Kültür şokunu atlatmak için tüyolar

Neredeyse tamamen farklı olan gelenekler ve dolayısıyla yaşam biçimi, zaten ülkesinden binlerce kilometre uzakta, özlem içinde olan insanları zorlayabiliyor. Türk toplumunda bir çok öğrencinin rüyalarını süsleyen ABD'de okumak, meslek sahibi olmak ve tabii ki yaşamak, sürekli olarak gündemdeki yerini koruyor.

Ancak, Mezun Group Türkiye Genel Müdürü Kıvanç Açıkgöz'e göre; yeni bir dünyanın kapılarını araladıktan sonra oradaki yaşama uyum sağlamak sanıldığı kadar kolay değil. Çünkü, o ülkeye adımınızı attığınız andan itibaren, yeni dünyada karşınıza çıkacak olan farklı gelenekler ve davranış kalıpları karşısında şaşkına dönmemek ve sendelememek mümkün değil. Sosyal bilimciler bu duruma, "Kültür şoku" adını veriyor. Kültür şoku tam olarak, bir insanın yeni bir kültürde yaşamaya verdiği tepki olarak açıklanabilir. Amerika'da yaşam ve eğitim konusunda en kapsamlı bilgiyi sunan mezun.com yetkilileri bu konuda önemli uyarılarda bulunuyor.

ABD ve kültür şoku

Alışmış olduğunuz iklim, yemek, örf ve adetler, yasa ve kurallar, dil, sosyal değerler gibi birçok kavram Amerika'da çok farklı. Bu anlamda, yeni bir çevreye girdiğinizde, kendinizi şaşkın, gergin ve hayal kırıklığına uğramış hissetmeniz doğaldır. Bu nedenlerin sonucunda yaşanan kültür şoku birçok değişik şekilde ortaya çıkabiliyor. Bu konuda hiç hesaba katmadığınız birçok küçük detay hayatınızı cehenneme çevirebiliyor. İşte size birkaç örnek:

" Amerika'da mesafeler mil ile tarifler ise yönler ile yapılır. Türkiye'de hiç alışık olmadığımız "kuzeye 10 mil gittikten sonra kuzeybatıya doğru … mil" tariflerinin içinden çıkmak başlı başına bir sorun olabilir.

" Bazı büyük şehirler hariç toplu taşımacılık neredeyse hiç kullanılmaz. Mesafeler çok olduğu için yürüyerek veya bisikletle bir yere ulaşmak yine oldukça güçtür, araba Amerikalıların hayatında önemli bir yer tutar, tabii ziyaretçilerin de…

" Amerika'da yollar geniş ve çoğunlukla müsait olmasına rağmen sürat sınırlarına titizlikle uymak çok önemlidir. Sizinle aynı yolda üst hız sınırında gitmekte olan polis arabasının yanından hızla geçmeniz bile başınızın belaya girmesi için yeterli olabilir.

" Polis kontrolü veya durdurması gibi bir durumda Türkiye'deki gibi arabanızdan çıkarak polise doğru yürümeye kalkarsanız polis tarafından vurulma riskiniz bile mevcut olabilir. Amerika'da polis aksini söyleyene kadar aracınızın içinde kalmanız, ellerinizi görünür şekilde direksiyonun üzerinde tutmanız gereklidir.

" Birçok toplu kullanım alanında (alışveriş merkezi v.b.) yan yana geleceğiniz, sıraya gireceğiniz anda kişisel alan konusunda ciddi sorunlar yaşayabilirsiniz. Türkiye'de birinin çok yakınından bile geçseniz sorun olmazken Amerika'da bu çok başka bir tepkiye yol açabilir. Karşınızdakinin neye bu kadar sinirlendiğini anlamayabilirsiniz.

Bu ve benzeri birçok ufak tefek sorun gittikçe büyüyebilir, ilaveten ailenizden ve arkadaşlarınızdan uzak kalmanızdan ötürü özlem duyabilirsiniz. İnsanların size çocuk muamelesi yaptığını düşünebilirsiniz. İngilizce'nizi ve davranışlarınızı anlatma ve aynı şekilde karşınızdaki insanı anlama sıkıntısı çekebilirsiniz. Hatta, neden evinizi ve ülkenizi bıraktığınızı ve okumak için Amerika'ya geldiğinizi sorgulayarak pişmanlık duyabilirsiniz. Kültür şoku, bunu yaşayan kişiler için genellikle çok yorucu bir dönem olabilir. Ama yeni bir kültürü gözlemleyerek ve sorular sorarak bu dönemi heyecanlı bir hale de getirebilirsiniz. Unutmamak gerekir ki, kültür şoku yeni bir yaşam biçimine verilen geçici bir tepkidir. Ve yeni bir kültüre uyum sağlama sürecinden sonra kendinizi daha iyi hissedebilirsiniz.

Kültür Şokunun Belirtileri

Amerika'ya gelen her yabancı öğrenci değişik şekil ve boyutlarda olmakla beraber kültür şoku yaşayacaktır. Bazı insanlar kültür şokundan daha fazla etkilenebilirler. Kültür şokunun belirtileri aşağıdaki gibi olabilir:

FİZİKSEL BELİRTİLER
Düzensiz uyku
Gereğinden fazla yemek yeme
Yemek yiyememe
Baş ağrıları
Karın ağrıları
Gerginlik

DUYGUSAL BELİRTİLER
Özlem
Yalnızlık ve sıkıntı
Endişe ve ağlama
Anti-sosyallik
Diğer insanlara aşırı bağımlılık
Yeni kültüre karşı sinir ve düşmanlık
Yeni davranış ve düşünce şekillerine karşı isyan
Kültür Şokunun Atlatmanın Yolları
Kültür şoku zor bir dönem olmanın yanı sıra, geçici bir süreçtir. Bu süreci daha kolay atlatmak için aşağıdaki ipuçlarına bakarsak, şunları görüyoruz:

1. Sözlü ve bedensel iletişim yollarını iyi gözlemleyin.

2. Soru sormaktan çekinmeyin. Anlamadığınız herhangi bir şey olduğunda açıklama isteyin. Anlaşılmadığınız zamanlarda sorduğunuz sorunun şeklini değiştirmek, söylediğiniz cümlenin anlamını kontrol etmek, ya da söylediklerinizi tekrar etmek durumunda kalabilirsiniz.

3. Beklentilerinizi tartın. Amerika'daki yeni yaşamınıza ve okulunuza olan tepkileriniz beklentilerinizden kaynaklanıyor olabilir. Herhangi bir şey hakkında şaşkın ya da hayal kırıklığına uğramış hissettiğinizde kendinize beklentilerinizin yerinde olup olmadığını sorun. Beklentilerinizin yersiz ya da yanlış olduğunu fark etmeniz durumunda tatminsizliğiniz azalacaktır.

4. Çevrenizdeki insanlara önyargıyla yaklaşmayın. Yeni gelenek, fikir ve yaşam biçimlerini iyi-kötü, doğru-yanlış olarak değil, sadece sizin alışmış olduğunuz kültürden "farklı" olarak değerlendirin. Olaylara farklı açılardan bakmaya çalışın.

5. Açık fikirli, meraklı ve esnek olun. Yeni şeyler deneyin. İçinde bulunduğunuz ortamdaki değişik insan ve kültürlerden öğrenmeye çalışın. Ne kadar çok keşfederseniz o kadar öğrenirsiniz.

6. Espritüel olun. Yeni bir kültürü keşfederken hata yapmanız çok doğaldır. Kendinize gülebilirseniz çok daha iyi ve rahat hissedersiniz. Hatalarınız hakkında esnek olabilirseniz diğer insanlar size daha arkadaşça yaklaşırlar.

7. Faal olun ve kendinize amaçlar belirleyin. Yabancı bir ülkede okumanın en önemli avantajları yeni ilişkiler kurmak, yeni yerler gezmek ve yeni tecrübeler edinmektir. Evde oturarak bir şeylerin olmasını beklemeyin. Bir öğrenci kulübüne, spor takımına üye olun. Okulunuzdaki uluslararası öğrenciler organizasyonuna katılın. Tecrübelerinizi geliştirdiğinizde çok şey başarmış olacaksınız.

8. İnsan ilişkilerinizi güçlendirin; yeni arkadaşlıklar kurarak çevre edinin. Mutlu anlar kadar, zor kararlar ve durumlar da paylaşılmalıdır. Aileniz ve arkadaşlarınız uzakta olduğu için zor zamanlarınızda arayabileceğiniz arkadaşlar edinmeniz önemlidir. Aksi takdirde kendinizi yalnız ve bunalımda hissedebilirsiniz. Zor zamanlarda başvurabileceğiniz kişiler diğer (özellikle sizinle aynı ülkeden olan) öğrenciler, herhangi bir öğretim üyesi, akademik danışmanınız, ilgi duyduğunuz öğrenci kulübünün üyeleri, yabancı öğrencilerle ilgilenen ofis üyeleri ve hatta komşunuz olabilir.

9. "Amerikanlaşmak" ya da kendi kültürel kimliğinize sıkı sıkıya bağlı kalmak ve iki kültür arasındaki dengeyi sağlamak söz konusu olduğunda yapılacak en doğru hareket, yeni kültüre ne karşı çıkmanız ne de teslim olmanız olacaktır. Böylece, geçici bir süre için bulunduğunuz bu ülkede rahat ve mutlu olabilirsiniz.

10. Okulunuzdaki yabancı öğrencilerle ilgilenen ofisi ziyaret edin. Danışmanınızla yapacağınız konuşmalar kültür şokuna pozitif ve sağlıklı bir açıdan bakmanızı sağlayacaktır. Sizden önce bu evrelerden geçmiş olan binlerce öğrencinin nasıl başardığını öğrenin.

11. Tecrübelerinizden öğrenin. Yeni bir kültürde yaşamak hayatınızdaki en önemli ve eğitici tecrübe olabilir.

Yeni Kültüre Uyum Evreleri

Yeni kültüre uyum sağlama süreci belirli duygusal aşamalar içerir. Hayattaki birçok tecrübe gibi, bu sürecin de iyi ve kötü evreleri vardır. Bunların yaşamakta olduğunuz sürecin doğal bir parçası olduğunu anlamak uyum sağlamanızı kolaylaştıracaktır.

Ülkenizi bırakarak yeni bir kültürde yaşamaya başlamak çok fazla güç ve sabır gerektiren zor bir süreçtir. Aynı zamanda gelişmenizi ve öğrenmenizi, çevrenizdeki insanlara daha toleranslı yaklaşmanızı ve kendinizi daha yakından tanımanızı sağlayan bir fırsattır. Yeni bir kültürde yaşamayı yavaş yavaş, deneyerek, hatalar yaparak, etrafınızdaki insanların davranışlarını inceleyerek öğreneceksiniz. Hatalarınızdan ders alacak ve bir süre sonra yeni çevrenizde kendinizi daha rahat hissedeceksiniz.