Op. Dr. Erman Çekiç yazdı: Eklemlerdeki kireçlenme kök hücreyle düzelir mi?

Kök hücre, insan vücudunun bütün dokularında bulunan temel hücrelerdir. Kök hücreler, diğer hücre tiplerinden bazı özellikleriyle farklılık gösterir. Örneğin bu hücreler özelleşmemiştir ve hücre bölünmesi geçirerek kendilerini yenileyebilirler.
Ayrıca doğal ya da laboratuvar ortamında özel sinyallerle özelleşmemiş hücreler “özelleşmiş doku veya organ hücrelerine” dönüştürülebilirler.
Diğer hücre tiplerinden bir diğer farkı ise kök hücrelerin bazı doku ve organlarda devamlı olarak bölünüp ortamın devamlılığını sağlaması, bazı doku ve organlarda ise özel durumlar haricinde hiçbir zaman bölünmemesidir.
Kök hücre biyolojisinin gelişmesi ve anlaşılması, çok büyük avantajlar sağlamaktadır.
İnsanlık, ömrünü uzatmak, hastalıkları tedavi etmek, yaşlanmayı geciktirmek veya durdurmak için birçok girişimde bulunmuştur.
Günümüzde gelişen teknolojiyle moleküler biyoloji, genetik mühendisliği gibi alanlarda kök hücrelerin tedavide kullanımı yaygınlaşmıştır.
Ortopedide de artık son 5 yıldır yaygın olarak çok çeşitli hastalıklarda kullanmaktayız.
Spor yaralanmalarından tutun eklem rahatsızlıkları ve çeşitli kemik rahatsızlıklarına kadar yaygın kullanım ağı vardır.

Ameliyata gerek kalmıyor

Eklemlerde farklı nedenlerle ortaya çıkabilen kıkırdak hasarı, özellikle diz ve kalça ekleminde zamanla aşınma, ağrı ve sonunda da kireçlenme olarak tanımlanan artroza sebep olur. Üstelik kıkırdak çok özel yapı olduğundan kıkırdak hücresi öldüğünde kendisini yenileyemez, kendi kendini iyileştiremez. Bu nedenle eklemlerdeki bu hasarın önüne geçmek gerekir.
Kök hücre tedavisi, erken dönemde kıkırdak hasarı başlamış, ağrılı ekleme sahip ancak cerrahi için erken olan ya da ameliyat olmayı istemeyen hastalarda, hasarın ilerlemesini azaltmak amacıyla kullanılan bir yöntemdir.
Eklem kireçlenmelerinde bu tedavi uygulaması başlamadan önce hastaları medikal tedaviyle düzeltme imkanımız yoktu.
Hastalara her şartta ameliyat yapıp ya kıkırdak nakli ya düzeltme ameliyatları ya da artroplasti dediğimiz protez ameliyatları yapıyorduk.
Fakat kök hücre tedavileri yaygınlaştıkça erken aşamada saptadığımız kıkırdak hasarlı olan hastaları ameliyata gerek kalmadan tedavi etmeye başladık.

Nasıl yapılır?

Genellikle kas iskelet sistemi hastalıklarında uygulanmakta olan kök hücre tedavisinde, hücreler genellikle kemik iliğinden elde edilmektedir.
Ancak kemik iliği kaynaklı hücrenin çoğaltılması yöntemi özel ortamlar gerektirmektedir.
Alınan doku örneği, hücre kültüründe üretilerek kök hücreler çoğaltılabilir ya da özel santrifüj sistemleri kullanılarak kök hücreler konsantre edilebilir.
Hücre kültürü işlemlerinin, hastalık taşınmasını engellemek ve istenmeyen hücrelerin nakledilmesini önlemek için özel laboratuvar koşullarında yapılması gereklidir.
Çoğaltılan hücreler daha sonra hastalıklı alanlara ekilerek burada tedavi sağlanır. Uygulanan kök hücrelerin kıkırdak hücrelerine dönüşüp hasarlı bölgede bir tamir dokusu oluşturması hedeflenir.
Sık uygulanan diğer bir yöntem ise yağ dokusundan elde edilen materyal içindeki kök hücrelerin santrifüjlerle yoğunlaştırılarak aynı seans da eklem içerisine enjeksiyonu şeklindedir.
Bu yöntemde de hücrelerin kendisinin hasarlı bölgeye ulaşması beklenir.
Bu nedenle hasarlı alanın özelliği, büyüklüğü ve yapısı bu iki yöntemden hangisinin yapılması gerektiğini göstermektedir. Kıkırdak hasarının özellikleri iyi değerlendirilmeden yapılacak uygulamalar yetersiz kalabilir.

Kaç seanstır?

Kök hücre tedavisinde kalıplaşmış seans tedavileri yoktur. Genelde hasta ve hastalığa göre karar vermek gerekir. Fakat kıkırdak hastalıklarında özellikle yılda bir ya da en fazla iki seans önerilmektedir.
Tedaviler sonrası iyileşme süreci genelde 4-6 haftadır.
Bu nedenle hastaların kök hücre tedavisinden sonra bir anda düzelmesi ve ağrılarının hafiflemesi beklenmez. Bu durumun iyi anlatılması gerekir. Dokunun kendini yenileme zamanını muhakkak beklemek gerekir.
Bu nedenle bir iyileşme dönemi olarak 4-6 hafta beklendikten sonra klinik olarak yavaş yavaş iyileşme sağlanmaktadır.

Güvenli bir tedavi midir?

Yan etkilerinin az olması nedeniyle hemen her hastada güvenle uygulanan bir tedavi olarak tercih edilmektedir. Kolaylığı ve uygulandıktan sonra hastanın günlük işlerine dönebilmesi de yöntemin büyük avantajlarındandır.
Tüm bu işlemlerde birinci kural, hekiminize başvurmak olacaktır.