Penis neden ve nasıl donar? Aşırı soğuk hava erkekler için bir tehdit mi?

2022 Pekin Kış Olimpiyat Oyunları'nın son gününde inanılmaz bir olay yaşanmıştı. Finlandiya kayaklı koşu takımından Remi Lindholm 30 kilometrelik parkuru 1 saat 16 dakikada tamamlayarak 28'inci oldu. Lindholm'un yarış sonrasında yaptığı açıklama ise herkesi şaşkına çevirdi.

Yarışı sıcak su torbasıyla ve büyük bir acı içerisinde tamamlayan Lindholm, "Hayatımın en zor yarışıydı. Neremin donduğunu tahmin edebilirsiniz. Sıcak su torbası yardımıyla ısınmaya başladıktan sonra hissettiğim acı dayanılmaz bir seviyeye ulaştı" diye konuştu.

Soğuğa maruz kaldığımızda en erken dönemde donan yerlerimizin eller, ayaklar ve parmaklar olduğunu biliyorduk. Peki neden bu bölgeler yerine Lindholm’un penisi dondu? Bu normal bir şey mi? Aynı soğuk hava koşullarında yarışan diğer sporcularda bir sorun yaşanmazken neden bu kişide yaşandı?

Üroloji uzmanı Doç. Dr. Selçuk Sarıkaya, vücudumuzdaki kanın arteriyel ve venöz akımla dolaştığını, uzuvlar gibi penis ve testislerin de uç organ olduğundan vücudun diğer bölgelerine göre daha dar çaplı damarlarla beslendiğini, bu nedenle soğuğa maruziyette daha öncelikli etkilenme gösterebileceğini söyledi. Yani aşırı soğuk havaya maruziyet durumunda erkeklerde burun parmaklar, eller, penis ve testislerde donma gözlemlenmesi normal bir durum.

Üroloji uzmanı Prof. Dr. Mustafa Kıraç da, soğuk havanın vücudumuzda dolaşımı yavaşlattığını, kan akımını zayıflattığını, eğer soğuk devamlı olursa ve vücudumuz soğuk havaya maruz kalmaya devam ederse donmanın vücudun uç bölgelerinden başlayacağını söyledi.

Kıraç, vücudumuzun uç bölgelerindeki damarların en küçük çapta olduğunu, atardamar ile toplardamarların ağızlaştığı (iki damarın iç içe geçmesi) bölgelerin soğuğa karşı en hassas bölgeler olduğunu, parmak uçları, burun, kulaklar ve penis gibi uç bölgelerin en hızlı etkilenen alanlar olduğunu belirtti.

Penisin donduğu nasıl anlaşılır? Belirtileri nelerdir?

Sarıkaya, donma belirtilerinin vücutta önemli oranlarda hissedildiğini, öncelikle vücut ve ilgili bölgelerdeki tüylerde dikleşme, gerginlik artışı, agresiflik, ajitasyon ve nabızda yavaşlama gözlendiğini, ilgili vücut uzuv ve alanlarında fonksiyon ve his kayıplarının gelişeceğini belirtti ve ekledi:  “Ardından müdahale yapılmazsa genel vücut fonksiyon kayıpları, uykuya meyil ve ölüm gözlenebilir. Peniste donma durumunda öncelikle ilerleyen düzeyde his kaybı ve idrar yapmada güçlük ortaya çıkabilir.”

Kıraç, penisin soğuğa maruz kalındığında donabileceğini ve donmanın ilk belirtisinin morarma olduğunu, bunun dolaşımın kaybolmasından kaynaklandığını, hissizlik ve morarma ile donmanın anlaşılabileceğini belirtti.

Penis boyunun donma için bir faktör oluşturmadığının düşünüldüğünün ama konu ile ilgili yeterli bilimsel veri olmadığının altını çizen Kıraç, penisin ancak soğukta korunmamış yani yeteri kadar dış ortamdan izole edilmemiş ya da çok sıkı kıyafetlerle bastırılmış olduğu durumlarda donmanın kolaylaşabileceğini belirtti. Bu durumun aslında soğuğa maruz kalan her sporcuda yaşanabileceğini sözlerine ekleyen Kıraç, “Önemli olan penisi iyi kapatmak ve soğuktan korumaktır” dedi.

Penisin donduğu anlaşıldığı andan itibaren ne yapmak ve ne yapmamak gerekir? 

“Öncelikle bu belirtiler gözlendiğinde kişi kendisi veya bir başkasının yardımıyla rüzgârsız, kapalı ve sıcak bir alana geçmeli veya geçirilmelidir” diyen Sarıkaya, bu kişiye yapılacak müdahalenin nasıl olması gerektiğini şu sözlerle anlattı:

-- Kişi soyularak, soğuk veya ıslak giysilere maruziyete devam önlenmeli

-- Kişinin vücut ısısı yavaş yavaş artırılmalı. Aksi takdirde ani sıcaklık artışları damar genleşmeleri ve ani sıvı kayıplarına yol açabilir.

-- Ağızdan alınacak ılık gıdalar, sıvılar tercih edilmeli

-- Kişi, sıcaklığı yavaş yavaş artıracak şekilde örtülerle sarılarak ısıtılmalıdır.

Bu durum zamanında müdahale edilmezse uzuv kaybına kadar gidebilir mi?

Sarıkaya, zamanında yapılmayan veya gecikmiş müdahalelerin maalesef uzuv kayıpları ve hatta ölümle sonuçlanabileceğini söyledi.

Kıraç da donma etkisi ile penisin morarmaya başlayacağını, 1-2 saat içinde sıcak ortama geçilmezsse kalıcı problemler yaşanabileceğini belirtti ve “Penisin kanlanması bozulabilir. Bu durum ileride sertleşme sorununu doğurabilir. Hatta bazı ileri vakalarda penis kaybına kadar giden durumlar olabilir” sözleriyle donma sonrası ilk saatlerde yapılacak müdahalenin önemine dikkat çekti.

Direkt sıcak su torbası uygulamak yanlış mı? 

Bu olayı yaşayan sporcu "sıcak su torbası yardımıyla ısınmaya başladıktan sonra hissettiğim acı dayanılmaz bir seviyeye ulaştı" diye konuşmuştu. 

Sarıkaya, direkt olarak yüksek sıcaklığa maruziyetin, organda iyileşme ve zararın önlenmesinin aksine zarara sebebiyet verebileceğini, bu örnekte olduğu gibi direkt yüksek sıcaklığa maruziyetin, kan akım dengesine zarar vererek bu tip belirtilerle kendini gösterebileceğini belirtti.

Neden diğer sporcular aynı sorunu yaşamadı da sadece bahsi geçen sporcunun penisi dondu? Fizyolojik farklılıklar buna neden olur mu? 

Sarıkaya, fizyolojik farklılıklar, kullanılan giysi ve koruyucu ekipmanların farklı bulguların sebebini oluşturabileceğini, kişide arteriyel veya venöz yetmezlik olması halinde etkilenimin ve bulguların daha fazla olabileceğini söyledi.

Donan peniste sonradan cinsel fonksiyon bozukluğu olabilir mi? 

Sarıkaya, özellikle müdahalenin zamanı ve etkinliğinin, iyileşme düzeyine ve sonraki dönem cinsel fonksiyonlar üzerinde etkili olduğunu vurguladı ve sözlerine şöyle devam etti: “Doğru yapılmamış veya gecikmiş müdahaleler peniste kalıcı fonksiyon kayıplarına sebebiyet verebilir, cinsel yaşamı olumsuz yönde etkileyebilir.”

Sperm kalitesini geçici ya da kalıcı olarak etkiler mi?

Uzmanlara göre bu sorunun yanıtı da maalesef evet... Sarıkaya, testislerin ciddi derecede soğuk havaya maruziyetinin sperm kalitesini geçici veya kalıcı olarak etkileyebileceğini söyledi. Benzer şekilde zamanında ve doğru yapılmayan müdahalelerin, testis kayıpları, sperm kalitesi ve sayısının ciddi zarar görmesi ile sonuçlanabileceğini, bu durumun kişilerde kısırlığa ve hormon üretim dengesizlikleri ile cinsel fonksiyon bozukluklarına sebebiyet verebileceğini sözlerine ekledi.

Bu sorunu önlemek için önceden önlem alınabilir mi? 

Sadece sporcular değil dağcılarda aynı sorunla karşı karşıya. Peki soğuğa maruz kalan bu kişiler nasıl önlemler almalı?
Kıraç, bu durumdan korunmak için vücudun her uç bölgesinde olduğu gibi (el, ayak ve  kulak) penisin de bu tür sporlar sırasında iyi korunması ve sıcak tutulması gerektiğinin önemini vurguladı.

Kıraç, “Travmadan ve penisi çok sıkacak kıyafetlerden kaçınılmalıdır. Eğer böyle bir şey hissedilir ise o bölgeye direkt sıcak su torbası ile sıcak uygulamak yerine, ılık duşa girmek ve ılık bez ile penisi sarmak daha akılcıdır” sözleri ile doğru müdahalenin çok önemli olduğunun altını çizdi.

Sarıkaya da uygun ekipman kullanımı ile aşırı soğuk havalarda sporcuların vücutlarında oluşabilecek geçici veya kalıcı fonksiyon kayıplarının önüne geçebileceğini söyledi.