Op. Dr. Arzu Ercan yazdı: Derin ven trombozuna dikkat

Derin ven trombozu ya da derin toplardamar pıhtısı olarak bilinen “pıhtı ve pıhtı atması” ciddi bir rahatsızlıktır.
Pıhtı atma genellikle 40 yaş üstünde görülüyor.
Nadir de olsa gençlerde rastlanabiliyor.
Genelde bacakta oluyor ama karna ve oradan kalbin sağ tarafına kadar uzanabiliyor.
Dolaşım sistemi içinde yol alıp tehlike saçıyor. Tüm dünyada en sık ölüm sebebi kalp ve damar sistemi hastalıklarıdır.
Bu hastalıklardan ilki kalp damar tıkanması, ikincisi beyin damar tıkanması, üçüncüsü de bacakta pıhtı olup akciğere atmasıdır.
Hastanede başka nedenle yatan hastalarımızın yüzde 60’ı aniden bu hastalıktan ölebiliyor.
Kırık ya da travma sonrası ameliyat geçiriliyor. Asıl hastalıkla ilgili hiçbir sorun yokken bir anda akciğere pıhtı atmasından kişi kaybedilebiliyor.
Her 100 kişiden 2 ya da 5’i ömürleri boyunca bir kez pıhtı atmasını yaşıyor.
Risk çok büyük. Bu durum tüm faktörler de ciddiye alınmalı.

Toplardamar içinde pıhtı neden olur?

1- En büyük risk kanın durağan kalması, bir yerlerde beklemesi, dönmesi gereken yere yani kalbe dönememesidir.
Uzun süreli yatak istirahati geçirilmiş cerrahi, uzun ve hareketsiz kalınan seyahatler, bacağımızda önemsemediğimiz ama kanın daha fazla beklediği alanlar yaratan varislerimiz riskin başında yer alıyor.
Hem hormonlar hem de bebeğin baskısıyla bacakta kanın beklediği bir diğer riskli tablo da gebelik ve fazla kilolarımızdır.
2- Damar duvarında hasar ikinci en önemli nedendir.
Damar içi kateter takıldıysa, kanser ve tümörün damar duvarınına yayılması ile damar iç yüzeyinde hasar ve pıhtı meydana gelebilir.
Önceden derin ven trombozu geçirdiyseniz, damarın iç yüzeyi hasarlıysa, varis kapak hastalığı ve kaçak olması nedeniyle artan basınca bağlı damar yüzeyinin zarar görmesi pıhtıyı çağıran diğer sebeplerden.
Kemik kırıkları, ortopedi, özellikle kalça ve diz protezleri çok riskli ameliyatlardır.
3- Pıhtılaşmaya yatkınlık sendromu olabilir. Antifosfolipid antikor sendromu, faktör 5 mutasyonu, aktive protein C direnci gibi durumlar kanın damarda pıhtı dengesini koruması için önemlidir. Eğer aileden gelen yani genlerimizde bulunan bir bozukluk varsa kan, damarın içinde kendiliğinden pıhtılaşır.
Ailede tekrarlayıcı pıhtı ve emboli varsa kişiye, mutlaka genetik araştırmaların yapılması gerekmektedir.

Hastane yatış sebeplerine göre bacakta pıhtı yaşama riskleriniz var mıdır?

Ameliyat olmadınız takip amacıyla hastaneye yattınızsa riskiniz yüzde 10-20. Genel cerrahi, kadın doğum, üroloji, beyin cerrahi müdahalesi geçirdiyseniz riskiniz yüzde 15-40.
Kalça diz protezi gibi ortopedik müdahalelerde riskiniz daha yüksek yüzde 40-60. Travma geçirdiniz veya yoğun bakımda tedavi görüyorsunuz riskiniz yüzde 60-80.
Bu hastalık daha çok hastanede yatarken görülüyor. Cerrahi sonrasındaki ilk hafta riskiniz en yüksek seviyededir.
3 aya kadar da riskiniz bitmiyor, devam ediyor. O nedenle bol hareket yapmalı ve kilo verilmelidir.

Bacakta damar tıkanıklığı olduğunda kişi ne hisseder?

Anlamsız bir şiddetli bacak ağrısı, baldırda hassasiyet başlar. İlerleyen dönemde bacakta şişlik, çap farkı ortaya çıkar. Bacakta renk önce kırmızı-mor sonrasında soluklaşma olabilir. Yürümede güçlük başlar ve hasta “bacağım kütük gibi” diye tarif eder. Zamanla da kalıcı renk değişikliği, cilt altı kanama ve hemosiderin maddesinin birikmesiyle de kararmalar olur. Pulmoner nedeniyle kaybedilen hastaların yüzde 75’inde bacak damarında pıhtı vardır.

Bacak derin ven trombozunda tedaviniz nasıldır?

1- Erken dönemde pıhtı yakalandıysa, bu taze pıhtı anjio benzeri bir işlemle hareketlendirip temizlenebilir.
2- Derhal sulandırıcı ilaç tedavisine başlanması gerekir.
3- Pıhtının yerine ve ciddiyetine göre hekiminiz size yatak istirahati mi yoksa hareket mi önereceği konusunda bilgi verir.
4- Varis çorabı kullanımı önerilir.

Bacakta ani ağrı, şişlik ve renk değişikliğine dikkat!

Derin ven trombozu özellikle ilk 2 haftada tespit edildiğinde, pıhtının erimesine yönelik yapılan tedavilerde başarılı sonuçlar alınabiliyor.
Bu nedenle bacakta aniden ağrı veya ağrısız bir şişlik geliştiğinde zaman kaybetmeden bir hekime başvurmalısınız. Derin ven trombozu ilerledikçe uzun dönemde varis oluşumu ve açık yaralar gibi sorunlar da yaşanabilir. Hayatınızı riske attığı gibi hayat kalitenizi de ciddi anlamda bozabilir.

Vücudumuzda pıhtı olup olmadığını “d-dimer” değeri gösterir mi?

Pıhtı olduğunda pıhtı eritici sistem pıhtıyı eritmek için aktive olur. Bu sistem pıhtıyı yıkarken ortaya çıkan maddelerden biri “d-dimer”dir. Bu değer sadece pıhtıyı göstermez. Değer yüksekse illa vücutta bir yerde pıhtı var anlamına da gelmez.
Geçirilmiş cerrahi, gebelik, enfeksiyon, travma gibi durumlarda da değer yükselir.
D-dimer değerinin normal ve düşük olması da pıhtının olmadığını göstermez. Test gerekebilir.

Pulmoner emboli nedir?

Vücudun belirli bir kısmında meydana gelen ve kan dolaşımı yoluyla vücudun başka bir kısmına taşınan kan pıhtısına “emboli” denmektedir.
Pulmoner emboli ise akciğere giden bir kan damarının aniden tıkanması durumudur.
Genel olarak bu tıkanma, bacakta bulunan bir toplardamardan akciğere giden bir kan pıhtısı nedeniyle olmaktadır. Bazı kişiler, kendilerinde pıhtı olduğunu bile anlamayabilir.,

Pulmoner embolizmin belirtileri ve bulguları

∆ Kanlı öksürük...
∆ Nefes darlığı...
∆ Derin solunumda meydana gelen ağrı...
∆ Hızlı kalp atışı, hızlı nefes alıp verme...