Menenjit aşısı ne zaman yapılır? Menenjit bulaşıcı mıdır, belirtileri nelerdir?

Neisseria meningitidis isimli bakteri ile ortaya çıkabilen menenjitin en sık görüldüğü yaş grupları 3 kategoriye ayrılır. En fazla çocuklarda ve bebeklerde görülen menenjitle ilgili merak edilen konulardan bir tanesini de bulaşıcı olup olmadığı oluşturuyor. Peki, menenjit nasıl bulaşır? Menenjit aşısı kimlere yapılır? İşte, hastalıkla ilgili ayrıntılı bilgiler.

MENENJİT NEDİR?

Meningokoksik menenjit, ani başlayan ateş, şiddetli baş ağrısı, bulantı ve kusma, ense sertliği ve sıklıkla pembe renkli döküntüler ile seyredebilen bir hastalıktır. Özellikle çocuklar ve genç erişkinlerde daha fazla görülür. Kalabalık yerlerde ve toplu yaşanan yerlerde hasta kişilerden diğerlerine bulaşma ihtimali daha fazladır. Hastalığın etkeni Neisseria meningitidisadı verilen bir bakteridir.

MENENJİT BULAŞICI MIDIR?

N. Menejitidis nazofarenksin (geniz, üst yutak) mukozal yüzeylerinde yerleşir, solunum yoluyla ve tükürük gibi boğaz salgılarıyla( örneğin aynı kapalı ortamda yaşama, öpüşme) hastalardan veya asemptomatik (belirti göstermeyen) taşıyıcılardan diğer kişilere bulaşır. Ancak menenjit bakterisi soğuk algınlığı veya grip mikropları kadar bulaşıcı değildir. Meningokok hastasıyla sıradan temasla veya basit nefes alıp vermekle bakteri bulaşmaz, yakın ve uzun süreli temas gerekir. Ev halkı, oda arkadaşları veya hastanın ağız sekresyonlarıyla (tükürük ve damlacıklar) doğrudan teması olan kız veya erkek arkadaş gibi insanların enfeksiyona yakalanma riskleri daha yüksektir. Hastayla yakın teması olan kişilerin hasta olmalarını önlemek için koruyucu antibiyotik tedavisi verilir. Buna proflaksi denir. Asemptomatik taşıyıcılar için proflaksi gerekmez.

MENENJİT BELİRTİLERİ NELERDİR?

Enfekte olan bir çok kişide hastalık belirtileri gelişmez. Bu kişiler taşıyıcı olarak diğer insanlar için enfeksiyon kaynağı haline gelirler. Ciddi hastalık tablosu gelişen insanlarda en sık görülen menenjittir. Meningokok menenjiti olan bir hastada meninksler olarak bilinen, beyni ve omuriliği saran koruyucu zarlar enfekte olur ve şişerler. Semptomlar aniden başlayan ateş, baş ağrısı ve ense sertliği şeklindedir. İlave belirtiler şunlardır:

Bulantı
Kusma
Işıktan korkma(ışığa hassasiyet arttığından)
Bilinç durumunda değişiklik (konfüzyon)
Tipik olarak bakteriye maruziyetten sonra 3-7 gün içinde gelişir. Yeni doğan ve bebeklerde ateş, baş ağrısı, ense sertliği gibi klasik belirtiler yoktur ya da fark edilmesi zordur. Bebeklerde hareketlerde azalma veya hareketsizlik, huzursuzluk, kusma veya beslenme güçlüğü görülebilir. Küçük çocuklarda refleks muayenesiyle menenjit anlaşılabilir. Meningokok menenjiti çok ciddi ve öldürücü olabilen bir hastalıktır. Ağır durumlarda birkaç saat gibi kısa sürede ölüm meydana gelebilir. Kurtulan hastalarda beyin hasarı ve işitme kaybını içeren kalıcı bozukluklar gelişebilir.

Meningokokların hızla kan dolaşımına girip çoğaldığı bakteriemi veya septisemi (Meningokoksemi) denilen diğer sık görülen durum çok daha tehlikeli ve ölümcüldür. Kan damarlarının duvarlarında hasar yaparak ciltte ve organlarda kanamalara neden olur. Belirti ve bulguları şunlardır:

Yorgunluk, kusma, soğuk el ve ayaklar, titreme, kaslarda, eklemlerde, göğüs ve karında(göbek) şiddetli ağrılar, hızlı solunum, ishal, sonraki aşamalarda vücutta koyu mor renkli döküntüler.

MENENJİT NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Erken teşhis ve tedavi çok önemlidir. Hastalık ciddi olduğundan ve nedene bağlı olarak tedavi değişeceğinden meningokok tanısı mutlaka teyit edilmelidir. Meningokok hastalığından şüpheleniliyorsa, BOS(Beyin Omurilik Sıvısı) veya kan örnekleri test için laboratuvara gönderilir. Bakteri kültürde üreyebilir. Bakterinin laboratuvarda üretilmesi enfeksiyona neden olan bakteriyi teyit etmek, tipini belirlemek ve en etkili antibiyotiğe karar vermek için gereklidir.

Mümkün olan en kısa sürede tedaviye başlamak önemlidir. Tedavide birkaç etkili antibiyotik kullanılır. Antibiyotik tedavisi hastalığın ağır seyretme ve ölüm riskini azaltabilir. Antibiyotik tedavisine rağmen vakaların % 10-15’i ölür. Yaşayanların yaklaşık % 11-19 ‘unda organ kayıpları, sağırlık, sinir sistemi problemleri veya beyin hasarı gelişir.

Enfeksiyonun şiddetine bağlı olarak yara bakımı, düşük kan basıncını düzeltecek ilaçlar, solunum desteği gibi diğer tedaviler de gerekebilir.

MENENJİT AŞISI NE ZAMAN YAPILMALI?

Korunmada, hekim tarafından uygun görülen yakın temaslı kişilere proflaktik(koruyucu) antibiyotik verilmesi önemlidir.

Aşısı, ülkemizde sadece risk gruplarına yapılmakta ve rutin bağışıklama takvimi içinde yer almamaktadır. Türk Silahlı Kuvvetleri’nde er ve erbaşlara rutin olarak uygulanmasının yanı sıra, hastalık etkeninin sürekli olarak görüldüğü bölgeleri ziyaret edecek olanlara (Hac ziyareti gibi) aşı yapılmaktadır.