KANSERLI HASTALARDA AÄžIZ BAKIMI

- Hastalar ağız içi olumsuzlukların şiddetini azaltmak için ağız hijyenlerini korumaya teşvik edilmeli, düzenli olarak, günde 3-4 kez, özellikle yemeklerden sonra 30 dakika içinde ve yatmadan önce ağız temizliğini yapılmalıdır.

-Diş fırçalama çok yumuşak bir fırça yardımıyla baskı uygulamaksızın antitartar, peroksit ihtiva etmeyen florür ve karbonat içeren bir diş macunu ile  yapılmalıdır. İki ayrı diş fırçası değiştirilerek kullanılmalı ve klorheksidinli veya hipokloritli solüsyonlarda yıkanarak, kurutulmalıdır.

- Ağız duşu ve elektrikli diş fırçası kullanımı tavsiye edilmez.

-Hasta eğer dişipi kullanıyorsa mumlu ve şerit diş ipi kullanması önerilir eğer kullanmıyorsa kullanıma alıştırmak için uygun bir zaman değildir.

-DiÅŸler fırçaladıktan sonra günde en az dört kez,sabah, öğle, akÅŸam yemeÄŸinden sonra ve gece yatmadan önce Bir su bardağı kaynatılıp soÄŸutulmuÅŸ suya yarım çay kaşığı karbonat    (yemek sodası) ilave edilerek  hazırlanan ağız gargarası yapılması tavsiye edilir.       Â

- Özellikle kemoterapiden 7-10 gün sonraki dönemde dişler fırçalanmamalıdır,çünkü bu   dönemde dişeti kanaması ve enfeksiyon riski vardır. Fırçalamak yerine ağız   gargaraları ve karbonatlı gargara  ile ağız temizlenmelidir.

 -Kemoterapi sırasında görülebilen kusmalardan sonra  karbonatlı su ile hasta sık sık gargara yapmalıdır.
 
-Eğer diş macunu ağzınızı veya dişlerinizi sızlatıyor, fırçalarken mideniz bulanıyorsa, fırçalamak yerine karbonatlı gargara ile ağzınızı temizleyin.

 - Kanser tedavisi sırasında mümkünse hareketli protezler takılmamalıdır.
 
-Tedavi sonrası dişler düzenli fırçalanmalı,protezler her yemekten sonra ve gece yatarken kesinlikle ağzınızdan çıkarılarak temizlenmelidir. Damağa iyi oturmayan takma dişler kullanılmamalı.Protezler temizleyici sıvılar içinde saklanmalıdır. 
  Â
-Mantar enfeksiyonu varsa  tedavi sadece ağız içi dokulara değil protezlerede uygulanmalıdır.

     -Kurumaya karşı dudaklar vazelin veya dudak yağları ile nemlendirilmelidir.

-Ağız kurumasında alınacak genel önlemler Â
                                                                                                           Â
* Sakız, ÅŸeker, buz parçaları                                   Â
* Sıvı içeceklerin sık sık alınması                           Â
* Asitli veya baharatlı gıdalardan kaçınma             Â
* Havayı nemlendirme
* Tükrük akışını hızlandıran diş hekiminin tavsiye edeceği preparatları kullanılabilir.
                                                                             Â
-Kolay yutmayı sağlamak için sulu yiyecekler tercih edilmeli ve günde en az iki litre sıvı içilmelidir. 

-Tahrişe neden olabilecek asitli, çok sıcak ve çok soğuk içeceklerden, alkol ve tütün kullanımından kaçınılmalıdır.

- Baş- boyun bölgesine uygulanan radyoterapide , yaşam boyu süren fluor uygulaması, mevcut dişlerin muhafaza edilmesi ve kemik yıkımının önlenmesi açısından hayati önem taşır. Fluor uygulaması için özel ölçü kaşıkları hazırlanır. Fluorid kaşıklara konur, hasta ağzına yerleştirilir ve ısırtılır. Kaşıklar ağızda en az 5 dakika bırakılır sonra kaşıklar çıkarılır ve ağız durulanır. En az 30 dk süreyle yenmez içilmez ve diş fırçalanmaz. Fluorid uygulaması günde 1-2 kez yapılmalıdır.
    Â
Tüm bu önlemlere rağmen ağzınızda, görünüm, his veya tat yönünden bir değişiklik olduğunda doktorunuza veya hemşirenize haber vermelisiniz.

Tedavi sırasında acil bir diş problemi olduğunda onkologlar hastayı ,en uygun olduğu zamanda dişhekimine hazırlamalı ve kan tablosu ile uygulanan tedavi hakkında bilgi  vermelidir

Dişler için mutlaka tedavi ve özellikle çekim gerekiyorsa, bunu kemoterapi başlamadan önce kan değerleri normal sınırlarda iken yapılır.
Diş çürüğü ya da ağrı gibi problemleriniz varsa kemoterapi uygulamasına başlamadan  önce dişhekimine gitmeniz gerekir.
 
Tedavilerin sağlıklı bir biçimde sürdürülmesi ve hasta ile işbirliğinin korunması için tedaviye başlanmadan önce bir dişhekimine giderek koruyucu programları uygulamakta fayda vardır.

KEMOTERAPİNİN AĞIZ İÇİNDEKİ ETKİLERİ

- Bazı kemoterapi ilaçları ağız yaralarına ve  iltihaplara neden olabilir.
-Bakteri, virüs ve mantar enfeksiyonları, bağışıklık   sisteminin zayıflamasıyla oldukça sık karşımıza çıkar.
-Tat alma duyusu değişebilir.Yiyeceklerin tadı   daha tuzlu,ekşi ve metalik gelebilir. Kemoterapi bitince tat alma duyusuda normale dönecektir.
-Tedavide yardımcı olarak kullanılan sakinleştirici ve ağrı kesicilerin uzun süren kullanılmaları tükrük akışını azaltan, çürük oluşumunu arttıran  etkiler göstermektedir.
                Â
KANSER TEDAVİSİ ÖNCESI ALINAN AĞIZ İÇİ ÖNLEMLER ŞUNLARDIR;

-Ağız içinde rahatsızlıklara neden olan diştaşlarının temizlenmesi,hatalı  dolgu ve protezlerin düzeltilmesi,
-Dişeti problemleri ve diş çürükleri tedavi edilmeli,

-Hastalardan ölçü alınarak özel kaşıklar hazırlanmalı. Bu kaşıklar tedavi öncesinde ve sonrasında  dişlerin korunması için fluor  jeli uygulamasında kullanılmalı.

 Yukarıdaki amaçlara yönelik her türlü tedavi mümkünse kanser tedavisine başlamadan önce gerçekleştirilmelidir. Çünkü kanser tedavi sırasında sadece acil tedaviler yapılabilir.

Prof. Dr Alev Alaçam (G.Ü. Pedodonti AD.) Prof. Dr. Seval Ölmez (H.Ü Pedodonti AD.)' ninkatkıları ile TDB (Türk Dişhekimleri Birliği)tarafından hazırlanmıştır.