve karakabarcık gibi isimlerle anılmaktadır.
Etkeni Bacillus anthracis isimli sporlu bir bakteri olan şarbon, insanlarda ve hayvanlarda bilinen en eski hastalıklardan biri olmasına karşın, dünyada geri kalmış ve gelişmekte olan bazı ülkelerde hala görülen ve zaman zaman hayvanlarda salgın yapan bir hastalıktır.
Hayvancılıkla uğraşanlar, çobanlar, kasaplar, mezbaha işçileri, dericilik sanayinde çalışanlar, veteriner hekimler, hastalığın yaygın olduğu bölgelerde ölen hayvanların kesildiği veya yerleşim birimlerine yakın ölen hayvanların gömüldüğü yerlerde oynayan çocuklar şarbon yönünden risk gruplarını oluşturmaktadır.
Şarbon hastalığı nasıl bulaşır?
Şarbonun bulaşma yolları çeşitlidir.
– Şarbonlu hayvanlarla doğrudan temas ya da dolaylı olarak temas etmek,
– Bu hayvanların etinin yenilmesi, hayvanın kesilmesi sırasında temas edilmesi,
– Sanayi ürünlerinde kullanılan hayvan yünleri, derileri ve kılları, – Hastalığın görüldüğü ülkeden hayvan ve hayvan ürünlerini almak, – Ayrıca laboratuvar çalışmaları sonucu dikkat edilmezse, şarbon mikrobu bulaşabilir.
Şikayetleri ve Bulguları:
Şarbon hastalığı mikrobun vücuda girmesinden itibaren yaklaşık 2-7 gün sonra ortaya çıkar. Belirtiler hastalığın klinik şekline göre değişiklik gösterir.
Deri Şarbonu: Ülkemizde görülen şarbon hastalığı genelde deri şarbonu şeklindedir. Şarbon sporlarının deriden girdiği yerde, ilk önce böcek ısırığına benzer biçimde kabarık, kaşıntılı bir şişlik oluşur. Bu şişlik 1-2 gün içerisinde içi su dolu kabarcığa dönüşür ve daha sonrada ağrısız, genellikle 1-3 santimetre genişliğinde ortasında karakteristik siyah renkte ölü dokunun yer aldığı bir yara meydana gelir. Deri şarbonunda ayrıca yaranın bulunduğu lenf bezlerinde şişmeler görülebilir.
Bağırsak Şarbonu: Bulantı, kusma, iştahsızlık, ateş gibi belirtilerle başlar, bunu karın ağrısı, kanlı kusma ve kanlı ishal izler. Daha sonra kan zehirlenmesi ve şok gelişerek ölüm meydana gelebilir. Bu tip şarbonda tedaviye rağmen ölüm oranı % 50 civarındadır.
Akciğer Şarbonu: Soğuk algınlığına benzeyen belirtilerle başlar. Yüksek ateş ve titremeler görülür. Birkaç gün sonra ağır solunum güçlüğü ve şok gelişir. Hastalık genel olarak ölümle sonuçlanır.
Tanısı için neler yapılmalıdır:
Hastalığın sık olarak görüldüğü bölgelerde yaşayan veya bu bölgelere seyahat eden, bulaşık materyalle temas eden ve yukarıda belirtilen klinik formlardan birine ait belirtilerin bulunması şarbon hastalığını akla getirmeli ve mutlaka hekime müracaat edilmelidir.
Şarbonun teşhisi yalnızca klinik belirtilere bakılarak konulamaz. Klinik belirtilerle beraber bakteriyolojik ve serolojik laboratuar testleri mutlaka yapılmalıdır.
Tedavisi için neler yapılmalıdır:
Şüpheli durumlarda hemen bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.Tedavinin başarılı olabilmesi için mümkün olan en kısa sürede tedaviye başlamak gerekir. Şarbon tedavisi için etkili antibiyotikler vardır.
Şarbonun her üç formu da tedavi edilmediğinde öldürücüdür. Tedavi edilmeyen deri şarbonu vakalarının %10-20’si ölümle sonuçlanabilir. Tedavi ile bu oran % 0-3’e inmiştir. Bağırsak şarbonunda ölüm oranı tedaviye rağmen % 25-75 arasındadır. Akciğer şarbonu ise hemen hemen daima öldürücüdür.
Şarbondan Nasıl Korunulur:
Şarbonlu olduğundan şüphelenilen veya şarbondan ölen hayvanlar asla kesilmemeli, derileri yüzülmemeli ve etleri tüketilmemelidir.
Şarbondan ölen hayvanlar 2 metre derinliğinde çukurlar açılarak gömülmelidir.
Hasta hayvanların bulundukları yerler ve taşındıkları nakil vasıtaları temizlenmeli ve dezenfekte edilmelidir.
Hasta hayvanların temas ettiği yem maddeleri, altlıklar ve gübre gibi bulaşık materyaller yakılarak imha edilmelidir.
Riskli bölgelerde bulunan hayvanlar şarbona karşı aşılattırılmalıdır.