Safran nasıl üretilir ve yetiştirilir? Safran bitkisinin kullanım alanları ve faydaları
Güncelleme Tarihi:
Safranın nasıl elde edildiği ve safranın faydaları, bitkilerle ilgilenenlerin merak ettiği konuların başında geliyor. Gıda, tıp ve giyim sektörlerinde kullanılan safran bitkisi ağırlığının 100 bin katı suyu sarıya boyayabilme özelliğine sahip. Ana vatanı Güneybatı Asya olan safran baharatı keskin bir tadı ve iyodoform ya da saman benzeri bir kokusu ile akıllara geliyor. Güçlü ve doğrudan güneş ışığını ne kadar severse safran bitkisi gölgede kalmaktan da o kadar hoşlanmıyor. İşte, safranın kullanım alanları ve faydaları.
Safran bitkisi ülkemizde yalnızca Safranbolu’da üretiliyor. Yetiştiriciliğine ilk olarak Yunanistan civarında başlanan bu bitki, parfümeri, ilaç ve tekstildeki endüstriyel kullanımları dışında şifa verici bitki olarak da tüketiliyor. Çiğdemle yakın akraba olan bu bitki Ağustos Eylül aylarında soğan şeklinde ekildikten sonra Ekim ayında huni biçiminde mor çiçekler açıyor.
SAFRAN NEDİR?
Safran (Crocus sativus), süsengiller (Iridaceae) familyasından, sonbaharda çiçek açan, 20–30 cm boyunda, çiğdem (Crocus) cinsinden soğanlı bir kültür bitkisi ve bu bitkiden elde edilen baharat. Bitkinin yaprakları şeritimsi, mor çiçekleri üç tepeciklidir. Çiçeği ve tepecikleri bitkiye bağlayan yaprak sapı da dâhil olmak üzere erkek organları kurutularak özellikle gıda boyası ve tat verici olarak kullanılan safran bitkisi daha çok İspanya, Fransa, İtalya ve İran'da yetiştirilir. Türkiye’de ise safran Safranbolu’da üretilmektedir. Yarım kilogram safran 80.000 çiçekten çıkarılabilir. Kendi ağırlığının 100.000 katı suyu sarı renge boyar.
SAFRANIN FAYDALARI
Geleneksel tedavi yöntemi olarak çok eski bir tarihe sahip olan safranın antikarsinojenik (kanser bastırıcı), antimutajenik (mutasyon önleyici), immünomodüle edici, ve antioksidan benzeri özellikleri olduğu modern tıp tarafından bulunmuştur. Safran özellikle Çin ve Hindistan’da kumaş boyası olarak ve parfümeride kullanılır.
Anti kanserojen maddeler sayesinde bağışıklık ve sinir sistemini güçlendirir.
Karaciğeri temizlediği gibi kandaki zararlı hücreleri de temizleyerek damar tıkanıklığı riskini azaltır. Safran çiçeği kalp kaslarını kuvvetlendirerek kalp hastalıklarına yakalanma oranını düşürür.
Safranın içerdiği bileşenler bünyede depresyona neden olan asit dengesinin bozulmasına engel olmaktadır. Bu özelliğinden dolayı ruh sağlığı alanında yaygın olarak safran kullanılır.
Etkili antioksidan özelliğinden dolayı safran, sindirim sistemi için faydalıdır.
Safran potasyum açısından zengin olduğu için kan basıncını sağlıklı seviyelerde tutmaya yardımcı olur.
Safranın içerdikleri cilt sağlığı açısından da faydalıdır. Cildin temizlenmesi ve genç kalması için safran cilt maskelerinde yaygın olarak kullanılır.
SAFRAN NEREDE ÜRETİLİR?
Günümüzde en çok safran üretilen yerlerin başında İspanya, Fransa, Sicilya, İtalya, İran ve Keşmir gelir. 19.yy ortalarında Osmanlı devletinden Yurt dışına satılan safranın önemli bir bölümü Safranbolu’da üretilmiştir. Sarı boya hammaddesinin elde edildiği safran sentetik boyalar üretilinceye kadar eczacılık ve boya sanayiinde kullanılıyordu. Kendi ağırlığının 100.000 katı suyu sarıya boyayabilecek kadar kuvvetli bir boyama özelliğine sahip olan safran, halen Safranbolu ’nun Davutobası, Geren ve Aşağı Güney köylerinde üretilmektedir.
En çok balık ve pirinç yemeklerine, bazı Akdeniz ülkelerinde ise ekmek ve pastacılık ürünlerine katılır. Çok eski çağlardan beri İran ve Keşmir’de tarımı yapılan safran yalnızca baharat olarak değil, çeşitli dönemlerde hastalıkları iyileştirici koruyucu bir madde olarak da değer görmüş, hatta renginden ötürü kutsal sayılmıştır. Safranın tanınması ve çeşitli amaçlar için kullanılması 5000 yıl öncesine dayanmaktadır.