Kalın bağırsak kanseri neden olur?

KALIN BAĞIRSAK KANSERİNİN GÖRÜLME SIKLIĞI NEDİR?

Kalın bağırsak veya kolon kanserleri, dünyadaki en yaygın kanserler arasında yer alırlar ve ortalama her 2.000 kişide bir görülürler. 50 yaş üzeri kişilerde daha yaygın olarak görülür ve cinsiyet farkı gözetmezler. Kalın bağırsaklardaki tümörler iyi huylu (sıklıkla polip) ve kötü huylu (kanser) şeklinde olabilirler. İnce bağırsak yaklaşık 6 metre uzunluğundayken kalın bağırsak 1,5 metre uzunluğundadır. Kalın bağırsak su ve yararlı olan besinlerin emildiği organdır. Son 15 yılda, tarama testlerinin artmasıyla kalın bağırsak kanserleri erken evrede belirlenmekte ve ölüm oranları da düşmektedir. Kalın bağırsak kanserlerinin yüzde 70’i kalın bağırsağın sol yarısında, yüzde 25’i sağ yarısında ve yüzde 5’i ise her iki yarısında da yer alır. Nadiren kalın bağırsak kanserleri, bir bölgede belirlenip, belirli bir zaman sonra kalın bağırsağın farklı bir bölgesinde belirlenebilirler. Bu durum kanserin sıçrama yapmasından farklı bir durum olup, ikinci primer kanser veya metakron kanser olarak adlandırılır. Araştırmalara göre kalın bağırsak kanseri erkeklerde prostat kanseri ve akciğer kanserini takiben üçüncü sırada, kadınlarda ise meme kanseri ve akciğer kanserini takiben yine üçüncü sırada görülen kanser türüdür. Yaşam boyu kolon ve rektum kanserine yakalanma riski ortalama yüzde 5’tir.

REKTUM KANSERİ NEDİR?

Kalın bağırsağın tüm bölümlerinde ortaya çıkan kanserlere kolon kanseri ve makata yakın olan son kısmında ortaya çıkan kanserlere ise ‘rektum kanseri’ denir.

KALIN BAĞIRSAK KANSERİNİN İLERLEME HIZI NEDİR?

Kalın bağırsak veya kolon kanserlerinin gelişmesi çoğu kez yıllar alır. Çoğunlukla bağırsak içindeki polip adı verilen iyi huylu urlardan, Crohn hastalığından veya ülseratif kolit gibi bazı iltihabi kalın bağırsak hastalıklarından gelişirler. Bu tümörler yayılma veya sıçramalarını yakınlarındaki lenf damarlarına, toplar damarlara, karaciğer, kemik, prostat, mesane veya rahim gibi komşu organlara yapabilirler. Kalın bağırsak kanserlerinin yüzde 95’i adenokarsinom grubundandır.

KALIN BAĞIRSAK KANSERİ AÇISINDAN KİMLER RİSK GRUBUNDADIR?

50 yaşın üstündeki kişiler, ailede birinci derecede akrabada, kalın bağırsak kanseri olan kişiler, ailevi polipozis hastalığı olanlar (familyal adenomatozis polipozis - FAP), yüksek yağ ve kalorili (özellikle hayvansal yağlar) diyetle beslenen kişiler, düşük lifli diyetle beslenen kişiler, kalın bağırsak polipleri veya kanseri olan kişiler, yumurtalık, rahim veya meme kanseri öyküsü olan kadınlar, ülseratif kolit ve Crohn hastalığı gibi 10 yıldan uzun süreden beri iltihabi bağırsak hastalığı olan kişiler, obezite, egzersiz yapmamak, şeker hastalığı, sigara ve aşırı alkol kullanmak, her gün düzenli kırmızı et tüketimi, uzun süreli olarak gece vardiyasında çalışmak, Peutz-Jeghers sendromu olan hastalarda yaşam boyu bağırsak kanseri gelişme riski vardır. Tüm bu verilere rağmen kalın bağırsak (kolon) ve rektum kanseri gelişen kişilerin yüzde 75’inde hiçbir risk faktörü belirlenmemiştir.

KALIN BAĞIRSAK KANSERİNE KARŞI NASIL ÖNLEM ALINIR?

Düzenli olarak 50 yaştan itibaren dışkıda gizli kan testi (yılda bir kez), kalın bağırsak röntgeni (barsak grafisi, kolon grafisi, lavman opaklı kolon grafisi), çift kontrastlı kolon grafisi, sigmoidoskopi (5 yılda bir kez), kolonoskopi (10 yılda bir kez), veya sanal kolonoskopi gibi tarama testleri önerilir. Ailede kalın bağırsak polibi veya kanseri öyküsü olanların, genetik danışmanlık alması ve bu tür testleri yaptırmak yararlıdır. Düzenli olarak günde 30-60 dakika arası spor yapmak kalın bağırsak kanseri riskini % 40 azaltır. Düzenli folik asit, kalsiyum ve D vitamini içeren multivitamin kullanmak ve kadınlarda menapoz sonrasında hormon tedavisi alınması önerilmektedir. Sigaradan uzak durmak çok yararlıdır. Bol miktarda posa bırakan baklagiller, sebze, meyve, süt ve sarımsak tüketilmesi, aşırı yağlı gıdaların kısıtlanması ve kırmızı et tüketiminin en fazla bir avuç büyüklüğüne dek kısıtlanması kalın bağırsak kanseri riskini yüzde 40 azaltır. Düzenli kan sulandırıcı kullanmak kalın bağırsak polibi oluşumunu azaltır.

arpanetmedya.com'a katkılarından dolayı teşekkürler.