Op. Dr. Arzu Ercan yazdı: Bacak şişliği nasıl azaltılır

Ödem nedir?
Ödem, vücudun dokularında, özellikle deri ve deri altında çok fazla su birikmesidir.
Vücudun yaklaşık yüzde 60’ı sudur, bu suyun önemli bir kısmı hücre içinde yer alır. Hücre arası sıvıda birikmez. Bu sıvı miktarı artarsa “ödem” yani şişlik ortaya çıkar. Peki bu ödem en çok nerede görülür?
Ayakta yaşayan insanlar olduğumuz için en sık bacakta şişlik olur. Peki neden kiminin bacağı şişer, kimininki şişmez?
Hadi şişliğin genel nedenlerine bakalım...
1- Enfeksiyon
Ayak ve bileklerdeki enfeksiyonlar ödeme neden olabilir. Diyabet ve nörolojik problemler sinir uçlarını etkilediği için enfeksiyon riski çıkar. Her gün ayaklarınızda kabarıklık, çatlak, deri bütünlüğü bozukluğu, mantar var mı bakmanız lazım. Çünkü sinir hasarı ağrıyı, acıyı hissetmenizi önleyecektir. Yara ve şişlik enfeksiyon kaynaklı olabilir ama siz daha az hissettiğiniz için bunu daha kötü koşullarda anlayabilirsiniz.
2- Kalp, karaciğer ve böbrek yetmezliği
Akşamları olan şişlikler sağ kalp yetmezliğine bağlı olabilir.Kişide böbrek yetmezliği olabilir, böbrekler düzgün çalışmadığına vücutta su birikir. Karaciğer kanın proteini olan “albümin” üretimini yapamıyor olabilir. Albümin, kanın damarlardan sızarak damar dışına sıvının çıkmasına neden olur.Yorgunluk, kilo alımı, iştahsızlık, şişlik olursa mutlaka doktora gitmeniz gerekir.
3- Kan pıhtısı
Pıhtı, kanın bacaklardan kalbe dönmesine engel olarak, kanın bacakta birikmesine yol
açabilir. Pıhtı akciğere giderse ani ölüm olabilir. Eğer tek bacağınızda ağrılı bir şişlik varsa doktora başvurmanız gerekir.
4- Venöz yetmezlik
Bacak toplardamarlarında yetersizlik de bir başka bacak şişlik sebebidir. Kan, tek yönlü kapaklar sayesinde kalbe doğru döner. Venöz yetmezlik, kanın bacağa geri kaçarak birikmesine neden olur. Bacakta renk değişikliği de eşlik eder.
5- Lenfatik yetmezlik
Bu durum, lenf damarlarında ve lenfatik düğümlerde tıkanıklık olmasıyla meydana gelir. Bu yol tıkanırsa, proteinden zengin sıvı damar dışına çıkar. Radyoterapi gören kanser hastalarında görülebilir.
6- Hamilelik
Hamilelikte ayakların şişmesi normaldir. Ama şişlik birden olduysa ve aşırı boyuttaysa preeklampsi olabilir. 20. haftadan sonra görülür. Yüksek tansiyon olur. İdrarda protein kaçışı olur. Karın ağrısı, baş ağrısı, idrara çıkamama, bulantı-kusma, görüşte bulanıklık varsa mutlaka doktora başvurulmalıdır.
7- Kötü bağırsak emilimi, bağırsak sisteminden protein emiliminin bozukluğu
8- Yetersiz beslenme
9- Adet öncesi dönem
10- İlaçlar
Antidepresanlar, antihipertansif ajanlar, virüs ilaçları ve ağrı kesiciler de bacakta şişlik sebebi olabilir.
11- Kilo
Kilo fazlalığı da şişliğin bir diğer önemli sebeplerindendir.Şişlik varsa hemen bir doktora başvurmak,­ detaylı inceleme ve tetkik yaptırmak gereklidir.

Teşhis nasıl konur?

Doktor hastayı muayene ederek ödemin nedenini anlamaya çalışır. Ödem, nedeni öğrenilmeden tedavi edilemez. Doktor şikâyeti dinler, sistemleri değerlendirir, anlamaya çalışır. Muayene ve laboratuvar testleri ister. Radyoloji tetkikleri yapar ve teşhis koyar.

Bacak şişliği nasıl azaltılır?

Önemli bir rahatsızlık olan bacak şişliği, pek çok hastalıktan da kaynaklanabilir. Tedavi, rahatsızlığın nedenine göre farklılık göstermektedir. Hasta olarak yapmanız gereken şey, bacakta şişliğin nedenini bilmeniz ve bunun için hekime gitmeniz.
Kalp hastalığı, böbrek hastalığı, gebelik, şeker hastalığı, daha önceden geçirdiğiniz bir damar hastalığı veya varis hastalığınız varsa, genetik olarak pıhtılaşmaya eğilimliyseniz, bacağınızdaki şişlikler riskli olabilir. Bu durumlarda şiş daha da kötüye gidebilir.
Şişman olmak, karbonhidratlı ve tuzlu gıdalarla beslenmek, hareketsiz bir yaşam sürdürmek, gereksiz hormon tedavisi de risk taşır. Bu riskler azaltılırsa ödem de azaltılabilir.

Ödemi azaltmak için

◊ Yaşam tarzınızı değiştirin, mümkün olduğunca hareket edin. Baldırdaki toplardamarları çalıştıran pompa kaslarının hareket etmesi şişliği azaltır.
◊ Varis çorabı kullanın. Bacaktaki ödemi azaltıcı önemli uygulamalardan biridir.
◊ Kilo verin. Yağ ve bağdoku azaldığı için ödem de azalır.
◊ Beslenmenizi düzenleyin, yeterince su tüketin, tuzu azaltın, işlenmiş gıdalardan uzak durun. İşlenmiş gıdalar çok büyük oranda tuz ve karbonhidrat içerirler.
◊ Potasyumdan zengin (kayısı, muz, havuç, tahıl, ıspanak, erik), magnezyumdan zengin (badem, avokado, muz, bitter çikolata, çekirdek, kaju), B vitamininden zengin gıdalar tüketmeniz şişliğinize iyi gelecektir.

Şişliği azaltıcı manevralar

◊ Hidroterapi:
Bacağınızı bir kova içindeki sıcak suda 4 dakika tutun, sonra 2 dakika soğuk suda tutun.
◊ Masaj:
Hardal ve zeytinyağı ile masaj yapmak iyi gelir. Masaj, lenfatik akımı hızlandırır. Banyo sırasında, sonrasında masaj yapmak daha etkili olacaktır. Aşağıdan yukarıya doğru yapmak etkili olur.
◊ Zencefil:
Bacak şişliğini azaltır. Yağı ve çayı, şişliği indirebilir.
◊ Karahindiba:
Doğal idrar söktürücüdür. Yaprak çayı olarak kullanılır.
◊ Limon suyu:
Su birikimini ve iltihabı azaltır.
◊ Hareket:
Otururken bacaklarınızı hareket ettirin. Ofis çalışanı iseniz arada ayaklarınızı yukarı uzatın. Günlük hayatınızda da uygun olduğunuzda ayaklarınızı yukarı kaldırın. Bacak egzersizleri yapın. Yere uzanıp bacaklarınızı pedal çevirir gibi hareket ettirin. Ayak şişliği, bacak şişliği deyip geçmeyin. Önemli bir hastalığın habercisi olabilir. Önemseyin, dikkate alın!