İnsan vücudunun en karmaşık eklemi el bileği

Özellikle el açık vaziyette yere düşüldüğünde eldeki kemiklerin herhangi birisinde kırık oluşabilir. Trafik kazası ya da yüksekten düşme gibi yüksek enerjiyle oluşan travmalarda da el bileğinde parçalı ve ciddi kırıklar oluşabilmektedir. İleri yaşlarda görülen osteoporoz (kemik erimesi) ise daha düşük enerjili basit travmalar da kırıklara neden olmaktadır. El bileğinde daha çok kırılan kemik radiustur. Kırık oluştuğu zaman el bileği etrafında şişlik ve ağrı, el bileği ve elin kullanımında zorluk ve kısıtlılık olur. El bileğinin şekli genellikle bozulmuştur. Bazı kırıklar daha basit, yerinden ayrılmamış tarzda olurken; bazı kırıklar çok parçalı, yerinden ayrılmış ve şekil bozukluğuna neden olacak tarzda parçalanmış olabilir. Eklem yüzüne kadar ilerleyen ve eklem hattında düzensizliğe neden olan kırıkların eklemin geleceğini olumsuz yönde etkileyecek özellikleri vardır. Eğer kırık açık yaralarla beraber olacak kadar yüksek enerjiyle oluşmuşsa enfeksiyon dahil bir çok komplikasyonlana neden olabilir.

KIRIKLAR NASIL DEĞERLENDİRİLİR

Bir el bileği kırığının her yönüyle anlaşılabilmesi için muayeneden sonra ayrıntılı olarak görüntülenmesi gerekir. Normal röntgen incelemesinden başka bilgisayarlı tomografi ve/veya MR incelenmesi yapılıp hem kırığın ayrıntılarıyla ortaya konmasına çalışılırken hem de beraberinde yumuşak doku yaralanmalarının varlığı ve ciddiliği araştırılır. Kemiğin bütünlüğünün kaybıyla beraber çevresindeki ligamentlerin, bağ ve kapsüler yumuşak dokuların, tendonların, kas ve sinirlerin de yaralanma ihtimalleri olduğu için bu yapıların hepsinin tek tek bütünlüğünün tespit edilmesi gerekir. Sadece kırığın değil çevre yumuşak dokuların da tedavisi şarttır.

EL BİLEĞİ KIRIĞININ TEDAVİSİ

Tedavi planlanırken kırığın kaymamış ve yerinde duruyor olması yada kemiğin yapısının bozulduğu, yerinden oynamış olup olmaması ortaya konur. Ayrıca hastanın yaşı, genel sağlık durumu, hangi elinin etkilendiği, iş ve sosyal yaşamı, beraberinde başka yaralanmaların olup olmaması, el bileği ekleminde veya çevre eklemlerde kireçlenme gibi başka rahatsızlıkların olup olmaması gibi durumlar göz önünde bulundurulur. Eğer kırık yerinden ayrılmamışsa ya da düzeltildikten sonra yerinde kalabiliyorsa bir alçı ya da atel ile tedavisi mümkündür. Eğer kırık ayrılmış ve yerine konamıyor ise ya da çok parçalıysa, eklem hattına uzanıyorsa cerrahi tedavi gerektirebilir. Ameliyatlı tedavide kırık yerine yerleştirildikten ve normal anatomik yapı oluşturulduktan sonra tespit olarak çeşitli çiviler, teller, vidalar, plaklar yada eksternal fiksatör denen cihazlar kullanılır. Bazen eklem hattının tekrar düzeltilmesi ve kontrolü için el bileği artroskopisi gibi endoskopik yöntemler kullanılabilir. Doktor her hastanın özelliğine göre ve kırığın karakterine göre en uygun tedaviyi seçmeye çalışır. Çok parçalanmış, ezilmiş ya da kemik kaybıyla giden yüksek enerjili travmalarda kırık düzeltildikten sonra yapıda kemik eksiklikleri olabilir. Böyle durumlarda değişik kemik yamaları (kemik greftleri) gerekebilir. Bu durumda ya vücudun başka bir yerinden kemik alınarak eksiklikler giderilmekte ya da değişik kemik greftleri veya kemik benzeri ürünler kullanılmaktadır. Beraberinde eğer elde veya parmaklarda başka bir problem yoksa, el bileği kırığı iyileşirken bir an önce parmakların hareketinin sağlanması çok önemlidir. Eğer parmakların hareketinin üzerinde durulmazsa ciddi parmak hareket kısıtlılıkları olup el fonksiyonları bozulabilir. Bu nedenlerle kırık ne şekilde ve hangi tedavi yöntemiyle tedavi edilirse edilsin hem parmakların hem de kırılan el bileğinin doğru rehabilitasyonu şarttır. Radyolojik görüntüler kusursuz, çok iyi olmasına rağmen kalıcı sakatlıkların gelişmesi nadir görülen hatalardan biri değildir.

Prof. Dr. Eftal Güdemez