Otizme ışık tut

Günümüzde her 68 çocuktan birinde otizm görülmektedir. Otizm, doğuştan gelen veya yaşamın ilk yıllarında belirtilerini gösteren nöro-gelişimsel bir bozukluktur. Çocukluk döneminin ilk üç yılında ortaya çıkan belirtiler ile otizm, iletişim-etkileşimde sınırlılık ve tekrarlayan davranış gruplarıyla küçük yaştaki çocuğun birçok farklı gelişim alanını etkilemektedir. Çocuğunuzda bu davranışlar varsa dikkat edin:

1 YAŞ

• Sosyal gülümsemenin olmaması
• Mimik ve jest gibi hareketlerin bulunmaması
• Motor becerilerdeki sınırlılıklar
• Sınırlı ortak dikkat

2 YAŞ

• Başkalarını yok sayma
• Yalnız kalmayı tercih etme
• Sınırlı göz kontağı
• İşaret etmede sınırlılık
• Adına tepki vermeme

3 YAŞ

• Dönen objelere karşı yoğun ilgi
• Parmak ucunda yürüme
• Rutin değişikliklerine esneklik göstermeme
• Tekrarlayan motor-vokal hareketler
• Dış uyaranlara karşı yüksek-düşük düzeyde tepki gösterme

Psikoeğitim neden önemli?

Çocuğundaki farklı belirtilerden şüphelenen aile mutlaka alanında uzman bir psikiyatr veya nöroloğa başvurmalı. Burada psikoeğitim devreye giriyor: Tanı alma süreci tamamlanan çocuk ailelerinin, ‘erken psikoeğitim’ çalışmalarına başlamaları önerilmekte. Çünkü psikoeğitim sürecine erken başlayan otizmli bir çocuğun, hızlı gelişimi ve beceri edinimi de o oranda mümkün... ‘Psikoloji’ ve ‘eğitim’ kavramlarını bir çatı altında buluşturan PsikoEğitim, psikogelişimsel bozukluğu olan çocuklara ve ailelerine bilişsel, sosyal, duygusal, gelişimsel ve davranışsal yaklaşımların harmanlarak sunulduğu bir eğitim. En temel rollerinden biri çocuktaki duygusal-davranışsal değişimleri incelemek, çocuğun ve ailenin bireysel farklılıklarının göz önünde bulundurulduğu bir sistem içerisinde eğitim vermek. PsikoEğitim, otizmli çocuğa beceri öğretimi ve davranış kontrolünün yanı sıra, neden-sonuç ilişkisini, öz-etkililiği ve öz-denetimi öğretir. Dış uyaranları yorumlayıp, olaylar-durumlar arasındaki neden-sonuç ilişkisini kurabilen bir çocuk, olumlu duygu ve davranışlar geliştirerek, davranışın sonucunu tahmin etme ve durumu yönetme becerisi kazanır. Böylece ‘öz-etkililik’ aktif hale gelir. Öz-denetim ise otizmli çocuğun kendini kontrol edebilme becerisidir. Neden-sonuç ilişkisini anlamlandırmış, öz-etkililiğini sağlamış bir çocuk kendini nasıl kontrol edebilmesi gerektiğini öğrenir. Böylece, daha kolay beceri edinebileceği gibi, sosyal çevredeki uyaranlarla da daha kolay mücadele edebilir.

Çocuğunuzun rehberi olmak için neler yapabilirsiniz?

Otizmli çocukların eğitim ve danışmanlık sürecinde ailenin rolü vazgeçilmezdir. Kurulan psikoeğitim sisteminin çocuk üzerinde verimli ve etkili olması ailenin terapist ve psikoeğitim programıyla kurduğu işbirliği ile mümkündür. Birebir, yoğun ve bireyselleştirilmiş bir psikoeğitim sisteminin sunulduğu otizmli çocukların yanı sıra, ailelerinin de alacağı eğitim ve danışmanlık, çocukların bağımsız beceri kazanımı ve davranış kontrollerini pekiştirir. Çocuklarınız için;

• Hedefler belirleyin.
• Çocuğunuzun ön koşul becerilerini analiz edin.
• Etkinliklerden oluşmuş bir psikoeğitim planı hazırlayın.
• Çalışmak için zaman aralıkları oluşturun.
• Öğrenme ortamını düzenleyin.
• Etkinlikleri takip edebileceğiniz çizelgeler hazırlayın.
• Pekiştirin, övün, ödüllendirin.
• Çocuğunuzun gelişimini takip edin.
• Uzmandan destek alın.